Η αιολική ακέραια Γυναίκα

Η Μέλπω Σ. Παπαστεφανή γεννημένη στη Μόρια (στα 1927).

Είναι η μοναχοκόρη του σπουδαγμένου Μικρασιάτη απ’ τ’ Αϊβαλί Νικολάου Λεβεντέλλη και μιας πανέξυπνης γυναίκας απ’ τη Μόρια της Σταυρούλας Ραφτέλλη. Μεγάλωνε ευτυχισμένη με τ’ αδέλφια της, σ’ ένα καλαίσθητο περιβάλλον, ανάμεσα στα δυο εξωκλήσια του Άη Νικόλα και της Παναγιάς, ανατράφηκε με χριστιανικές αρχές.

Φρουρός της καρδιάς της το κυπαρίσσι της αυλής τους που υψωνόταν περήφανο και επιβλητικό —αγαπημένο σύμβολο στις εμπνεύσεις της—  που δρόσιζε την ευαίσθητη ψυχή της με το θρόισμα του. Άριστη μαθήτρια απ’ τα πρώτα της βήματα, βραβεύτηκε για τις επιδόσεις της απ’ το Υπουργείο Παιδείας, ανήσυχο πνεύμα και παθιασμένη με τα γράμματα. Τελείωσε το Δημοτικό το 1940, τότε που κηρύχθηκε ο Πόλεμος και μετά η Γερμανική Κατοχή. Όλα άλλαξαν… γύρισαν τα πάνω κάτω.

Η επιβίωση δύσκολη, φτώχεια κι εξευτελισμός της Ελλάδας, το Γυμνάσιο πολυτέλεια… μόνο για τους λίγους. Μύρια δεινά τσάκισαν την παιδιάτικη αθωότητά της, —οδύνες που γεννούσε η αδικία— έκλαψε γοερά το σχολειό της που το έχασε μια για πάντα. Η Μυτιλήνη κατεχόμενη. Η συγγραφέας σαν παιδί βίωνε τις εξελίξεις της Κατοχής με κομμένη την ανάσα… αγωνιζόταν σκληρά για την επιβίωση κι ήταν μόλις 12 χρονών. Γενναία ψυχή, η αγάπη της ξεχείλιζε για τους πονεμένους, βοηθούσε παντού. Το χωράφι της καρδιάς της ολάνθιστο όχι μόνο την άνοιξη, αλλά στάλαζε τα μύρα της ανθρωπιάς της και μέσα στη βαρυχειμωνιά.

Μέσα απ’ τα διηγήματά της αφουγκραστήκαμε τη βαθειά ανθρωπιστική της διάθεση που μετάγγισε μέσα μας το ανεξάντλητο κύμα αγάπης για το διπλανό της που πάντα ξεσπούσε από την ασύχαστη ψυχή της. Στ’ αλήθεια πόσο γρήγορα ταξιδεύουν τα χρόνια… πάνω στα φτερά του ανέμου… το μόνο που αφήνουν στις πλάτες μας πικρόγλυκες εμπειρίες και κυλούν παρακάτω…

Έτσι κι η συγγραφέας έζησε πολλά… έκανε δυο παιδιά, αφοσιώθηκε σ’ αυτά, μεγάλωσαν κι έφυγαν με τα δικά τους όνειρα! Πόσο γρήγορα προχωράνε όλα. Τόσα και τόσα περνάμε και ξεπερνάμε, εκείνης όμως η ψυχή με την ασίγαστη δίψα της για τα γράμματα δεν ηρέμησε ποτέ!

Τα γράμματα τα «βόσκησε» όπως έλεγε η μάνα της. Τα σπούδασε μόνη της κι αργότερα τα φόρεσε ακριβό κολιέ στο λαιμό της. Όσες υποχρεώσεις κι αν πέρασε στο διάβα του χρόνου, μάρτυρας των δεινών του Πολέμου, σε συνθήκες σκληρής εργασίας με τις αγροτικές τους δουλειές, εκείνη δεν έπαψε να διαβάζει και να κάνει στίχους τις πίκρες και τις χαρές της —το πνεύμα της δεν το φυλάκισε κανένας— τις πίκρες που γνώρισε στην εύπλαστη ηλικία της τις έκανε διηγήματα.

