Στην πρώτη τάξη του Δημοτικού Σχολείου φοιτούσα σ’ ένα σχολείο που βρισκόταν στην οδό Φιλικής Εταιρείας, ανάμεσα στο Λευκό Πύργο και στην Καμάρα, δίπλα στην οδό Εθνικής Αμύνης και στα Δικαστήρια.

Η δασκάλα μας λοιπόν μας ξεναγούσε, θα έλεγα, πρώτα πρώτα στη γειτονιά μας. Δε θυμούμαι βέβαια τις λεπτομέρειες, όμως θυμούμαι πως μας εξήγησε γιατί ο δρόμος λεγόταν οδός Φιλικής Εταιρείας, γιατί ο διπλανός λεγόταν οδός Εθνικής Αμύνης, τι ήταν ο Λευκός Πύργος και τι η Καμάρα κ.ο.κ.

Έτσι άρχισε να μπαίνει στο παιδικό μυαλό μας η γνώση της Ιστορίας που ήταν δεμένη με τον τόπο μας και με την ίδια μας τη ζωή. Ο ένας δρόμος ύστερα από τον άλλον έπαυαν να είναι άγνωστα και άχρωμα ονόματα και αποχτούσαν για μας τη δική τους ιστορία.

Πολύ γρήγορα έμαθα γιατί ο δρόμος όπου έμενα λεγόταν οδός Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και ως σήμερα δεν ξέχασα τον Κρητικό επαναστάτη Μανουσογιαννάκη, που τον είχε τιμήσει η πόλη μας δίνοντας το όνομά του σ’ ένα γειτονικό δρόμο (αμφιβάλλω αν οι σημερινοί κάτοικοι του δρόμου γνωρίζουν τον ηρωικό καπετάνιο που αξιώθηκε από τον Καποδίστρια τον τίτλο του στρατάρχη). 2/6/1991 εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

«ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ» Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

«Όλη τη νύχτα μιλούσα μαζί τους»
Απόσπασμα από συνέντευξη που πήρε η Μ. Ρεζάν από τον Μ. Ανδρόνικο:

ΜΑΡΙΑ ΡΕΖΑΝ: Πάτε καμιά φορά να μιλήσετε στα ευρήματά σας; Έχετε ένα διάλογο μαζί τους;

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ: Κοιτάξτε… μ’ αυτή την ερώτησή σας, τώρα, καταλαβαίνω, κυρία Ρεζάν, πώς καταφέρνετε και παίρνετε αυτές τις συνεντεύξεις. Πραγματικά, ένα βράδυ ολόκληρο, έχω κάνει διάλογο με τα πρώτα πέντε μικρά κεφαλάκια που βρήκα. Όταν τα βρήκα, πραγματικά, έπεσα να κοιμηθώ αλλά ήταν αδύνατον και σηκώθηκα μόνος μου, τα έβαλα μπροστά μου και όλη τη νύχτα μιλούσα μαζί τους. Όλη τη νύχτα, κυριολεκτικά, διαλεγόμουν μ’ αυτά τα πέντε κεφαλάκια.

από το βιβλίο της ΜΑΡΙΑΣ ΡΕΖΑΝ «ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ …ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ» Εκδόσεις ΦΥΤΡΑΚΗΣ (αντιγραφή από το enteka.blogspot.com)

«Απίστευτη και φοβερή μια τέτοια σκέψη»
Ο Μανόλης Ανδρόνικος διηγείται το χρονικό της ανακάλυψης του τάφου του Φιλίππου Β΄ στη Βεργίνα:

Πήρα το τσαπάκι της ανασκαφής, που έχω μαζί μου από το 1952, έσκυψα στο λάκκο και άρχισα να σκάβω με πείσμα και αγωνία το χώμα κάτω από το κλειδί της καμάρας. Ολόγυρα ήταν μαζεμένοι οι συνεργάτες μου. (…) Συνέχισα το σκάψιμο και σε λίγο ήμουν βέβαιος. Η πέτρα του δυτικού τοίχου ήταν στη θέση της, απείραχτη, στέρια. (…) -Είναι ασύλητος! Είναι κλειστός! Ήμουν ευτυχισμένος βαθιά. Είχα λοιπόν βρει τον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο. Εκείνη τη στιγμή δεν ενδιαφερόμουν για τίποτε άλλο.

