«Αποδέχομαι την ανυπακοή, είπε, αρκεί να είναι κανείς πάντα έτοιμος να αναλάβει την ευθύνη της επιλογής να είναι ανυπάκουος».
Οι σπουδαστές κοιτούσαν τον καθηγητή τους με βλέμμα που φανέρωνε πως διόλου δεν είχαν καταλάβει την πρόταση που μόλις είχε ξεστομίσει, στην προσπάθεια του να τους δώσει να καταλάβουν πως όλα ξεκινούν από την πρόθεση.
Σκέφτηκε πως τόσα χρόνια σε σχολεία και θρανία, με κάθε λογής καθηγητές στις έδρες, δεν βρέθηκε ποτέ άλλοτε κάποιος να τους παροτρύνει να είναι ανυπάκουοι. Ξεφύσησε και άρχισε να τους μιλά ελπίζοντας πως, έστω κάποιοι λίγοι, θα σταματήσουν να τον κοιτάζουν με το βλέμμα του μπούφου.
«Έχετε σκεφτεί πως, ίσως, στην ιστορία με το προπατορικό αμάρτημα ολόκληρη η ανθρωπότητα οφείλει την ύπαρξη της στην άρνηση μιας γυναίκας να υπακούσει σε κανόνες και να ενδώσει σε έναν απαγορευμένο πειρασμό;
Επίσης, έχετε σκεφτεί πόσο ανιαρός θα ήταν ένας παράδεισος που όλα δούλευαν ρολόι και κανείς δεν θα μπορούσε να παραβεί κανέναν κανόνα, να κάνει έστω μια τόση μικρή ατασθαλία ή σκανδαλιά;
Πέρα από τα θρησκευτικά ή κοινωνικά στερεότυπα, οφείλουμε να παραδεχτούμε πως τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο αν κάπου, κάποιος, κάποτε δεν είχε αποφασίσει να παραβεί έναν κανόνα.
Ακόμη και η ιστορία έχει αποδείξει πως γράφεται από εκείνους που αψήφησαν ένα “πρέπει” ή μια εντολή.
Η ίδια η ζωή δεν θα είχε πλάκα αν, μια στο τόσο, δεν παραβαίναμε κάποιο “μη” που κάποιος άλλος, είτε είναι ο γονιός, ο δάσκαλος ή η κοινωνία, όρισαν για εμάς.
Άλλωστε, δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τηρώντας κανόνες που άλλοι έθεσαν. Πρέπει να είσαι πρόθυμος να επιβάλλεις δικούς σου κανόνες, όπως επίσης πρέπει να είσαι έτοιμος να αναλάβεις την ευθύνη της επιλογής του να μην υπακούσεις και, αν χρειαστεί, να πληρώσεις γι’ αυτό».
«Δηλαδή», πετάχτηκε από το βάθος ένας από τους σπουδαστές που έπαιζε με το κινητό του όση ώρα ο καθηγητής μιλούσε, «μας λέτε πως δεν έχετε πρόβλημα αν εσείς παραδίδετε μάθημα και εμείς δεν παρακολουθούμε και μιλάμε μεταξύ μας. Είναι απλώς ανυπακοή σ’ έναν κανόνα μιας τάξης».
Ο καθηγητής άφησε ένα πονηρό γέλιο ευχαρίστησης να διαγραφεί στα χείλη του.
Ήταν σίγουρος πως κάποιος μαθητής, στην προσπάθεια του να το παίξει έξυπνος, θα έκανε ένα τέτοιο σχόλιο. Δεν ήταν η πρώτη φορά που το συναντούσε αυτό.
Κάθε φορά που μιλούσε σε μια τάξη για την ανυπακοή, υπήρχε κάποιος που θα εστίαζε στον μικρόκοσμο της τάξης, σε μια προσπάθεια να βγει από πάνω ή να αποδείξει πως ο καθηγητής μιλούσε θεωρητικά και πως στην πράξη αυτό δεν συμβαίνει.
