Καθώς γερνάμε, μπορεί να αρχίσουμε να αναπολούμε τις προηγούμενες δεκαετίες της ζωής μας – ίσως με αγάπη, ίσως με ανακούφιση, αλλά ίσως και με κάποια νοσταλγία ή λύπη.
Η προσέγγιση της μέσης ηλικίας προκαλεί τρόμο σε πολλούς, οπότε δεν είστε οι μόνοι που ανησυχείτε. Μερικές φορές, μπορεί να αισθάνεστε σίγουροι ότι τα «καλύτερα χρόνια» έχουν φύγει και δεν έχετε τίποτα να περιμένετε παρά μόνο αδιάφορες μέρες, μια άσκοπη ύπαρξη και την αργή παρακμή του σώματος και του νου.
Καθώς αντιμετωπίζουμε αυτές τις υπαρξιακές ανησυχίες και συμβιβαζόμαστε με τη διαπίστωση ότι η ζωή μας έχει πάρει διαφορετική μορφή απ’ ό,τι οραματιζόμασταν, μπορεί να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε αν βρισκόμαστε στα πρόθυρα της τρομερής κρίσης μέσης ηλικίας.
Μια περίοδος ενδοσκόπησης είναι σχετικά συνηθισμένη, αλλά μόνο περίπου το 10 – 20% των ανθρώπων αντιμετωπίζουν πράγματι κάποιου είδους κρίση στη μέση ηλικία. Οι ειδικοί θεωρούν ως επί το πλείστον ότι η «κρίση μέσης ηλικίας» είναι ένα πολιτισμικό φαινόμενο, ένας δυτικός μύθος που τροφοδοτείται και από τα κουραστικά πια τροπάρια των μέσων ενημέρωσης.
Οι διάφορες αλλαγές που συνοδεύουν αυτό το νέο στάδιο της ζωής φέρνουν συχνά στην επιφάνεια κάποια σύνθετα συναισθήματα. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να μην πυροδοτούν απαραιτήτως μια κρίση, αλλά αξίζει οπωσδήποτε να τα εξερευνήσετε.
Τι ακριβώς είναι τελικά η μέση ηλικία
Η μέση ηλικία θεωρείται γενικά ότι είναι τα χρόνια μεταξύ των ηλικιών 40 και 60 ετών, αλλά υπάρχουν περίπου 10 χρόνια περιθώριο απόκλισης και στις δύο πλευρές αυτού του εύρους. Οι νέοι ρόλοι και οι ευθύνες, για να μην αναφέρουμε τις αλλαγές στην καριέρα, την οικογενειακή ζωή και την υγεία, μπορούν να δημιουργήσουν μια αντίληψη για τη μέση ηλικία πριν φτάσουμε σε εκείνα τα σημαδιακά γενέθλια των 40.
Ίσως αποκτήσατε παιδιά σε νεαρή ηλικία, οπότε είστε ακόμα στα 30 σας όταν φεύγουν από το σπίτι. Ή, ίσως, η πρόωρη επιτυχία σας ωθεί να συνταξιοδοτηθείτε πρόωρα, αφήνοντάς σας οικονομικά εξασφαλισμένους αλλά κάπως δυσαρεστημένους και μετέωρους. Εν ολίγοις, η μέση ηλικία μπορεί να ξεκινήσει σε διαφορετικό σημείο για τον καθένα.
Ποια είναι κάποια υποτιθέμενα σημάδια κρίσης
Η έννοια της «κρίσης μέσης ηλικίας» προέρχεται από τον Elliott Jacques, έναν ψυχαναλυτή που επινόησε τον όρο το 1965, αφού παρατήρησε σημαντικές αλλαγές σε έναν από τους μεσήλικες πελάτες του. Το άρθρο του για το θέμα, που δημοσιεύτηκε όταν ο ίδιος ο Jacques ήταν στα τέλη της δεκαετίας των 40, αφορούσε επίσης τη συνειδητοποίηση των δικών του περιορισμών και της θνητότητάς του.
Σύμφωνα με τον Jacques, η κρίση αυτή προκαλεί συναισθήματα κατάθλιψης, αγωνίας και απώλειας που σχετίζονται με το επερχόμενο τέλος της ζωής. Σημείωσε επίσης ότι συχνά συνεπάγεται απώλεια της δημιουργικότητας και της αυτοπεποίθησης. Εκτός από αυτά, η μετάβαση στη μέση ηλικία συχνά μπορεί να περιλαμβάνει και άλλες συναισθηματικές δυσκολίες, όπως
– μείωση της αίσθησης ευτυχίας και της ικανοποίησης από τη ζωή
– αίσθηση αδιεξόδου ή απώλεια του σκοπού της ζωής
– αυτοαμφισβήτηση
– απογοήτευση από την αλλαγή ρόλων και ευθυνών στη ζωή
– πλήξη και δυσαρέσκεια με τη σχέση, την καριέρα ή τη ζωή γενικότερα
– ανησυχίες για την εμφάνιση και για το πώς μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι
– σκέψεις σχετικά με το θάνατο, το νόημα της ζωής και άλλες υπαρξιακές έννοιες
– αλλαγές στα επίπεδα ενέργειας, από αυξημένη ανησυχία έως ασυνήθιστη κόπωση
– λιγότερα κίνητρα ή ενδιαφέρον για την επιδίωξη στόχων και δραστηριοτήτων που μας άρεσαν παλαιότερα
– αλλαγές στη διάθεση, όπως θυμός, ευερεθιστότητα και θλίψη
– αλλαγές στη σεξουαλική επιθυμία.
Ποιοι πιθανοί λόγοι κρύβονται πίσω από αυτή την κρίση
Τις περισσότερες φορές, η δυσφορία που σχετίζεται με την ηλικία αρχίζει όταν συνειδητοποιούμε την πραγματικότητα του θανάτου και ερχόμαστε αντιμέτωποι με τους αντιληπτούς περιορισμούς της ηλικίας. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη νεότητα το πιο επιθυμητό αγαθό.
Η μεγάλη ποικιλία προϊόντων και διαδικασιών αντιγήρανσης που κυκλοφορούν στην αγορά το μόνο που κάνουν είναι να τονίζουν την ιδέα ότι «πρέπει» να διατηρήσουμε τη νεότητα, ή την ακμή της υγείας και της εμφάνισης, με οποιοδήποτε κόστος.
Οι πολιτισμικές παραδοχές σχετικά με την ηλικία μπαίνουν επίσης στο παιχνίδι. Οι άνθρωποι συνήθως συνδέουν τη γήρανση με ανεπιθύμητες σωματικές και ψυχικές αλλαγές, όπως: αύξηση του σωματικού βάρους, κακή υγεία και πόνος, μείωση της ελκυστικότητας και της σεξουαλικής επιθυμίας, αλλαγές στις σχέσεις, απώλεια μνήμης, απώλεια οικονομικής ασφάλειας και εισοδήματος.
Καθώς πλησιάζει η μέση ηλικία σας, λοιπόν, μπορεί να νιώθετε φόβο για τη γήρανση πριν προλάβετε να βιώσετε πλήρως τη ζωή – ειδικά αν δεν έχετε ακόμη επιτύχει ορισμένα ορόσημα ή προσωπικούς στόχους, όπως η αγορά ενός σπιτιού, ο γάμος ή η έκδοση ενός μυθιστορήματος.
Ταυτόχρονα, αυτά ακριβώς τα ορόσημα που πετύχατε μπορεί επίσης να συμβάλλουν στη δυσφορία της μέσης ηλικίας. Οι γονείς που αυτοπροσδιορίζονται από τον ρόλο τους ως γονείς μπορεί να αισθάνονται μια αίσθηση απώλειας και έλλειψης σκοπού όταν τα παιδιά τους φεύγουν από το σπίτι. Οι γονείς που συνδυάζουν την εργασία και τη φροντίδα των παιδιών, μπορεί να τα «κάνουν όλα», αλλά είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν ένα σημείο ρήξης όταν έρθουν αντιμέτωποι με έστω και μία επιπλέον πηγή άγχους.
Να θυμάστε: Η ζωή σας επεκτείνεται, δεν συρρικνώνεται
Αναγνωρίζοντας απλώς την πορεία του χρόνου προς τα εμπρός μπορεί να μας δώσει τη δυνατότητα να αναλάβουμε την ευθύνη για ό,τι μπορούμε να ελέγξουμε. Ναι, μεγαλώνουμε, αλλά η ζωή μας δεν έχει τελειώσει ακόμα και οι επιλογές μας δεν χρειάζεται να ευθυγραμμίζονται με την ιδέα της κοινωνίας για τη μέση ηλικία.
Πολλοί άνθρωποι επιλύουν ένα κομμάτι της κρίσης, όχι παραιτούμενοι από τους περιορισμούς, αλλά συνειδητοποιώντας τον πλούτο των δυνατοτήτων που τους ανοίγονται. Ίσως να αισθανθείτε ανανεωμένοι αγκαλιάζοντας νέα ενδιαφέροντα και δημιουργικές διεξόδους, ή ίσως συνειδητοποιήσετε ότι θα θέλατε να αλλάξετε τη διατροφή σας, να ντυθείτε διαφορετικά, να επιστρέψετε στο σχολείο ή να βγαίνετε χαλαρά ραντεβού.
Αυτές οι ευκαιρίες, και άλλες, βρίσκονται όλες στο χέρι σας. Το να κάνετε πράγματα που σας κάνουν ευτυχισμένους μπορεί να σας βοηθήσει να ανακτήσετε την αίσθηση της αυτοπεποίθησης, του σκοπού και της χαράς. Εξάλλου, έχετε μόνο μία ζωή και ποτέ δεν είναι αργά να αρχίσετε να τη ζείτε για τον εαυτό σας.
