Τα ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης, με αφορμή την έκθεσή τους στο Λονδίνο

Συγκροτούν το πιο ολοκληρωμένο σύνολο βυζαντινών ψηφιδωτών στον κόσμο με δείγματα από την Ύστερη Αρχαιότητα έως και τον 14ο αιώνα.

Τα εντοίχια βυζαντινά ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης είναι αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης με μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική σημασία. Δεν έχουν τύχει όμως ανάλογης προβολής και προσοχής ώστε να γίνουν προσιτά στο ευρύ κοινό και στους μελετητές.

Μονή Λατόμου. Λεπτομέρεια της απεικόνισης του Χριστού από την παράσταση της Θεοφάνειας. Ο Χριστός, μορφή νεανική και φιλική, με πλούσια μακριά μαλλιά και σταυροφόρο φωτοστέφανο αποπνέει ήρεμο μεγαλείο.

Παρέχουν σημαντικές μαρτυρίες για τις δεξιότητες των καλλιτεχνών στη διάρκεια μιας ολόκληρης χιλιετίας και διαφωτίζουν πολλές πτυχές της βυζαντινής κοινωνίας και πίστης.

Αχειροποίητος. Λεπτομέρειες από τα άκρα του εσωρραχίου του μεσαίου και του βόρειου τόξου του τριβήλου.

Τεκμηριώνουν επίσης τις διαφορετικές μορφές της πόλης και τη σχέση της με τον επίγειο και θείο κόσμο.

Το εξώφυλλο της έκδοσης. Οι συγγραφείς του βιβλίου υπήρξαν από το 1976 και για σαράντα κατά σειρά χρόνια οι Έφοροι Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Μετά τους σεισμούς του 1978 και με την οικονομική ενίσχυση εθνικών και ευρωπαϊκών κονδυλίων διηύθυναν τη στερέωση, συντήρηση και παρουσίαση των ψηφιδωτών μαζί με τους συνεργάτες τους αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες και συντηρητές της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης.

Οι έρευνες που έγιναν προσέφεραν νέα στοιχεία και περισσότερες γνώσεις για τα εντοίχια ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης δίνοντας τη δυνατότητα στους επιστήμονες να μελετήσουν και στους φιλίστορες και φιλότεχνους να χαρούν τα μνημειακά αυτά έργα βυζαντινής τέχνης.

Με αφορμή τόσο την έκδοση «Ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης, 4ος-14ος αιώνας» (εκδ. Καπόν, συγγραφείς: Χ. Μπακιρτζής, Ε. Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου και Χ. Μαυροπούλου-Τσιούμη), την οποία επιμελήθηκε ο Χ. Μπακιρτζής και η οποία παρουσιάζει με υποδειγματική τεκμηρίωση τα ψηφιδωτά της πόλης, όσο και σχετικών με τα ψηφιδωτά μελετών, που έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ο Antony Eastmond (The Courtauld Institute of Art) και η Μυρτώ Χατζάκη (Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη) διοργάνωσαν στο Λονδίνο, την Παρασκευή 30 Μαΐου 2014, ημερίδα με τίτλο «Mosaics of Thessaloniki Revisited».

Άγιος Δημήτριος: Αντίγραφο τμήματος από το ψηφιδωτό «Άγιος και δύο παιδιά». Θεσσαλονίκη, 7ος αιώνας.