Όταν ασχολείσαι με παιδιά δεν γίνεται να μην «κολλήσεις» μαζί τους.

Να μην τα αγαπήσεις σαν να είναι δικά σου, να μην θελήσεις να τα συμβουλεύσεις, να τα προστατέψεις, να μην τύχει να τα αγκαλιάσεις, δεν γίνεται να μην  αναμένεις  πως  και πως την επόμενη φορά που θα τα ξανασυναντήσεις. Μπορεί να τύχει να έχεις το πιο ζωηρό και μη συνεργάσιμο παιδί αλλά εσύ το βλέπεις πάντα μοναδικό και ανεπανάληπτο, γιατί έτσι είναι. Το κάθε παιδί είναι μοναδικό.

Το κάθε παιδί είναι μοναδικό, όχι μόνο από άποψη γενετικής χάρη στην οποία έχει βρεθεί ότι οι πιθανότητες γονιμοποίησης του ίδιου ωαρίου από το ίδιο σπερματοζωάριο είναι μηδαμινές, αλλά γιατί το κάθε παιδί μεγαλώνει σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που συνεχώς μεταβάλλεται και αλλάζει. Αλλάζει γιατί εμείς οι ίδιοι αλλάζουμε.

Η ανάπτυξη του ανθρώπου είναι μια διαδικασία ζωής. Δεν υπάρχει τίποτα βιολογικά προκαθορισμένο που να μην επιρρεαστεί  έστω και στο ελάχιστο από τον τρόπο ζωής μας, από τον τρόπο που επιλέγουμε να σκεφτόμαστε, από τον τρόπο που επιλέγουμε να δρούμε στις διαφορετικές περιόδους της ζωής μας. Το σώμα μας και τα κύτταρα μας αφουγκράζονται τις σκέψεις μας συνεχώς. Ψυχή και σώμα αποτελούν μια αδιαχώριστη ενότητα.

Το σώμα μας και τα κύτταρα μας αφουγκράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας ήδη από το πρώτο κιόλας λεπτό της γέννησης μας, αλλά και πριν από αυτήν. Το μωρό ως έμβρυο αποτελεί μια αδιαχώριστη οντότητα με την μητέρα του.

Το έμβρυο αφουγκράζεται τις σκέψεις και τα συναισθήματα της μητέρας του τόσο για το ίδιο, όσο και για οτιδήποτε άλλο υπάρχει  στη ζωή της μητέρας του.

Το μωρό “κουβαλά” τις σκέψεις και τα συναισθήματα των γονιών του για το ίδιο, ήδη πριν από τη σύλληψη του. Η φαντασίωση των γονέων για αυτό, η επιθυμία τους για αυτό, και αυτά που “κουβαλούν” την ώρα της επιθυμίας θα διαμορφώσουν καθοριστικά πολλά από τα χαρακτηριστικά του παιδιού τους αργότερα…

Συνεπώς, το παιδί δεν πρέπει να αποτελεί απλά μια “επιφανειακή” επιθυμία για εγκυμοσύνη, το παιδί δεν πρέπει να είναι προγραμματισμός και αίτημα, ούτε απαίτηση. Το παιδί δεν πρέπει να είναι προϊόν εκπλήρωσης ενστικτωδών ορμών, ούτε ανεκπλήρωτων δικών μας αναγκών της βρεφικής και παιδικής μας ηλικίας.

Το παιδί δεν πρέπει να είναι προϊόν έκθεσης της μητρικής και πατρικής μας ικανότητας, δεν πρέπει να είναι προϊόν έκθεσης  των δυνατοτήτων μας να γίνουμε μητέρα και πατέρας, γιατί η έννοια μητέρα και πατέρας είναι κάτι πιο βαθύ, πιο δύσκολο, πιο σημαντικό, που δεν ορίζεται μόνο από άποψη  γενετικής, ιατρικής και βιολογίας.

Το να είσαι μητέρα και πατέρας είναι κάτι πιο βαθύ, κάτι πιο δύσκολο, που απαιτεί συνείδηση, συνειδητοποίηση αλλά και ετοιμότητα.

Το παιδί οφείλει να λέγεται δημιούργημα μας, αλλά όχι προέκταση μας. Θα πρέπει να δεχθούμε, ειδικά εμείς οι γυναίκες οι οποίες περνάμε την φάση κατά την εγκυμοσύνη και μετά από αυτήν, αυτή της πλήρους συμβιωτικής περιόδου με το παιδί, ότι το παιδί δεν θα αποτελεί μια αδιάσπαστη οντότητα με εμάς για πάντα.

Το παιδί μόνο του, είτε το θέλουμε είτε όχι θα μας δείξει το δρόμο της ανεξαρτησίας του από το πρώτο κιόλας χρόνο της ζωής του και εμείς θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το υποδεχθούμε και να συνδράμουμε σε αυτό σωστά. Η διαδικασία της εξατομίκευσης ή μάλλον της υγιούς εξατομίκευσης του μωρού από την μητέρα του γεννιέται μόνο  στα πλαίσια πλήρους εξάρτησης.

