Απολαύσαμε όμορφες στιγμές ως παιδιά ή στιγμές, όπου σύμφωνα με αυτό που θα θέλαμε, τις φτιάξαμε τέλειες στη μνήμη μας. Στιγμές με πρόσωπα αγαπημένα, στιγμές γεμάτες από συναισθήματα.

Ένα μικρό παιδί μέσα μας περιμένει να ζήσει τις ίδιες στιγμές. Πενθούμε στην ιδέα ότι δεν μπορούμε να τις επαναλάβουμε, ότι πρέπει να τις αφήσουμε εκεί που ανήκουν για να καταφέρουμε να χαράξουμε το δρόμο της δικής μας αλήθειας. Να περπατήσουμε σε αυτόν με τον τρόπο που μας αρέσει. Να νιώσουμε, να μοιραστούμε, να χαρούμε. Να δημιουργήσουμε στιγμές όπου, παρότι δεν θα είναι ίδιες, θα νιώθουμε όμορφα συναισθήματα που θα μοιάζουν με αυτά.

Ως παιδιά απολαμβάναμε την αίσθηση ότι θα ήταν πάντα εκεί για μας. Απολαμβάναμε το μαζί που είχαν αυτές οι στιγμές, ένα μαζί που μας εξασφάλιζε ασφάλεια και προστασία. Το απολαμβάναμε είτε σε πραγματικό επίπεδο είτε στη φαντασίωση μας αν το μαζί δεν ήταν επαρκές.

Ως ενήλικες συνειδητοποιούμε ότι είμαστε μόνοι μας με την ευθύνη μας. Την ευθύνη για ζωή, για δημιουργικότητα, για χαρά και αρμονία. Αυτή η συνειδητοποίηση φοβίζει. Καθετί πραγματικό φοβίζει. Είναι φορές, λοιπόν, που αντί για να αναλάβουμε την επιθυμία μας με υπευθυνότητα, λέγοντας στον εαυτό μας «μπορώ να τα καταφέρω σε ό,τι επιθυμώ, με υπομονή, επιμονή, συνέπεια, επιμέλεια, αποφασιστικότητα κ.α», ικανοποιούμε ανάγκες μας νομίζοντας πως ικανοποιούμε τις επιθυμίες μας.

Ικανοποιώ τις ανάγκες μου όταν προσπαθώ με τις πράξεις μου να αναβιώσω το παρελθόν ή να το uποκαταστήσω, να το ζήσω και πάλι όπως το έζησα ή όπως φαντάστηκα ότι θα έπρεπε να το ζήσω σύμφωνα με μια εξιδανίκευση που έφτιαξα στη φαντασίωσή μου. Με αυτόν τον τρόπο όμως δεν ολοκληρώνεται το πένθος για ό,τι δεν υπάρχει πια. Διαιωνίζεται και συντηρείται. Χωρίς να το καταλαβαίνω, απολαμβάνω την ιδέα αυτού που πρέπει να αφήσω. Μόνο αν δεχτώ να αφήσω την ιδέα ότι μπορώ να το έχω ξανά όπως το έζησα τότε, μόνο τότε μπορώ να επιθυμήσω πραγματικά, γιατί η επιθυμία μου πλέον συνδέεται με την πραγματικότητα μου.

Απολαμβάνω ένα έργο τέχνης, παρατηρώντας τα σημεία που με συνδέουν με ένα πρόσωπο που αγαπώ από παιδί. Στο έργο αναζητώ αυτήν την συγκεκριμένη σύνδεση που θα με κάνει να αναβιώσω ή να υποκαταστήσω τη σχέση μαζί του, κάτι που με κάνει να μην συνδέομαι με την πραγματικότητα τη δική μου, του έργου, της στιγμής. Δεν χαίρομαι πραγματικά, δεν παρατηρώ τις λεπτομέρειες, δεν αφήνομαι να γίνω ένα με αυτό. Ζητώ από αυτό να ζήσω κάτι άλλο μαζί του και όχι αυτό που μπορεί να μου προσφέρει. Όταν συνδέομαι με την επιθυμία μου μαζί του, παρατηρώ την προσπάθεια που έκανε ο καλλιτέχνης, νιώθω ευγνωμοσύνη για την χαρά που μου προσφέρει, βιώνω πρωτόγνωρα συναισθήματα γιατί αφήνομαι σε αυτό για αυτό που είναι.