Πάντα σπίθιζε μέσα της η φλόγα της μόρφωσης κι ένας κρυφός πόνος κυμάτιζε στη γιρλάντα της θλίψης  της μ’ ένα μεγάλο «γιατί». Αυτοδίδακτη, σπουδαίο ταλέντο. Διάβασε πολλούς έλληνες και ξένους λογοτέχνες. Μέντοράς της υπήρξε ο καταξιωμένος συγγραφέας της Λεσβιακής Πεζογραφίας ο Θανάσης Παρασκευαΐδης. Στη ζωή της γνώρισε αξιόλογους κι ευγενικούς πνευματικούς ανθρώπους όπου κέρδισε την εκτίμησή τους.

Ο πρώτος που την «εντόπισε» και εκτίμησε το πηγαίο της ταλέντο, ήταν ο συγχωριανός της, φωτισμένος διανοητής και σοφός παιδαγωγός, ο Βασίλης Αρχοντίδης ο οποίος επίσημα την εμφάνισε στα Λεσβιακά γράμματα με ποιήματά της το 1978 στο πρδκ. «Απανεμιά» που έβγαινε στο Χαλάνδρι από τον Γιάννη Σαβαρλή. Η δεύτερη εμφάνισή της στο στίβο της πεζογραφίας έγινε από τον ίδιο με το διήγημά της «Ο θάνατος του Μπάρμπα Μήτρου» που την προλόγισε κιόλας, δημοσιεύθηκε στα «ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ» το 1981.

Στον Απολογισμό που θα κάνει ο γνωστός στο Πανελλήνιο κριτικός και ιστορικός της νεοελληνικής Λογοτεχνίας  Γιώργος  Βαλέτας τον επόμενο χρόνο «Η πνευματική Λέσβος στα 1982» στα «ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ» θα γράψει: «Επίσης διακρίθηκαν με το αυθόρμητο έργο τους……. και η Μέλπω Παπαστεφανή της Μόριας για τα ηθογραφικά της πεζογραφήματα». Απ’ το 1978 που εμφανίστηκε στα Λεσβιακά γράμματα, σταδιακά φιλοξενήθηκε σε πολλά έντυπα της Μυτιλήνης και των Αθηνών. Από τότε είχε αξιόλογη παρουσία στα Λεσβιακά έντυπα.

Φιλοξενήθηκε στις «56 ποιητικές φωνές από τη Λέσβο» (1985) του Κώστα Μίσσιου, στην «Ανθολογία Λεσβίων Λογοτεχνών» (1990) του Ηλία Πολύδωρα και στο «Ανθολόγιο Λεσβίων ποιητών» (1998) επίσης του Κώστα Μίσσιου κ.ά. Είναι άξια θαυμασμού αυτή η φλογισμένη «Αγάπη» της στα γράμματα. Τα φώτα της καρδιάς της παραμένουν ανοιχτά… Θα τη συναντήσουμε πάλι, στο περιοδικό «ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ» του  λογοτέχνη Κώστα Βαλέτα, με το εκπληκτικό στην τεχνική του διήγημά της «Ο Αριστομένης»  που η γλωσσική της έκφραση κυλά σαν γάργαρο νερό από βουνίσια πηγή.

Επίσης η Μέλπω Σ. Παπαστεφανή εμπλουτισμένη πάντα με τους ανήσυχους κραδασμούς της και την παρακαταθήκη σε καλοσύνη και ανθρωπιά, θησαυρούς που της δώρισε η Μικρασιατική καταγωγή και το οικογενειακό της περιβάλλον, θα προσφέρει όλα τα τιμαλφή της ψυχής της σ’ ότι έχει να κάνει με ευγενικό σκοπό, δηλ. στα πολιτιστικά δρώμενα του χωριού της και όχι μόνο.

