Θεωρώ επιτακτική ανάγκη αυτή την εποχή της απόλυτης σύγχυσης, της οικονομικής κρίσης και της κρίσης των αξιών, να αναφέρομαι σε ανθρώπους που σε εποχές ομολογουμένως πιο δύσκολες από τις δικές μας, ανάμεσα σε πολέμους και ξεριζωμούς, βρήκαν την δύναμη να τολμήσουν, να αψηφήσουν κοινωνικούς φραγμούς και κανόνες και να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους πληρώνοντας το τίμημα και εξαργυρώνοντας τις επιλογές σε εμπειρίες.
Μια τέτοια περίπτωση ήταν και η Τερέζα Δαμαλά. Καθωσπρέπει ελληνίδα και κολασμένη ευρωπαία, πρόσωπο υπαρκτό όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας Φ. Γερμανός στο ιστορικό μυθιστόρημα του Τερέζα, παντρεύτηκε, εξορίστηκε, παράτησε τον άντρα της, γνώρισε τον Πικάσο, τον Ίωνα Δραγούμη, τον ντ’ Αννούντσιο, τον Κοκτώ, τον Βενιζέλο, τον Μουσολίνι, τον Κεμάλ και τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ, με τον οποίο έζησε ένα πολύ δυνατό έρωτα, έρωτα που και ο ίδιος δεν ξέχασε ποτέ.
«Αν με ρωτούσε κάποτε ο Θεός τι έκανα κάτω στη γη, θα του απαντούσα: Τόλμησα».
Έτσι λακωνικά φαντάζομαι – γράφει ο Φ. Γερμανός- ότι θα έδινε η Τερέζα Δαμαλά στον Ύψιστο την αυτοβιογραφία της – μιας και δεν ήθελε να μιλά για τις ευρωπαϊκές αμαρτίες της, που θα την έφερναν, πάντως, κάποια στιγμή, στο κατώφλι της αγιότητας: «Τόλμησα». Γιατί, τελικά, όλα στη ζωή θέλουν τόλμη.
Ακόμη και σε μια κρίση -όπως έχει δηλώσει ο Κίσινγκερ- η πιο τολμηρή λύση είναι και η πιο ασφαλής. Αν ακολουθούσαν όλοι τη λογική, κανείς δεν θα επαναστατούσε.
Ο Κολοκοτρώνης, επίσης, είπε κάποτε πως όταν οι Έλληνες αποφάσισαν να τα βάλουν με τους Τούρκους κανείς τους δεν συλλογίστηκε πόσοι λιγότεροι ήταν. Ούτε πως δεν είχαν άρματα ή ότι οι Τούρκοι κατείχαν τις πόλεις και τα κάστρα. Ούτε κανένας φρόνιμος είπε «που πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βαρέλια».
Αν βλέπαμε τα πάντα από το πρίσμα της λογικής, το ρου της ιστορίας θα ήταν πολύ διαφορετικό σήμερα όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για οποιοδήποτε μέρος από το οποίο έχει περάσει η επανάσταση ενάντια σε καθεστώτα διόλου φιλικά προς την πλειοψηφία, δηλαδή τον λαό (Γαλλική Επανάσταση, Ρωσική επανάσταση, διάφορες δικτατορίες όπως του Μπατίστα στην Κούβα ή οι δικτατορίες στην Αργεντινή και ο κατάλογος είναι ατελείωτος).
Και σε προσωπικό, όμως, επίπεδο, αν όλοι ακολουθούσαν την αναλυτική σκέψη της λογική, κανείς δεν θα ασχολούνταν με επιχειρήσεις. Δεν θα έκανε φίλους. Δεν θα ερωτευόταν ποτέ. Θα ήμασταν όλοι μια μάζα κυνικών ανθρώπων που θα φοβόταν στην ιδέα οτιδήποτε καινούργιου. Θα μέναμε με το βήμα μετέωρο, έρμαια της ασφάλειας των κεκτημένων, ανέτοιμοι να πάμε παρακάτω, ότι κι αν συνεπάγεται αυτό.
Πρέπει να μάθουμε κάποια στιγμή ότι το να είσαι εύτολμος δεν είναι συνώνυμο του να είσαι παράτολμος και να παραδεχτούμε πως το να προχωρήσουμε χρειάζεται περισσότερο κουράγιο από το να μείνουμε στάσιμοι.
Ο έρωτας χρειάζεται τόλμη, το να είσαι ο εαυτός σου χρειάζεται τόλμη, το να αποτύχεις παταγωδώς ώστε κάποια στιγμή να έχεις την δυνατότητα να πετύχεις μεγαλειωδώς χρειάζεται τόλμη, όλα χρειάζονται τόλμη. Δεν πρόκειται ποτέ να μάθεις να ισορροπείς στο κενό αν δεν τολμάς να διασχίζεις βράχους σε τεντωμένο σκοινί.
Μπορεί κάποιοι να θέλουν να υποστηρίζουν πως οι τολμηροί δεν είναι συνετοί και να θέλουν να πιστεύουν πως ο σίγουρος δρόμος είναι ο πιο ασφαλής. Αυτό πίστευαν και οι προηγούμενες γενιές και χρειάστηκε ένα τσακ για να σπάσει η φούσκα στην οποία ζούσαμε.
Κι αντί να τολμήσουμε να δούμε την ζωή στην πραγματική της διάσταση, περιμέναμε αρχικά μήπως και ξαναφουσκώσει το μπαλόνι της αδράνειας και της νιρβάνα στην οποία οι περισσότεροι είχαν ξεχαστεί αδιαφορώντας για την επιτακτική ανάγκη της ζωής να προχωρά, να προοδεύει, να διεκδικεί.
Κατόπιν κάποιοι αποφάσισαν να «επαναστατήσουν» ρίχνοντας την ψήφο τους σε κόμμα που θα έκανε τη δουλειά αντί για εκείνους. Θα μπορούσε κάλλιστα να γραφτεί στην ιστορία ως «επανάσταση δια αντιπροσώπου».
Και τώρα που και αυτή η φούσκα έσπασε, ακόμη και τώρα, πολλοί αδυνατούν να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Περιμένουν να ευνοήσουν οι συνθήκες, να καλυτερεύσει το κλίμα, να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες από όλους τους άλλους και μετά να σκεφτούν να δράσουν οι ίδιοι, εκ του ασφαλούς.
Η ασφάλεια είναι σημαντική. Όμως, η τόλμη είναι σημαντικότερη. Μόνο έτσι, ίσως, κάπου, κάποτε, κάποιος θεωρήσει πως η ζωή σου αξίζει να ειπωθεί.
Κείμενο: Ιωάννα Γκανέτσα
Thessaloniki Arts and Culture, http://www.thessalonikiartsandculture.gr/