Απολαμβάνω ένα φαγητό, όπου η μυρωδιά του, η γεύση του μου φέρνει μνήμες από το παρελθόν, όπου καθόμουν μαζί με το αγαπημένο πρόσωπο και συζητούσαμε μαζί. Τρώγω χωρίς να σταματάω, γιατί η απόλαυσή μου έχει να κάνει με συναισθηματικό κορεσμό, με την άρνηση της πραγματικότητας ότι αυτό το πρόσωπο δεν υπάρχει πια και κανείς δεν μπορεί να μου προσφέρει αυτήν την συγκεκριμένη αγάπη. «Θέλω να παραμείνω παιδί, αναπολώντας αυτήν την σχέση, νοσταλγώντας την ίδια μορφή αγάπης.» Όταν επιθυμώ, το φαγητό για μένα αποτελεί μια συνάντηση, νιώθω ευχαρίστηση αν το ετοίμασα εγώ, ευγνωμοσύνη αν το έχουν δημιουργήσει άλλοι. Είμαι σε επαφή με τις αισθήσεις μου όπως και με τον κορεσμό μου.

Όταν επιζητώ να διαμορφώσω τις τωρινές συνθήκες όπως τις έζησα στο παρελθόν, αναζητώ μια ένωση με τα πρόσωπα ή με τη δημιουργικότητά μου, που με παραπέμπει σε μια εξάρτηση, σε μια προσδοκία να αναβιώσω κάτι συγκεκριμένο. Προσδοκώ από ό,τι κάνω ή από τα πρόσωπα να γίνουν ένα με μένα για να το πετύχω αυτό. Όπως το βρέφος ενώνεται με τη μητέρα του ή με τον πατέρα του, για να τροφοδοτηθεί από εκείνους. Όταν αφήνω πίσω μου αυτές τις στιγμές, κρατώντας την αγάπη που ένιωσα, χωρίς την προσδοκία να τις ξαναζήσω ή να ξαναζήσω την ίδια αγάπη, νιώθω ένα με μένα, συνδέομαι με τη ζωή όπως είναι για αυτό που είναι. Δέχομαι την ελευθερία μου, σέβομαι την ελευθερία των άλλων.

Το μικρό παιδί ταυτίζεται με το πρόσωπο που το ικανοποιεί, φαντασιώνεται ότι είναι τα πάντα για εκείνο, γιατί και εκείνο νιώθει παντοδύναμο έτσι, όπως χρειάζεται να αισθανθεί για να οργανώσει την αυτοπεποίθησή του. Ο ενήλικας έχει επίγνωση ότι δεν είναι παντοδύναμος, ότι κανείς και τίποτε δεν μπορεί να του δώσει τα πάντα, ότι για το καθετί πρέπει να εργαστεί υπεύθυνα και αποφασιστικά και να δώσει. Το παιδί απαιτεί, ο ενήλικας για το καθετί που διαθέτει ή που αποκτά αισθάνεται ευγνωμοσύνη. Νιώθει μέρος μιας ομάδας που το ένα μέλος χρειάζεται το άλλο, αισθάνεται πως το καθετί που απέκτησε το οφείλει αφενός στις προσπάθειές του αφετέρου και σε άλλους που τον βοήθησαν με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο.

Το ανώριμο παιδί μέσα μας αναπολεί το παρελθόν, ο ενήλικας εαυτός μας ζει το τώρα όπως είναι. Συνδέεται με την στιγμή όπως είναι, για αυτό που είναι η ίδια. Δεν θα είναι ποτέ τέλεια, ποτέ εξιδανικευμένη. Πάντα θα υπάρχει μια ματαίωση, που έχει να κάνει με το ότι δεν υπάρχουν τέλειες συνθήκες, που θα μας δώσουν την τέλεια φαντασίωση, για να πορευόμαστε ως παιδιά μόνα μας με τους άλλους να έχουν τον ρόλο του τροφοδότη. Υπάρχουν συνθήκες όπου μαζί με τους άλλους δημιουργούμε αυτό που υπάρχει, αυτό που μπορεί να υπάρξει, αυτό που μπορούμε να δημιουργήσουμε μαζί. Το πληγωμένο παιδί μέσα μας θυσιάζει το τώρα για να θρέψει το παρελθόν στη φαντασίωση του ώστε να διαγραφούν οι πληγές του.

Ο ενήλικας θεραπεύει τις πληγές του αγκαλιάζοντας όλα του τα συναισθήματα για αυτές, γνωρίζοντας ότι τα σημάδια θα υπάρχουν πάντα, μαθαίνει όμως να αγαπά τον εαυτό του και με αυτά. Το εγωιστικό παιδί μέσα μας αποζητά την χαρά στους άλλους, στις συνθήκες, σε καθετι εξωτερικό, με θυμό που δεν του την προσφέρουν οι άλλοι, που οι άλλοι δεν είναι όπως θα ήθελε για να θυσιάσει την εξιδανικευμένη τους εικόνα στην ανάγκη του να εξασφαλίσει την αθανασία. Ο ώριμος εαυτός μας συνδέεται με την αλήθεια του, με την αλήθεια των άλλων, την αναγνωρίζει, την εκτιμά, χαίρεται το μαζί για αυτό που είναι. Το παιδί μέσα μας που περιμένει κάτι άλλο κάνει τον περίπατο του γκρινιάζοντας που τα πράγματα δεν είναι τέλεια, ο ώριμος εαυτός μας παρατηρεί τις ομορφιές, χαίρεται που γίνεται ένα με αυτές.