«Το πρόβλημα», ξεκίνησε να εξηγεί, «με τον κάθε “παράδεισο” -ή στην προκειμένη περίπτωση “τάξη”-όπου κάποιος επιλέγει να πάει κόντρα στους κανονισμούς, είναι πως αρνείται μετά να αναλάβει την ευθύνη της ανυπακοής του.
Αν, παραδείγματος χάριν, ρωτούσα τώρα ποιος είναι εκείνος εδώ μέσα, που δεν δίνει σημασία στο μάθημα το οποίο επέλεξε να παρακολουθήσει, δείχνοντας αγένεια και επιδεικτική αδιαφορία προς τον κάθε ομιλητή -καθηγητή ή σπουδαστή- που παίρνει το λόγο, παίζοντας με το κινητό του, θα έπρεπε εσύ να αναλάβεις την ευθύνη της επιλογής σου να μην παρακολουθείς το μάθημα και μάλιστα να το κάνεις επιδεικτικά -άρα να μην υπακούσεις σε στοιχειώδεις απλούς κανόνες μιας τάξης.
Είσαι έτοιμος να πληρώσεις το τίμημα της επιλογής σου να παραβείς έναν κανόνα; Θα αναλάβεις την ευθύνη της ανυπακοής σου;»
Ο σπουδαστής έγειρε πίσω στη καρέκλα του και άφησε το κινητό του να γλιστρήσει μέσα στην τσάντα του, ενώ τα βλέμματα των υπόλοιπων είχαν στραφεί πάνω του.
Ο καθηγητής θέλοντας να ελαφρύνει το κόκκινο -στους τόνους του παντζαριού- χρώμα που είχε ήδη να παίρνει η λευκή επιδερμίδα του νέου, συνέχισε να μιλά για να τραβήξει την προσοχή των σπουδαστών και πάλι πάνω του.
«Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πως δεν έχει σημασία να λέμε απλώς πως είμαστε ανυπάκουοι γιατί “έτσι μας αρέσει”. Πρέπει να έχουμε το θάρρος να υποστηρίζουμε την ανυπακοή μας, αναλαμβάνοντας την πλήρη ευθύνη γι’ αυτή.
Η ανυπακοή έχει αξία μόνο όταν την υπερασπιζόμαστε. Μόνο τότε μπορεί να είναι μια πραγματική μικρή “επανάσταση” σε οποιοδήποτε κατεστημένο είτε λέγεται τάξη, είτε οικογένεια είτε κοινωνία. Και η μικρή επανάσταση φέρνει αργότερα μια μεγάλη.
Να μάθετε να επαναστατείτε, αρκεί να είστε σίγουροι πως είναι καθαρά δική σας επιλογή και όχι επιρροή από τρίτους. Να είστε ανυπάκουοι αλλά όχι θρασείς και αγενείς. Η ανυπακοή σημαίνει διαφωνία. Η διαφωνία έχει πολλές φορές επιπτώσεις. Μην τις φοβάστε. Μόνο τότε, έχει η ανυπακοή, αξία».
Κοίταξε το ρολόι του. «Τελειώσαμε για σήμερα. Μπορείτε να βγείτε διάλειμμα».
Κανένας δεν σηκώθηκε. Οι σπουδαστές έμειναν να τον κοιτάζουν, σκεπτόμενοι τα όσα είχαν ειπωθεί. Χαμογέλασε με ευχαρίστηση.
Πάντα του άρεσε να βλέπει τους μαθητές να μην νιώθουν την ανάγκη να τρέξουν να βγουν από την τάξη με ύφος που έδειχνε πως μόλις είχαν βγει από την κόλαση, όποτε τέλειωνε ένα μάθημα.
Ήταν η δική του επανάσταση σε ένα κατεστημένο που ήθελε το μάθημα της φιλοσοφίας να είναι βαρετό. Ήταν ένας κανόνας που απολάμβανε να σπάει.
Κείμενο: Ιωάννα Γκανέτσα (Ioanna Gkanetsa)
