Ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ ήταν Ελβετός ψυχίατρος και ψυχαναλυτής, εισηγητής της σχολής της αναλυτικής ψυχολογίας.

Μεγάλη και κύρια επιρροή υπήρξε η σύντομη φιλία του με τον Ζίγκμουντ Φρόιντ. Μάλιστα, οι θεωρίες κι απόψεις του Γιουνγκ περί του ασυνείδητου είναι άμεσα σχετιζόμενες με τη λήξη της φιλίας τους. Τι είναι όμως το ασυνείδητο, με βάση τον Γιουνγκ;

Είναι αυτό το άγνωστο στο μέσα του καθενός. «Ό,τι συνειδητοποιούμε και το έχουμε ξεχάσει, ό,τι συλλαμβάνουμε με τις αισθήσεις, αλλά δε σημειώνουμε στο συνειδητό νου, όσα νιώθουμε, σκεπτόμαστε, θυμόμαστε, επιθυμούμε και πράττουμε ακούσια ή δίχως ιδιαίτερη προσοχή, όλα τα μελλοντικά πράγματα που παίρνουν σχήμα κι αναδύονται κάποτε στη συνείδηση, όλ’ αυτά αποτελούν περιεχόμενο του ασυνείδητου.»

Συνέδεσε επίσης, το ασυνείδητο με οδυνηρές καταστάσεις και συναισθήματα. Αυτό μοιάζει πιο κατανοητό, πιο εύκολο. Όσα σπρώχνουμε βαθιά μέσα μας, τρομάζοντας μόνο στην ιδέα να φανερωθούν έστω και για ένα λεπτό, έστω μόνο σ’ εμάς.

Είναι η ιδέα του τι ιδανικά θα θέλαμε να είμαστε ή το τι φοβόμαστε μη γίνουμε. Αυτό που γεννάει το ανθρώπινο ένστικτο ή ακόμα και φοβίες. Αυτό που κάτι νιώθεις να σου μιλάει, να σε κρατάει ή να σε ωθεί προτού πεις, κάνεις ή σκεφτείς κάτι. Σχεδόν προγραμματισμένος. Άβουλος. Πιστός υπάκουος και σκλάβος του ίδιου σου του εαυτού, χωρίς καν να το καταλαβαίνεις.

Δεν έχεις κολυμπήσει ποτέ, πώς ξέρεις ότι φοβάσαι το νερό; Δεν έχεις περάσει ποτέ πάνω από μια ώρα μ’ ένα μωρό, πώς ξέρεις ότι δε θες παιδιά; Ακόμα κι έτσι να είναι, πώς το λες με τόση σιγουριά; Να λες φοβάμαι να μιλήσω μπροστά σε κοινό, χωρίς ποτέ να έχεις ανέβει στο βήμα άδειας αίθουσας;

Το ασυνείδητο κυριαρχεί πονηρά σε όλες τις έδρες του ανθρώπινου εγκεφάλου, όσο και να μην το παραδέχεται κανείς. Ακόμα κι όταν κοιμάσαι, τα όνειρα που βλέπεις, τι νομίζεις πως είναι; Σημάδια; Πράγματι, αλλά όχι με τον τρόπο που νομίζεις.

Χιλιάδες άνθρωποι έχουν αφιερώσει τις σπουδές τους στην επιστήμη της ψυχολογίας, ψυχιατρικής, μέχρι κι αστρολογίας, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν γιατί εσύ ένα τυχαίο βράδυ ονειρεύτηκες ένα κίτρινο ψάρι να κολυμπάει σε κάποια ακτή των Χανίων. Μήπως είχες κίτρινο ψάρι στην παιδική σου ηλικία; Πότε πήγες τελευταία φορά Χανιά; Ποιον γνώρισες εκεί και πόσο σου έχει λείψει; Βλέπεις; Τίποτα δεν είναι τυχαίο, κανένα όνειρο, απλώς αυτές τις ερωτήσεις, μόνο εσύ ξέρεις να τις απαντήσεις.

Για εμένα τα όνειρα δηλώνουν επιθυμία ή φόβο που πηγάζουν απευθείας από το υποσυνείδητο, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το συνειδητό. Θα το απλοποιήσω. Ανεκπλήρωτος έρωτας που παλεύεις τόσο να ξεχάσεις πόσο τον θες. Και τα καταφέρνεις. Βγαίνεις, γνωρίζεις, ψάχνεις αντικαταστάτη- το κομμάτι του παζλ που μόλις έπεσε πίσω από τον καναπέ. Έναν καναπέ βιδωμένο, ακίνητο. Θες τόσο να το αποχαιρετήσεις, αλλά βλέπεις, μπροστά στον εγωισμό ή την αξιοπρέπεια όλα μοιάζουν μικρά.

Το ασυνείδητο δε λειτουργεί μ’ αυτούς τους κανόνες όμως. Θα βρει την ευκαιρία του ν’ αποχαιρετήσει, να νοσταλγήσει ή να θρηνήσει τελείως έναν άνθρωπο ή μια κατάσταση. Κι αν θέλει, θα φέρει τον κόσμο ανάποδα, θα δημιουργήσει τις ιδανικές συγκυρίες για να ξανασυναντήσεις εσύ τον χαμένο έρωτα.

Θα δεις στον ύπνο σου αυτό το κίτρινο ψάρι να κολυμπάει ακόμη στα Χανιά. Ο ονειροκρίτης θα λέει ό,τι πιο αόριστο μπορείς να φανταστείς για να το ερμηνεύσει κι εσύ θα βρεις τρόπο να τα φέρεις όπως θες. Πλέον, το ασυνείδητο έχει την κονσόλα κι όσο είσαι ξύπνιος. Δε θα έπρεπε να θεωρείται συνειδητό πια; Κάνεις ό,τι περνάει από το χέρι σου για μια συνάντηση, τόσο τυχαία όσο και τ΄ όνειρό σου. Και μετά τι θα λες;

«Μοίρα», «Πεπρωμένο». Αυτά είναι φθηνές δικαιολογίες όποιου δεν είναι αρκετά γενναίος ν’ αναλάβει την ευθύνη και να πει «το έκανα γιατί αυτό ήθελα». Αυτό ζητάει η καρδούλα σου τόσους μήνες. Να σηκώσεις το τηλέφωνο και ν’ ακούσεις αυτή τη φωνή στην άλλη άκρη του ακουστικού. Και θα το κάνεις, επειδή είδες ένα κίτρινο ψάρι στον ύπνο σου;

Ή δε θα το επιχειρήσεις καν επειδή το ψάρι την επόμενη μέρα έγινε καρχαρίας και διάβασες ότι είναι κακός οιωνός; Χάνεις τον έλεγχο και δίνεις τη σκυτάλη στο ασυνείδητο, αλλά όπως θέλουν να το ερμηνεύσουν οι άλλοι, ούτε καν εσύ. «Μοίρα», «Πεπρωμένο». Πόσο ακόμα θα κοροϊδεύεις τον εαυτό σου; Πόσο ακόμα θ’ αποφασίζουν άλλοι για εσένα;

«Μέχρι να κάνεις το ασυνείδητο συνειδητό, εκείνο θα κατευθύνει τη ζωή σου κι εσύ θα το αποκαλείς μοίρα», Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ. Κι αυτό δεν είναι ούτε όνειρο, ούτε εφιάλτης. Είναι λήθαργος.

Συντάκτης: Βασιλική Νοταρά
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου