Η ευτυχία σου με τους όρους των άλλων, από τον Δρ. Νίκο Πόρτολα

Η ευτυχία σου με τους όρους των άλλων, από τον Δρ. Νίκο Πόρτολα

«Αν σταματούσαμε να κυνηγάμε την ευτυχία, θα περνούσαμε πολύ καλύτερα»

Edith Wharton

«Η ευτυχία δεν είναι ένας σταθμός που πρέπει να φτάσεις, αλλά ο τρόπος που ταξιδεύεις»
Margaret Lee Runbeck

Τι είναι η ευτυχία; Μια απορία που ταλανίζει την ανθρώπινη φύση. Ένα ερώτημα που στο πέρασμα των αιώνων, ποτέ δεν έλαβε σαφή απάντηση. Τίποτα δεν είναι πιο ακαθόριστο, πιο ρευστό από την έννοια της ευτυχίας.

Η ευτυχία είναι ένα αίνιγμα. Σε κάθε ιστορική εποχή έπαιρνε η μορφή των διαφόρων νοημάτων που της έδιναν. Έτσι, υφίσταται η ευτυχία της δράσης, της ψυχής, των αισθήσεων, του πλούτου, της φτώχειας, της αρετής αλλά και του εγκλήματος.

Σύμφωνα με τον Ντιντερό, οι θεωρίες περί ευτυχίας απλά αφηγούνται την ιστορία των δημιουργών τους.

Αυτή η ακαθόριστη ευτυχία αποτέλεσε, και δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί, την επιδίωξη όλων των ανθρώπων. Κι οι πιο «φιλοσοφημένοι» από αυτούς κατέληξαν στην κοινή διαπίστωση: η τόσο πολυπόθητη ευτυχία δεν είναι δυνατόν να συλληφθεί, γιατί απλά ξεφεύγει όσο περισσότερο την κυνηγάς. Κι αυτό διότι η ιδανική ευτυχία θα ήταν μια ευτυχία διαρκώς πραγματοποιούμενη και διαρκώς αναγεννώμενη, ώστε να αποφεύγεται η πλήξη κι η απογοήτευση.

Μεγάλα λάθη στην επιδίωξη της ευτυχίας είναι:

1. Το πιστεύω ότι ευτυχισμένος είναι αυτός που βρίσκεται σε μια μόνιμη κατάσταση χαράς, χωρίς αναποδιές και στιγμές στεναχώριας.
2. Η αδυναμία να εκτιμάμε όσα έχουμε.

3. Το γεγονός ότι βαριόμαστε εύκολα ακόμα και στην πιο όμορφη κατάσταση, και
4. ότι μονίμως επιζητάμε κάτι καινούργιο να συνταράξει τη ζωή μας.

Αυτά ήταν διαχρονικά χαρακτηριστικά στον αγώνα της κατάκτησης της ευτυχίας. Δυστυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της ευκολίας μετάδοσης των πληροφοριών, έντεχνα και για δικό τους όφελος, κάποιοι (σας αφήνω να σκεφτείτε ποιοι και ποιο το όφελος τους) έθεσαν νέους όρους για να είναι κάποιος ευτυχισμένος. Έτσι, εμφανίστηκαν νέα φαινόμενα που παίζουν κύριο ρόλο στο «κυνήγι» της ευτυχίας.

Αυτά είναι: η ευθυγράμμιση με τις ηδονές της πλειονότητας κι ο υπερβολικός θαυμασμός της ζωής κάποιων διασήμων, που θεωρούνται οι ευνοούμενοι της τύχης, οι εκλεκτοί αυτού του κόσμου.

Με αυτά τα πρότυπα εκατομμύρια ανθρώπων ξεχύθηκαν στον αγώνα της απόκτησης μιας ετερο-επιβαλλόμενης ευτυχίας όπου τα πάντα γίνονται δυσφορία, μαρτύριο, ματαίωση κι αγωνία ύπαρξης. Δυστυχία πλέον δεν είναι μόνο το κακό που συμβαίνει στη ζωή μας και την απειλεί αλλά, ακόμα χειρότερα, η ίδια η αποτυχία της απόκτησης όσων νομίζουμε ότι θα φέρουν την ευτυχία.

Έτσι, μπαίνουμε σ’ έναν αγώνα απόκτησης κάθε υλικού αγαθού, που κάποιος άλλος έχει, με την ψευδαίσθηση ότι αυτό θα μας φέρει την ευτυχία.

Προσπαθούμε με κάθε τρόπο και κόστος να αποκτήσουμε ότι μας λένε ότι κατέχει κάποιος επώνυμος, αναλώνοντας τη ζωή, την ενέργεια και τις οικονομίες μας σε κάτι πιθανότατα άπιαστο ή απατηλό. Κι όσο προσπαθούμε και το όνειρο φαίνεται μακρινό (αν όχι άπιαστο) τόσο βυθιζόμαστε την κατάθλιψη. Κι αυτό γιατί κανένας δε μας έμαθε να ευχαριστιόμαστε με τη διαδρομή αλλά θεωρούμε ότι χαρά φέρνει μόνο η επίτευξη του στόχου.