Εκείνη τη νύχτα -όπως και όλες τις επόμενες- στάθηκε αδύνατο να κοιμηθώ περισσότερο από δυο τρεις ώρες. Γύρω στις 12, τα μεσάνυχτα, πήρα το αυτοκίνητο και πήγα να βεβαιωθώ αν οι φύλακες ήταν στη θέση τους. Το ίδιο έγινε και στις 2 και στις 5 το πρωί.

Οπωσδήποτε, συλλογιζόμουν, μέσα στη σαρκοφάγο πρέπει να κρύβεται μια ωραία έκπληξη. Η μόνη δυσκολία που συναντήσαμε ήταν πως την ώρα που ανασηκώναμε το κάλυμμα, είδαμε καθαρά πια το περιεχόμενο και έπρεπε να μπορέσουμε να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας και να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, μόλο που τα μάτια μας είχαν θαμπωθεί απ’ αυτό που βλέπαμε και η καρδιά μας πήγαινε να σπάσει από συγκίνηση. Μέσα στη σαρκοφάγο υπήρχε μια ολόχρυση λάρνακα. Επάνω στο κάλυμμά της ένα επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι με δεκάξι ακτίνες, και στο κέντρο του ένας ρόδακας.

Με πολλή προσοχή και περισσότερη συγκίνηση ανασήκωσα το κάλυμμα με το αστέρι πιάνοντάς το από τις δυο γωνίες της μπροστινής πλευράς. Όλοι μας περιμέναμε να δούμε μέσα σ’ αυτήν τα καμένα οστά του νεκρού. Όμως αυτό που αντικρίσαμε στο άνοιγμά της μας έκοψε για μιαν ακόμη φορά την ανάσα, θάμπωσε τα μάτια μας και μας πλημμύρισε δέος: πραγματικά μέσα στη λάρνακα υπήρχαν τα καμένα οστά. (…) Αλλά το πιο απροσδόκητο θέαμα το έδινε ένα ολόχρυσο στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς που ήταν διπλωμένο και τοποθετημένο πάνω στα οστά. Ποτέ δεν είχα φανταστεί τέτοια ασύληπτη εικόνα.

Μπορώ να φέρω στη συνείδησή μου ολοκάθαρα την αντίδραση που δοκίμασα καθώς έλεγα μέσα μου: «Αν η υποψία που έχεις, πως ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο, είναι αληθινή -και η χρυσή λάρνακα ερχόταν να ενισχύσει την ορθότητα αυτής της υποψίας- κράτησες στα χέρια σου τη λάρνακα με τα οστά του. Είναι απίστευτη και φοβερή μια τέτοια σκέψη, που μοιάζει εντελώς εξωπραγματική». Νομίζω πως δεν έχω δοκιμάσει ποτέ στη ζωή μου τέτοια αναστάτωση, ούτε και θα δοκιμάσω ποτέ άλλοτε.

αποσπάσματα από το βιβλίο του ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ «ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ» Εκδόσεις ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

“Εκλογές και ψηφοφορία στην αρχαία Ελλάδα”
Είναι αξιοσημείωτο ότι η έννοια της απόλυτης μοναρχίας είναι άγνωστη στην αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στους πιο πρώιμους χρόνους. Οι Μυκηναίοι βασιλείς, όπως τουλάχιστον τους γνωρίζουμε από τα ομηρικά έπη, κι όταν ακόμη αντλούν την εξουσία τους κατευθείαν από τον Δία, συζητούν τις αποφάσεις τους προτού τις επιβάλουν.

Τόσο στην Ιλιάδα, όσο και στην Οδύσσεια υπάρχει μια “βουλή γερόντων”, των σπουδαιότερων αρχηγών στην πρώτη περίπτωση, των προκρίτων στη δεύτερη. Όμως, εκτός από το σώμα τούτο, υπάρχει και μια συνέλευση, μια “αγορά” του λαού, όπου απευθύνονται οι βασιλείς. Για τον Όμηρο μόνο μια κοινωνία απολίτιστων και άγριων ανθρώπων, όπως είναι οι Κύκλωπες, δεν έχει συνέλευση που να παίρνει αποφάσεις και να τηρεί τα νόμιμα.

