«Ο έρωτας είναι υπέροχος, μα συχνά σκληρός.
Δεν θα σε αγαπήσουν όλοι.
Αυτοί που θα σε πληγώσουν θα είναι περισσότεροι.
Όμως εσύ να ερωτεύεσαι, μικρή μου.
Είναι ο μόνος λόγος που θα ήθελα να γεννηθώ ξανά.
Να ερωτευθώ ξανά.
Να ερωτευθώ εσένα από την αρχή».

Είναι το τρίτο βιβλίο τής Λαρισαίας Ιωάννας Γκανέτσα. Το πρώτο ήταν η συλλογή αφηγημάτων «Ο έρωτας δε θέλει τίτλο». Ακολούθησε το μυθιστόρημα «Το άνθος τής ζωής». Ήδη ένα ακόμα μυθιστόρημα: «Το Μουσείο των ραγισμένων σχέσεων», μεγαλύτερο σε έκταση από το προηγούμενο και σαφώς περισσότερο ώριμο από εκείνο.

Και τα δυο μυθιστορήματα της Ιωάννας Γκανέτσα έρχονται να εκφράσουν ως ολοκληρωμένοι μύθοι, κάποια απ’ αυτά που είχε ψιθυρίσει η συγγραφέας στο πρώτο της βιβλίο, δηλαδή πως αν κοιτάξουμε κατάματα την πραγματικότητα σε ό,τι αφορά τον έρωτα και την πόρευσή του ανάμεσα στους ανθρώπους, το μόνο που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι πως δεν επιδέχεται τίτλους, ούτε αξιώματα που να ορίζουν την υφή του ή να εκφράζουν μια απόλυτη θέση. Τα πάντα στον έρωτα είναι ρευστά. Όσοι δεν εθελοτυφλούν μπορούν να δουν την πραγματικότητα.

Το πρώτο θετικό που επιθυμώ να επισημάνω είναι πως η Γκανέτσα δεν καταφεύγει στην μυθοπλασία της σε αραχνιασμένα συρτάρια ιστοριών που έχουν την πηγή τους σε πολέμους, κατοχή, μίση μεταξύ οικογενειών και όλα εκείνα που μαστίζουν το σύγχρονο μυθιστόρημα σε έναν μεγάλο βαθμό. Η τρέχουσα ζωή τής είναι αρκετή για να αντλήσει το θέμα της και πάνω σ’ αυτό να πλέξει τον μύθο, χρησιμοποιώντας αρκετά ρεαλιστικά στοιχεία.

Το δεύτερο, ιδιαίτερα σημαντικό, που θεωρώ πως ισχύει, είναι ότι δεν την ενδιαφέρει το αν είναι θελκτική η εξέλιξη του μύθου, αλλά το να αποτυπώσει τον χάρτη των ανθρώπινων συμπεριφορών σε σχέση με τον έρωτα / πόθο, έναν χάρτη απαλλαγμένο από μισόλογα και σεμνοτυφίες. Η φράση της: «Δεν υπάρχουν αιώνιοι έρωτες. Μόνο αιώνιοι εραστές», από το προηγούμενο βιβλίο της, εκφράζει και σ’ αυτό το βιβλίο της, το ζητούμενο. Οι εραστές μένουν εραστές, αγνοώντας την φθορά του χρόνου. Αρκεί να ζήσουν μιαν ακόμα φορά.

Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο είναι πως τα περιβάλλοντα που λειτουργούν ως φόντο τών ιστοριών, είναι απολύτως πραγματικά, που σημαίνει πως δεν δημιουργεί φανταστικά τοπία προκειμένου να διευκολυνθεί η εξέλιξη των μύθων.

Τα βασικά πρόσωπα της ιστορίας είναι δυο: Ο Στέφανος Ράλλης και η Μάρα Μπλανς. Γύρω τους περιστρέφονται αρκετά ακόμα, σε δεύτερους και τρίτους ρόλους. Ο Στέφανος δεν είναι ο καθημερινός άντρας, αλλά μια ιδιότυπη εκδοχή του. Πολλοί θα ήθελαν να ήταν σαν κι αυτόν. Είναι, ίσως, το πρότυπο του ιδανικού εραστή. Δεν ζει για τον έρωτα, αλλά μέσα απ’ αυτόν, που σημαίνει μια διαφορετική αξία για την γυναίκα, πάντως όχι αυτήν του συζύγου.

Η Μάρα ανήκει στις γυναίκες που δεν επιθυμούν απλά, αλλά θέλουν, και ό,τι θέλουν το επιχειρούν και το κατακτούν. Η λογική, στην Μάρα, βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με τον πόθο.

Αντίθετα στον Στέφανο συναντάμε κάποια στοιχεία τού Οδυσσέα, από το προηγούμενο βιβλίο της: «Πώς αντέχουν (οι άνθρωποι) να μην έχουν όσα ποθούν; Τι πληρώνουν στον διάβολο για μια νύχτα μακριά από την κόλαση, όταν η κόλαση είναι ο πιο γλυκός παράδεισος; …Αν οι άνθρωποι έδιναν βάση στους νόμους και τις συνήθειες της φύσης, όλα θα λειτουργούσαν καλύτερα. Θέλουν να προχωρήσουν, αλλά δεν προσπαθούν να ξεφορτωθούν παλιές καταστάσεις, τελειωμένους έρωτες και συνήθειες που έπαψαν να γεννούν ευχαρίστηση».

Ο Στέφανος, σε ώριμη ηλικία, θέλει τα πάντα: Και τα του παρελθόντος, και τα του παρόντος και τα του μέλλοντος. Η συνειδητοποίηση της φθοράς δεν συμβαδίζει με την έγερση των επιθυμιών, κλασική έκφραση της ιδιοσυγκρασίας του εραστή. Στοιχείο που κάνει ‘‘αξιαγάπητους’’ τους εραστές.

Πηγή της μυθοπλασίας ένα διαφορετικό μουσείο, που όντως έχει ιδρυθεί στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας και ελκύει την προσοχή πολλών ανθρώπων, σημαδεμένων από κάποιον ανεκπλήρωτο έρωτα, ή κάποια ναυαγισμένη ερωτική σχέση. Είναι το «Μουσείο των ραγισμένων σχέσεων» με αντικείμενα που αφηγούνται το τέλος μιας σχέσης.

Τόσο ο Στέφανος, όσο και η Μάρα έχουν πίσω τους αρκετές απ’ αυτές. Αλλά, και τα άλλα πρόσωπα του μυθιστορήματος. Μια σειρά ραγισμένων σχέσεων εκτός Μουσείου, σε μπαράκια, γκαλερί, ποικίλους εργασιακούς χώρους. Αγκαλιές που μαράθηκαν, όνειρα που μάδησαν, κορμιά που λεηλατήθηκαν ή και που δοξάστηκαν άκαιρα. Αυτή είναι η ζωή όταν θέλεις να την ζεις και όχι να την βλέπεις να περνά πλάι σου.

«Σε άφησα να με αφήσεις», εξομολογείται η Μάρα βάζοντας τελεία στη σχέση τους, που όμως με την εν συνεχεία δήλωσή της, «Σ’ αγαπώ», μπορεί να είναι και άνω τελεία.

Το χάρισμα της Ιωάννας Γκανέτσα να μπορεί να περιγράψει με ρεαλισμό και δύναμη τις ερωτικές στιγμές, είναι εμφανές σε όλη την διαδρομή του μυθιστορήματος και υπόσχεται γόνιμο μέλλον, με βιβλία που θα αγαπηθούν για την αλήθεια τους και όχι για τις τυχόν επινοήσεις ανατροπών, κάτι που διαπιστώνω πως κυριαρχεί σε πολλούς σύγχρονους συγγραφείς.

«Το Μουσείο των ραγισμένων σχέσεων» ανήκει στα μυθιστορήματα που μπορούν να κρατήσουν τον αναγνώστη στις σελίδες τους και ίσως να τον ‘‘αναγκάσουν’’ κάπου εκεί να βρει κομμάτια της δικής του ζωής, ή έστω να ήθελε να βρει, αν τολμούσε να βιώσει κάτι από τις επιθυμίες ή και τους πόθους του.

Ιωάννα Γκανέτσα: «Το Μουσείο των ραγισμένων σχέσεων» Εκδόσεις «ΝΙΚΑΣ»

Κείμενο: Άγγελος Πετρουλάκης, συγγραφέας, ποιητής, πρώην δημοσιογράφος