Ωριμάζουμε όταν ζούμε στην πραγματικότητα, όταν συνδεόμαστε μαζί της. Όταν αποχωριζόμαστε την ιδέα ότι μπορούμε να ζήσουμε ό,τι ζήσαμε στο παρελθόν με τον ίδιο τρόπο ή ό,τι δεν ζήσαμε.

Ο Φρανσουά Λεγκιλ, ψυχίατρος – ψυχαναλυτής, λέει ότι η σαύρα σώζεται εγκαταλείποντας την ουρά της. Δεν είναι εύκολη η συνειδητοποίηση ότι δεν μπορούμε να είμαστε τα πάντα, ότι δεν είμαστε μόνο καλοί όπως κι οι άλλοι το ίδιο, ότι κανείς δεν μπορεί να μας σώσει ή να διορθώσει τα πράγματα για μας, ότι δεν καταλαβαίνουμε απόλυτα τους άλλους όπως κι εκείνοι εμάς, η συνειδητοποίηση ότι χρειάζεται να συνθέσουμε τη διαφορετικότητα μας και να κατανοήσουμε τη διαφορετικότητα των άλλων. Ο αποχωρισμός της ιδέας ότι κάποιος άλλος θα κάνει τη δουλειά για μας έχει οδύνη. Αν όμως δεν το κάνουμε, ό,τι αγαπάμε θα είναι στη θέση ενός άλλου για να προσκαλέσουμε αυτόν τον άλλον από το παρελθόν. Θα αγαπάμε και τον εαυτό μας σύμφωνα με το μοντέλο που φτιάξαμε τότε για να μας αγαπάνε και αν λειτουργούμε σωστά σύμφωνα με αυτό το μοντέλο θα μας αποδεχόμαστε, αν λειτουργούμε διαφορετικά θα μας επικρίνουμε.

Όταν επιθυμούμε, νιώθουμε ολοκληρωμένοι, αλλά όχι τέλειοι. Στη κάθε σύνδεσή μας αναζητάμε το μαζί που χτίζουμε καθημερινά, βασισμένο σε ανάγκες και επιθυμίες που μπορούν να πραγματοποιηθούν και να πραγματοποιήσουμε μαζί.

Όταν έχουμε αποδεχτεί την ατελή μας φύση, τίποτα αρνητικό δεν μπορεί να μας επηρεάσει συναισθηματικά ή τουλάχιστον να έχει διάρκεια η απαισιόδοξή μας διάθεση. «Ε, ναι, είμαι κι αυτό, τι να κάνουμε…», λέμε ή «Ναι, είμαι αυτό, αλλά είμαι και πολλά άλλα καλά».

Δεν είναι εύκολο να αισθανθούμε υπεύθυνοι της επιθυμίας μας. Ούτε να τη διαχωρίσουμε από την απόλαυση, όπου αναζητάμε να υποκαταστήσουμε το παρελθόν. Δεν είναι εύκολο να αφήσουμε πίσω μας όλες τις αυταπάτες που φτιάξαμε από άμυνα. Χρειάζεται πολλή επιμονή, θάρρος να αντέξουμε τη ματαίωση του ανώριμου παιδιού μέσα μας που θέλει να τα έχει όλα, υπομονή να αλλάξουμε εγγραφές χρόνων, όρια να μην αναζητάμε εναγώνια ό,τι μας έλειψε, ικανότητα να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα θυμού και λύπης που τα πράγματα δεν είναι όπως τα θέλει η φαντασίωσή μας, αποφασιστικότητα να εργαστούμε για το καθετί, να δώσουμε κομμάτια του εαυτού μας, να νιώσουμε μέρος μιας ολότητας.

Η επιθυμία μας είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας που ωριμάζει με τα χρόνια, με τη θέληση, με την εμπιστοσύνη, με τη γνώση, με την σύνδεση και τη σύνθεση, με την αποδοχή μας, με την κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει και περιέχουμε.

Αγγελική Μπολουδάκη, Ειδικός ψυχικής υγείας, Ψυχοθεραπεία – Συμβουλευτική