Αλλά και στην Σπάρτη, που θεωρείται μια από τις πιο συντηρητικές και αντιδημοκρατικές πολιτείες και κοινωνίες της αρχαίας Ελλάδας, οι δύο βασιλείς δεν είναι καθόλου απόλυτοι μονάρχες. Κάθε άλλο. Η εξουσία τους ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από δύο σώματα, που κυβερνούν ουσιαστικά την πόλη – κράτος: τους πέντε Εφόρους και τη Γερουσία. Αλλά εκτός από τα δύο αυτά σώματα, υπήρχε στη Σπάρτη και η συνέλευση των πολιτών, η Απέλλα, η οποία εξέλεγε τόσο τους Εφόρους, όσο και τη Γερουσία.

Καθώς η θέση των μελών της Γερουσίας ήταν ισόβια, πρόβλημα εκλογής παρουσιαζόταν μόνο σε περίπτωση θανάτου. Τότε όποιος ήθελε έβαζε υποψηφιότητα. Οι υποψήφιοι, σε μια σειρά που οριζόταν με κλήρο, περνούσαν ένας ένας μπροστά από την Απέλλα, το σύνολο δηλαδή των πολιτών. Οι πολίτες επιδοκίμαζαν με φωνές τον υποψήφιο που προτιμούσαν. Σε ένα οίκημα κοντά στο χώρο της Απέλλας βρίσκονταν κλεισμένοι οι κριτές, οι οποίοι δεν έβλεπαν τους υποψηφίους, μόνο άκουγαν τις επιδοκιμασίες. Αυτοί βαθμολογούσαν την ένταση της επιδοκιμασίας και έτσι έκριναν το νικητή!

Πολύ καλύτερα είμαστε πληροφορημένοι για το πολίτευμα της Αθήνας, όπου η δημοκρατία βρήκε την αρτιότερη έκφρασή της.

Ο τρόπος επιλογής των βουλευτών και των αρχόντων -και δίπλα σ’ αυτούς των δικαστών- αποτελεί το κρίσιμο στοιχείο που καθορίζει καίρια την αθηναϊκή δημοκρατία. Εκτός από λίγους άρχοντες που ήταν ανάγκη να έχουν ειδικές γνώσεις, όλοι οι άλλοι -πρώτα πρώτα οι βουλευτές- εκλέγονται με κλήρο. Την απίστευτη για μας μέθοδο του κλήρου συμπλήρωνε μια δεύτερη αρχή που εξασφάλιζε, όσο είναι ανθρώπινα δυνατό, την ουσία της δημοκρατίας: κανένας δεν μπορούσε να εκλεγεί στο ίδιο αξίωμα δύο φορές στη ζωή του, εκτός μονάχα σε πολύ λίγες περιπτώσεις.

Κάθε άρχων που είχε διαχειριστεί δημόσια χρήματα έδινε λόγο της δαπάνης στους λογιστές. Αλλά και πέραν αυτού, όλοι έπρεπε να δώσουν λόγο για κατηγορίες πολιτών που είχαν διατυπωθεί εναντίον τους στη διάρκεια της αρχής τους σ’ ένα σώμα δέκα προσώπων που καλούνταν εύθυνοι. Έτσι η δημοκρατία της Αθήνας, ανοιχτή σε όλους τους πολίτες, φρόντιζε να εξασφαλίσει όχι μονάχα την έντιμη διαχείριση των δημόσιων χρημάτων αλλά και τη νόμιμη άσκηση της εξουσίας.

Για να γίνει οστρακισμός, έπρεπε να πάρει αρχικά την απόφαση μια πλήρης Εκκλησία, δηλαδή μια Εκκλησία με την παρουσία 6.000 πολιτών, ότι εκείνη τη χρονιά θα γίνει οστρακισμός. Αν αποφασιζόταν να γίνει οστρακισμός, σε μιαν άλλη πλήρη Εκκλησία γινόταν η ψηφοφορία. Σ’ αυτή τη ψηφοφορία κάθε πολίτης έγραφε επάνω σ’ ένα όστρακο -δηλαδή κομμάτι από σπασμένο αγγείο- το όνομα του πολιτικού που επιθυμούσε να οστρακιστεί. Όποιος είχε την ατυχία να πάρει την πλειοψηφία εξοριζόταν για δέκα χρόνια.