Μέλος της Εταιρείας Αιολικών Μελετών επί προεδρίας Γ. Βαλέτα, Θ. Παρασκευαΐδη και Π.  Παρασκευαΐδη. Το 1986 θα ιδρύσει τον «Πολιτιστικό Σύλλογο Γυναικών Μόριας» όπου τουλάχιστον για 10 χρόνια θα είναι πρόεδρός του. Το 2008 θα ιδρύσει το Μουσείο του Πολιτιστικού Συλλόγου της «Επάνω Σκάλας» με πρόεδρο τον Μάκη Βενέτα κ.ά. Για αρκετά χρόνια θα συμμετέχει πλάι στην Καλλιτεχνική ομάδα του τ. Δήμου Μυτιλήνης και θα την χαιρόμαστε με τις όμορφες ομιλίες της στη «Γιορτή της Γυναίκας» στις 8 του Μάρτη και τις μοναδικές απαγγελίες της.

Η «ΠΡΟΣΦΟΡΑ» δεν τελειώνει ποτέ και το γνωρίζει πολύ καλά, μόνο εκείνος που έχει μέσα του τα αποθέματα να την προσφέρει… Η συγγραφέας απέδειξε πως τις περισσεύανε γι’ αυτό αγάπησε με τόσο πάθος τους ανθρώπους όσο και τα γράμματα, δίδαξε επίσης τι μεταλλεία ψυχικής δύναμης μπορεί να διαθέτει ο ψυχισμός του ανθρώπου, μιας και η ίδια κράτησε στα χέρια της τους πνευματικούς της καρπούς με το βιβλίο της «Το σκαλιστό έπιπλο» στην ηλικία των 88 της χρόνων. Και το κυριότερο ο αμητός της παραγωγής της δεν τελειώνει μ’ αυτό το βιβλίο αλλά αμέτρητο υλικό συγγραφής περιμένει την έκδοσή του.

Ακολουθεί ένα μικρό δείγμα γραφής, με την έμφαση ευαισθησίας της ποιητικής της ψυχής. Είναι από το ένατο διήγημα «Ένας τάφος στο σκουπιδότοπο. Από το ανέκδοτο ημερολόγιό μου». «…Αρχίζω να κλαίω σιγανά και τα χοντρά καυτά μου δάκρυα πέφτουν μες στις παλάμες μου. Οι ώρες προχωρούν. Σηκώθηκα στις μύτες των ποδιών μου και πλησίασα το παράθυρο. Το άνοιξα με προσοχή μην γίνει θόρυβος. Στάθηκα μπροστά στη μαγεία της φύσης. 

Έσκαζε η αύρα του γαλάζιου ανοιξιάτικου ουρανού και ξεπετιόταν ο χρυσός δίσκος του ήλιου. Έτσι που τον κοίταξα μου πέταξε τα χρυσά σπαθιά του, χαϊδεύοντας τα μαλλιά μου. Και το γλυκό μυρωμένο αγέρι του χρυσόξανθου Απρίλη, χαϊδεύει το ανέκφραστο πρόσωπό μου. Η γη καταπράσινη και λουλουδιασμένη μοιάζει σαν αυτοκρατορικός κεντητός μανδύας μέσα στο γαλάζιο φόντο του ουρανού. Και ο ήλιος η χρυσή πόρπη αυτού του θαυμάσιου έργου…».

Κι ένα απ’ τα διαμαντάκια της ποιήτριας:

Νησί μου χρυσοκέντητο Νησί μου χρυσοκέντητο κι ασημοστολισμένο μες στου Αιγαίου τα νερά νεραϊδοχαϊδεμένο.
Νεράιδες το κεντήσανε Λέσβο μου το κορμί σου και η Σαπφώ τραγούδησε ύμνους για τη μορφή σου.
Μπριλάντια σου κεντήσανε όλες τις αμμουδιές σου και με χιλιάδες χρώματα φτιάξαν τις ομορφιές σου.
Μ’ άσπρο γαλάζιο χρυσαφί τα πέπλα έχουν κεντήσει και στο Αιγαίο Πέλαγος νυφούλα σ’ έχουν ντύσει.  

Από την παρουσίαση του βιβλίου της : «Το σκαλιστό έπιπλο και άλλα διηγήματα»

Η παρουσίαση του βιβλίου, πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαΐου του 2015, στην  αίθουσα του Εμπορικού Επιμελητηρίου Άρτας, της πόλης όπου διαμένει από το 2010 με την κόρη της. Η αίθουσα κατάμεστη από κόσμο, παρουσία προσωπικοτήτων του πολιτικού, θρησκευτικού, κοινωνικού και πνευματικού κόσμου της Άρτας.

Η βραδιά άρχισε κάτω από ιδιαίτερη συγκίνηση με τον χαιρετισμό του βιβλίου από την Πέρθα Καλέμη και στη συνέχεια με τον κεντρικό ομιλητή, καταξιωμένο συγγραφέα Λεσβιακής καταγωγής Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη. Η όλη παρουσίαση εστέφθη με επιτυχία καταλήγοντας σε μια μεγάλη γιορτή Λόγου και Τέχνης, όπου η συγγραφέας με το μεστό της λόγο καθήλωσε το εκλεκτό της κοινό και καταχειροκροτήθηκε.     

Κλείνουμε με τον αποχαιρετισμό της Πέρθας Καλέμη:                                           

Έφυγες κι εσύ, αρχόντισσα της Μόριας. Έσβησες… όπως η πυγολαμπίδα, σε μια απ΄ τις τελευταίες φθινοπωρινές χαραυγές  του Σεπτέμβρη.
Σ’ άγγιξε η πρώτη ηλιόφωτη αχτίδα  και σε κράτησε απ’ το χέρι για να σε σεργιανίσει στα θροΐσματα των αστεριών κι ύστερα να σε περάσει στα λιβάδια των ουρανών, παρέα με τους ποιητές της αθανασίας…..
Εσύ, Μέλπω της Μόριας, άοκνη σκυταλοδρόμος της προκοπής σου, αυτοδίδακτη προσχώρησες στη χορεία των λογοτεχνών με την γενναία ψυχή σου. Το ανήσυχο σου πνεύμα υψωνόταν στους αιθέρες, όπως το κυπαρίσσι της αυλής σου, που προσπαθούσε – επιβλητικό – ν΄ανταμώσει  τον ουρανό, αγαπημένο σύμβολο στις εμπνεύσεις σου.
Το περιβόλι της καρδιάς σου ολάνθιστο, όχι μόνο την Άνοιξη, μα  και μέσα στη βαρυχειμωνιά στάλαζε τα μύρα της ανθρωπιάς σου.
Εσύ, Μέλπω, με την ασύχαστη ψυχή σου, δρασκέλισες σήμερα 29  Σεπτέμβρη του 2017  στα ψηλώματα και καθρεφτίστηκε το είδωλό σου μέσα στη λίμνη της αιωνιότητας…
Εσύ, Μέλπω, δεν είσαι ένα τραγούδι  που πέρασε τα σύνορα των ουρανών… είσαι ένας θρύλος!
Εσύ, Μέλπω, υπήρξες αναμφισβήτητα μια λεπταίσθητη φυσιογνωμία, γιατί ήσουν εργάτρια του Πνεύματος και της Τέχνης.  Δρασκέλισες  μ΄ όλη την αίγλη της δυνατής σου ψυχής τα περβάζια των οριζόντων και μετοίκισες  στη συνοικία των Αθανάτων.
Η μνήμη σου θα είναι παντοτινή και ακατάλυτη.

Thessaloniki Arts and Culture