Πότε δεν ψάξαμε μέσα μας τι είναι καλό για εμάς και τι πραγματικά θα μας έκανε χαρούμενους. Απλά αφεθήκαμε στις υποδείξεις κάποιων κι ακολουθήσαμε τις ηλίθιες συμβουλές τους. Προσπαθήσαμε να ολοκληρώσουμε τον κατάλογο του «τι θα έπρεπε να είχαμε κάνει μέχρι τα είκοσι, τριάντα, σαράντα…». Και κάθε φορά που ανακαλύπταμε ότι φτάσαμε σε αυτό το χρονικό ορόσημο και δεν είχαμε ολοκληρώσει τη λίστα κάτι μέσα μας κατέρρεε.

Και δεν είναι μόνο αυτοί οι κάποιοι που για τους δικούς τους λόγους (συνήθως για να πλουτίσουν σε βάρος μας) μας επιβάλλουν τρόπους κι όρους προκειμένου να «ευτυχίσουμε». Είναι ολόκληρη η υπερκαταναλωτική κοινωνία που μας επιβάλλει, μέσω των διαφημίσεων, πλασματικές ανάγκες, που η αδυναμία μας να κατακτήσουμε μπορεί να μας βυθίσει στη θλίψη.

Οι περισσότερες αγορές μας δεν ικανοποιούν πραγματικές ανάγκες αλλά έχουν να κάνουν αποκλειστικά με κώδικες κοινωνικής καταξίωσης. Για να αποφύγουμε αυτή την παγίδα αρκεί να επιδείξουμε εγκράτεια και να μειώσουμε την έκθεσή μας στις «διδαχές» κάποιων, επιλέγοντας με σωφροσύνη τι θα διαβάσουμε, τι θα παρακολουθήσουμε, σε τι ερεθίσματα θα εκτεθούμε.

Δυστυχώς, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που είναι, αν όχι αδύνατο, πολύ δύσκολο να αποφύγουμε. Και αυτοί δεν είναι παρά η οικογένεια, οι συγγενείς, οι φίλοι κι ο γενικότερος περίγυρός μας.

Όχι, κανείς δεν υπονοεί ότι η απομόνωση είναι προϋπόθεση της ευτυχίας ή ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από τους άλλους. Το αντίθετο μάλιστα.

Όμως εδώ τονίζεται ο κίνδυνος οι προαναφερθέντες να αποφασίζουν τι είναι «καλό» για εμάς, χωρίς ποτέ να ενδιαφερθούν να μάθουν ή έστω να ακούσουν τα θέλω μας. Και παρόλα αυτά, εμείς τους επιτρέπουμε να μας επηρεάζουν σε σημείο που αποποιούμεθα την άποψή μας και τις επιλογές μας για την ίδια μας τη ζωή.

Αυτοί αποφασίζουν να μας καθοδηγήσουν στα δικά τους όνειρα και θέλω, λες κι εμείς αδυνατούμε να αναγνωρίσουμε τι θα μας χαροποιήσει, τι θα δώσει νόημα στη ζωή μας, τι θα μας κάνει να νοιώθουμε καλά και γιατί όχι, τι θα μας κάνει ευτυχισμένους.

Μη σας φανεί παράξενο, αλλά είναι ένα φαινόμενο πολύ πιο συχνό απ’ όσο μπορεί να φανταστεί κανείς, ειδικά για τους Έλληνες που η οικογένεια φροντίζει να μην τους απαλλάξει ποτέ από τις ενοχές για όσα έκανε γι’ αυτούς και τα όσα «έχασαν» (οι γονείς) εξαιτίας των παιδιών.

Επίσης, το «τι θα πει ο κόσμος» έχει μια μοναδική βαρύτητα για την ελληνική μικροαστική νοοτροπία. Συνεπώς, θα πρέπει να ακολουθείς τις «συμβουλές» της οικογένειας και τις επιταγές του κάθε «κακομοίρη» που αντιπροσωπεύει, στα μάτια κάποιων, την κοινωνία.

Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλές φορές αποτελεί ασυναίσθητη επιλογή του ατόμου να ακολουθεί τις προτροπές των άλλων γιατί αυτό το κάνει να αισθάνεται άμοιρο ευθυνών σε περίπτωση αποτυχίας του.

Τότε, του δίνεται η ευκαιρία να επιρρίψει τις ευθύνες των επιλογών του σε τρίτους ώστε να μετριάσει την εσωτερική σύγκρουση που νοιώθει. Άλλη περίπτωση είναι οι άνθρωποι που προσπαθούν να είναι αρεστοί στους άλλους σε σημείου που πλέον δε διαθέτουν μιαν αυτόνομη προσωπικότητα και φτάνουν να απωλέσουν την ταυτότητά τους (με την ψυχολογική έννοια).

Έτσι, με την σιωπηρή συναίνεσή μας, οι τρίτοι αποφασίζουν ποιες επιλογές (δικές τους) θα μας κάνουν ευτυχισμένους. Συχνά, οι γονείς επιλέγουν τι θα σπουδάσει το παιδί τους, αδιαφορώντας προκλητικά για τις κλίσεις, τα θέλω, τις ικανότητές ή τη μη ύπαρξη τέτοιων.

Συγγενείς επιβάλλουν το είδος του ατόμου που θα πρέπει να επιλέξει, να παντρευτεί και να περάσει τη ζωή του κάποιος. Φίλοι του επιβάλλουν το γούστο τους σε τομείς όπως η διασκέδαση, τα χόμπυ, τις αγορές αγαθών ή τη μουσική.

Κάποιοι άλλοι το τι θα φορέσει, με τι αξεσουάρ θα το συνδυάσει και που πρέπει να εμφανιστεί για να θεωρηθεί «in» («εντός των πραγμάτων», μοντέρνος). Κάπως έτσι, ο καθένας σιγά-σιγά χάνει τον εαυτό του, ξεχνάει τι ποθούσε η ψυχή του, προσπερνάει ότι τον έλκυε, «διασκεδάζει» μόνο όπως περιμένουν οι άλλοι να διασκεδάσει.

Στιγμή δε σκέφτεται ότι αυτό που πραγματικά θα τον έκανε ευτυχισμένο είναι εκείνο που λαχτάρησε χωρίς να ξέρει γιατί, χωρίς να γνωρίζει από πού προέρχεται η έλξη. Κι αυτό είναι το σωστό, να μη προσπαθούμε να βουτάμε τα πάντα στη «λογική» που αποτελεί μαθημένη κι επιβαλλόμενη διεργασία ώστε να μας κατευθύνουν, κατά το δοκούν, κάποιοι.

Η λύση πρέπει να στοχεύει διπλά: να πολεμήσουμε με κάθε μέσο το σκλάβο που όλοι έχουμε μέσα μας και ταυτόχρονα να εναντιωθούμε στους πολλαπλούς «αφέντες» που θέλουν, και με κάθε μέσο επιδιώκουν, να μας υποδουλώσουν για το δικό τους όφελος.

Προς αυτές τις κατευθύνσεις θα προτείνω μερικές στρατηγικές:


– Παρακολουθείστε τα μικρά παιδιά και μάθετε από αυτά να είστε χαρούμενοι. Το παιδί πριν πάει στο σχολείο και «καλουπωθεί», θαυμάζει τα πάντα κι εστιάζει στην ομορφιά της κάθε στιγμής. Γελάει συχνά, απολαμβάνει τα πιο μικρά πράγματα, νοιώθει εκστασιασμένο με κάθε τι νέο.
– Επιλέξτε για παρέα ανθρώπους που είναι χαρούμενοι, έχουν παρόμοιούς στόχους με εσάς, δεν είναι επικριτικοί και πάνω απ’ όλα σας ενθαρρύνουν στις επιλογές σας.

– Εστιάστε στη λύση κι όχι στο πρόβλημα.
– Κάντε, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατό, το χόμπυ σας δουλειά.

– Μην προσκολλάστε στο παρελθόν, ούτε να ανησυχείτε (πέρα ενός βασικού σχεδιασμού) για το μέλλον.
– Φροντίστε τον μόνο άνθρωπο με τον οποίο θα είστε για πάντα μαζί, τον εαυτό σας. Ασχοληθείτε με τον εαυτό σας και λιγότερο με τους άλλους.

– Να είστε οι αποκλειστικοί υπεύθυνοι για τη ζωή σας, είτε πρόκειται για συναισθήματα, σκέψεις, νοοτροπία και πράξεις.
– Να βλέπετε το ποτήρι μισογεμάτο κι όχι μισοάδειο. Κοινώς, να είστε αισιόδοξοι.

– Αγαπήστε χωρίς όρους. Αποδεχθείτε τους άλλους χωρίς να τους κρίνετε.
– Σταματήστε να παραπονιέστε κι εκτιμήστε ότι έχετε.

– Απελευθερωθείτε από τα «μη» και τα «δεν» (που έκαναν τη ζωή «μηδέν»).

Τέλος, η ευτυχία είναι απόφαση. Βγείτε έξω και διασκεδάστε όπως εσείς θέλετε. Ο μόνος που μπορεί να σας κρίνει, και σίγουρα θα το κάνει κάποια στιγμή με αυστηρότητα, είναι το μικρό καταπιεσμένο παιδάκι που μεγαλώνοντας φυλακίσατε μέσα σας…

Δρ. Νίκος Πόρτολας, Ψυχολόγος B.Sc, M.Sc, Ph.D.

Υμηττού 98, Παγκράτι ΑΘΗΝΑ
Τηλ. 6909385067 κ΄ 6936696685
fb: Psychology for a better life

Thessaloniki Arts and Culture,

Διαβάστε επίσης

Close