Έχουν βρεθεί στις ανασκαφές εκατοντάδες τέτοια όστρακα με τα ονόματα των πιο γνωστών πολιτικών της αρχαίας Αθήνας. Η μελέτη τους έδειξε πως πολλά απ’ αυτά είναι γραμμένα από το ίδιο χέρι και πως αρκετά απ’ αυτά δεν ρίχτηκαν ποτέ στην κάλπη. Αυτό σημαίνει πως τα όστρακα αυτά είχαν ετοιμαστεί από τα πολιτικά κόμματα εναντίον των αντιπάλων τους, ήταν δηλαδή έτοιμα ψηφοδέλτια για διανομή, που όμως περίσσεψαν, γιατί κανένας δεν τα χρησιμοποίησε.

Ευτυχώς ο χώρος δεν μας επιτρέπει, μέρες που είναι, να συμπληρώσουμε το κείμενο αυτό με μιαν άλλη -όχι ευχάριστη- πλευρά του θέματος: τις πολιτικές οξύτητες, που ήταν κάποτε απίστευτα έντονες, τις νοθείες, τις δωροδοκίες και εξαγορές ψήφων και τις λογής λογής παραβάσεις της τίμιας και νόμιμης εκλογικής διαδικασίας, που δεν ήταν, φαίνεται, άγνωστες στους προγόνους μας.
26/5/1985

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ “ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ” Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Ο Μ. Ανδρόνικος γράφει πως στην αρχαία Αθήνα όχι μονάχα οι άρχοντες έπρεπε να δώσουν λόγο για τη ζωή τους, αλλά ακόμη και εκείνοι που έπαιρναν το λόγο στην εκκλησία του δήμου. Ο νόμος όριζε πως δεν έχουν δικαίωμα να μιλήσουν όσοι κακομεταχειρίστηκαν ή δε φρόντισαν τους γονείς τους, όσοι δε στρατεύτηκαν, όσοι πέταξαν την ασπίδα τους στη μάχη, οι πόρνοι και όσοι κατασπατάλησαν την πατρική τους περιουσία.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ “ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΙΒΩΤΟΣ” Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Επισκεφτήκαμε, με τους μαθητές μου, το μουσείο της Βεργίνας, λίγο πριν το Πάσχα, και ήταν πραγματικά μια αξέχαστη εμπειρία τόσο για τα παιδιά όσο και για εμάς τους δασκάλους που τα συνοδέψαμε.

Σκέφτομαι πως είμαστε πολύ τυχεροί που ζούμε σε απόσταση μιάμισης ώρας περίπου από τη Βεργίνα γιατί τόσα σχολεία στην Ελλάδα, και στον υπόλοιπο κόσμο, δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν αυτή την επίσκεψη. Μεταξύ άλλων είδαμε τις επιτύμβιες στήλες με τα γραμμένα ελληνικά ονόματα, το χρυσό στεφάνι του Φιλίππου, το επίσης χρυσό διάδημα της συζύγου του, την πανοπλία του Φιλίππου, τη χρυσή λάρνακα με το αστέρι της Βεργίνας και τη ζωγραφιά με την αρπαγή της Περσεφόνης.

Μια εβδομάδα πριν την επίσκεψη άρχισα να δίνω στους μαθητές μου πληροφορίες για τα ευρήματα της Βεργίνας, πληροφορίες που άντλησα κυρίως από το εξαιρετικό βιβλίο της Θέτης Χορτιάτη “Στη Βέροια, στη Βεργίνα”, εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ και από τα:
http://history-of-macedonia.com/wordpress/2010/04/11/mouseio-basilikon-tafon-aigon/.
http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=14051

Κάποιες από τις πληροφορίες αυτές είναι οι ακόλουθες:

Στη Βεργίνα βρίσκονταν οι αρχαίες Αιγές. Ήταν πανάρχαια συνήθεια να θάβονται στις Αιγές οι βασιλιάδες της Μακεδονίας.
Το 1979 βρέθηκαν, από τον Μανόλη Ανδρόνικο, στη Βεργίνα τρεις βασιλικοί τάφοι. Από τους τρεις, οι δύο βρέθηκαν ασύλητοι. Από τους τρεις τάφους ο μεγαλύτερος τάφος, που ήταν και ασύλλητος, είναι του Φιλίππου του Β΄.

