Ο άνθρωπος στα τρία του χρόνια μπορεί να ορθώσει το μικρό του ανάστημα στον καθρέφτη του και να αναφωνήσει: Αυτός είμαι εγώ!

Ωστόσο, αδυνατεί να αναρωτηθεί του ποιος είναι εν τις πράγμασι που αυτό συνίσταται στο τι του αρέσει, τι καταφέρνει, τι δυνατότητες και ικανότητες έχει, τι γνωρίζει, τι θέλει να μάθει, τι αξίες έχει, σε τι πιστεύει, ποια είναι η ιδεολογία του, τι νόημα προσδίδει στη ζωή του, τι θέλει να καταφέρει, ποια είναι τα όνειρα του.

Όλες αυτές οι διαστάσεις του εγω ημίπραγματώνονται αν ημιπραγματωθούν στα άγρια χρόνια, τα χρόνια της εφηβείας. Τότε ο έφηβος δομεί την ταυτότητα του και οι σημαντικοί άλλοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Ο έφηβος σχοινοβατεί ανάμεσα στην προσωπική και την κοινωνική ταυτότητα: ποιος είμαι/ ποιος θέλουν οι άλλοι να είμαι.

Τα βασικά συστατικά της αυτοπεποίθησης είναι συνυφασμένα με την αυτενέργεια, την πίστη στις δυνατότητες και ικανότητες, την ενδυνάμωση και ενίσχυση αλλά και την επιτυχία. Ωστόσο σχετίζονται και με τη ψυχική ανθεκτικότητα και ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες. Ο έφηβος αναλογίζεται και διαλογίζεται αναρωτώμενος τα περί της ύπαρξης του.

Σε αυτό το νοερό ταξίδι έχει σημασία η στάση των γονιών και των σημαντικών άλλων. Το ιδεολόγημα των γονιών για το είναι σημαντικό ή όχι, οι αξίες, οι πεποιθήσεις, το νόημα της ζωής τους, η στάση τους προς το διαφορετικό επηρεάζουν την στάση των παιδιών. Το ατόπημα είναι ότι πολλοί γονείς ενισχύουν τις λάθος συμπεριφορές με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια ψευδοαυτοπεποίθηση που έχει σαθρό υπόβαθρο.

Η πεπόιθηση ότι είμαι κάτι σημαντικό, κάτι πιο σημαντικό από τους άλλους. Ενώ η σωστή βάση της αυτοπεποίθησης έχει να κάνει με το σημαντικό για μένα και συγκρίνεται μόνο με αυτό που θα μπορούσε να είναι ακόμη καλύτερο για μένα. Αυτή η ψευδοαυτοπεποίθηση ενισχύεται επικίνδυνα με την τακτική του μεσάζοντος.

Δηλαδή, όσοι έχουν γνωστούς σε υψηλά πόστα έχουν την δύναμη να τακτοποιούν τους δικούς τους. Ένας άνθρωπος που διακατέχεται από ψευδοαυτοπεποίθηση όταν προσληφθεί σε υψηλή θέση αισθάνεται δικαιωμένος. Αρχίζει να πιστεύει ακράδαντα ότι αξίζει και δη είναι πιο σημαντικός από άλλους που έχουν περισσότερα προσόντα.

Το Σύστημα έχει κατακλυσθεί από τέτοιους ανθρώπους. Αυτοί οι άνθρωποι δρουν επικίνδυνα καθότι αποδέχονται τους ομοίους τους ενώ κατεδαφίζουν τα αντικειμενικά κριτήρια αποκλείοντας ανθρώπους που αυτενεργούν και αγωνίζονται για το αυτονόητο. Αν σε υψηλές θέσεις υπάρχουν άνθρωποι που απαξιούν, που δεν έχουν ιδεολόγημα, που δεν πιστεύουν στη γνώση, που δεν αγωνίστηκαν στη ζωή τους, που δεν έμαθαν να στηρίζονται στα πόδια τους, που δεν έμαθαν να σέβονται και να συναγωνίζονται τον καλύτερο τότε.

Που πάμε; Τι μέλλον έχουμε; Διοικούμαστε, ως επί τω πλείστω, από σαθρούς αγνώμονες, από ανθρώπους που έρπονται επικίνδυνα ρουφώντας ότι υγιές απέμεινε. Το Σύστημα στελεχώνεται από αυτούς που είναι κούφιοι ιδεολογικά για να μπορούν να στηρίζουν αποφάσεις εξυπηρετώντας δόλιους σκοπούς. Ότι υγιές πολεμάται, εκφοβίζεται.

Αφού όπως έλεγε εύστοχα ο Τσέχωφ, ο έξυπνος θέλει να μαθαίνει, αλλά ο ηλίθιος θέλει να μαθαίνει τους άλλους. Επικρατούν οι μισοηλίθιοι και οι ημιμαθείς!Και το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε εύκολα να απαλλαγούμε από δαύτους αφού όπως λέει και ο Λακάν η ψυχανάλυση είναι θεραπεία εναντίον της άγνοιας, δεν έχει κανένα αποτέλεσμα πάνω στην ηλιθιότητα.

Αριστονίκη Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου MA, Msc, pgp Ψυχολόγος

Thessaloniki Arts and Culture http://www.thessalonikiartsandculture.gr