Εννοώ ότι το μωρό δεν γίνεται “δυνατό ψυχικά”, αυτόνομο, δυναμικό, αφήνοντας το να κλαίει μέσα σε μια κούνια χωρίς κανένας να ανταποκρίνεται στο κάλεσμα του. Δεν μιλάω για άμεση ανταπόκριση ενώ τυγχάνει να κάνουμε κάτι άλλο εκείνη τη στιγμή, μιλάω όμως για αδιαφορία όπως: “ Ε μωρέ άστο, θα σταματήσει, μεγάλωσε πια…κ.α”

Η διαδικασία της υγιούς εξατομίκευσης δημιουργείται, όπως προείπα, μέσα στα πλαίσια πλήρους εξάρτησης με το παιδί. Από τις πρώτες του κιόλας βιολογικές ενδείξεις για διάθεση εξατομίκευσης, όπως για παράδειγμα το μπουσούλισμα, το μωρό θα μπουσουλίσει μακριά μας με διάθεση για ατομική εξερεύνηση του χώρου.

Εμείς θα πρέπει να είμαστε εκεί να το περιμένουμε στο κάλεσμα του που θα γίνει αποδεδειγμένα λίγο αργότερα. Ένας ασφαλής δεσμός μητέρας – βρέφους είναι το θεμέλιο και η βάση της ζωής της ανάπτυξης του ανθρώπου. Η εγγύτητα, η ασφάλεια, η φροντίδα, η αγκαλιά, η βλεμματική επαφή είναι κάποια από τα στοιχεία, απαραίτητα για την διαμόρφωση ενός ασφαλούς δεσμού.

Με προσοχή όμως…Παν μέτρον άριστον, όπως έλεγε ο πατέρας της φιλοσοφίας μας, ο Αριστοτέλης. Καμιά φορά μπορεί να παρασυρθούμε από την υπερβολική αγάπη μας και να επισκιάσουμε ακόμα και να ακυρώσουμε την υπόσταση του παιδιού ως ξεχωριστού ανθρώπου.

Από την άλλη φυσικά η λειψή ή η ανύπαρκτη φροντίδα και αγάπη θα κάνει το παιδί να πεθάνει τόσο ψυχικά όσο και σωματικά, καθώς ας μην ξεχνάμε ότι η αγάπη είναι η πιο σημαντική τροφή για τον άνθρωπο, πιο σημαντική από την πραγματική υλική τροφή. Πρέπει να  δώσουμε στο παιδί τόσο οξυγόνο όσο να αντέχει να αναπνέει μόνο του.

Το τιμόνι της ζωής του δεν το κρατάμε εμείς, αλλά αυτό το ίδιο με έμπειρους συνοδηγούς και συνοδοιπόρους εμάς. Το παιδί πρέπει να έχει το δικαίωμα της επιλογής όπως όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν ανεξαρτήτως ηλικίας, πλαισίου κοινωνικού, φύλου κ.α.

Έχοντας στο νου σου τα παραπάνω σκέψου πόσο ευλογημένος είσαι εάν είσαι γονιός, αλλά παράλληλα και το ηθικό βάρος που έχεις έχοντας το ρόλο αυτό.

Το παιδί έχει και θα έχει την ανάγκη σου για πάντα και εσύ θα πρέπει να προσπαθείς να είσαι ένας αρκετά καλός γονιός για πάντα. Το παιδί δεν είναι αντικείμενο το οποίο κάποιος μπορεί να το “πετάξει” σε ένα ίδρυμα ή με τη συμπεριφορά του απέναντι σε αυτό να γίνει επιτακτική η ανάγκη για απομάκρυνση.

Δεν μπορεί να αναθέτει κάποιος ευθύνες σε άλλους που οι άλλοι ακόμα και θεοί να ήταν δεν θα μπορούσαν να καλύψουν το κενό και τη θέση του πραγματικού γονιού. Σε αυτή τη περίπτωση μόνο αποτυχημένος στη ζωή σου πρέπει να λέγεσαι.

Εγώ μπορεί να μην έχω γίνει ακόμα μητέρα, αλλά με την καθημερινή μου συναναστροφή με παιδιά πολλών διαφορετικών περιπτώσεων έχω μαγευτεί  από αυτή τη παιδική αθωότητα και αγνότητα αλλά και χαρά που υπάρχει σε μια παιδική ψυχή, ακόμα και σε δύσκολες περιπτώσεις. 

Είπα λοιπόν να απλώσω τις σκέψεις μου σε ένα χαρτί, με αφορμή του εορταστικού κλίματος των Χριστουγγένων.

Εύχομαι ο μικρός Χριστός να γεννηθεί στις ψυχές όλων μας. Από τη μια να πράττουμε όσο το δυνατόν καλύτερα για κάθε παιδί, και από την άλλη να μας κάνει να νιώσουμε και εμείς παιδιά, μιας που έχουμε ανάγκη στις δύσκολές εποχές που περνάμε,δόση χαράς, καλής διάθεσης, αγνότητας, και να δίνουμε και να παίρνουμε θετικά συναισθήματα.

Γράφει η Αθηνά Νάντση

Thessaloniki Arts and Culture