Οι αρχαίοι μακεδονικοί τάφοι είναι ολόκληρα οικοδομήματα, σαν μικροί ναοί, με έναν ή περισσότερους θαλάμους, μεγάλους σαν δωμάτια. Είναι υπόγεια κτίρια, χωμένα κάτω από τύμβους ή τούμπες, που είναι μικροί ή μεγάλοι λόφοι.

Μέταλλα γεννούσε η γη των Μακεδόνων, όλα τα ποτάμια της Μακεδονίας κατέβαζαν χρυσάφι, η Χαλκιδική είχε χαλκό, το Δύσορο μεταλλείο ασημιού. Στο Παγγαίο ήταν τα χρυσωρυχεία με το νομισματοκοπείο του Φιλίππου του Β΄ και εκεί για πρώτη φορά στην Ευρώπη έκοψε νομίσματα χρυσά, τους στατήρες, για να μιμηθεί το Δαρείο.

Στη Βεργίνα βρέθηκαν πολλά δείγματα μεταλλοτεχνίας, από χρυσάφι, ασήμι, χαλκό: στεφάνια, κοσμήματα, όπλα, αγγεία, σκεύη και άλλα αντικείμενα. Το ωραιότερο όμως είναι το χρυσό στεφάνι του Φιλίππου, που παριστάνει κλαδί χρυσής βελανιδιάς με χρυσά βελανίδια, γιατί η βελανιδιά ήταν το ιερό δέντρο του Δία.
Έχει 313 φύλλα και 68 βελανίδια!

Όταν πέθαινε κάποιος Μακεδόνας, οι δικοί του έκαιγαν μετά το σώμα του, στη συνέχεια έπλεναν με κρασί τα οστά του και, τυλιγμένα σε πολύτιμο ύφασμα, τα τοποθετούσαν σ’ ένα κουτί, σε μια λάρνακα ή σε μια οστεοδόχο υδρία. Μετά αράδιαζαν τριγύρω τα αγαπημένα του αντικείμενα κι έκλειναν τον τάφο έτσι, που να μην ανοίξει πια ποτέ.
Στη χρυσή λάρνακα του προθαλάμου βρέθηκε ένα χρυσό διάδημα και τα οστά μιας νεαρής γυναίκας, προφανώς συζύγου του νεκρού βασιλιά.

Σε ποια σύζυγο ανήκε όμως αυτό το διάδημα; Η τελευταία σύζυγος του Φιλίππου, Κλεοπάτρα σκοτώθηκε αργότερα. Επομένως το διάδημα ανήκε στη Μήδα, πριγκίπισσα από τη Θράκη, που ο Φίλιππος παντρεύτηκε όταν γύριζε από την εκστρατεία στη Σκυθία, το 339 π.Χ. Υπακούοντας στο έθιμο της φυλής της, η νεαρή φαίνεται πως αυτοκτόνησε, όταν δολοφονήθηκε ο βασιλιάς και έγινε για τους Μακεδόνες, που δεν ήταν εξοικειωμένοι σε τέτοιες ενέργειες, πρότυπο συζυγικής αρετής και πίστης.

Οι πληροφορίες αντλήθηκαν:

από το βιβλίο της Θέτης Χορτιάτη:
«Στη Βέροια, στη Βεργίνα», εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

από το
http://odysseus.culture.gr/h/4/gh430.jsp?obj_id=14101

και από το
http://history-of-macedonia.com/wordpress/2010/04/11/mouseio-basilikon-tafon-aigon/

Είναι ασύλητος! Είναι κλειστός!

Ο Μανόλης Ανδρόνικος διηγείται το χρονικό της ανακάλυψης του τάφου του Φιλίππου Β΄ στη Βεργίνα:

Πήρα το τσαπάκι της ανασκαφής, που έχω μαζί μου από το 1952, έσκυψα στο λάκκο και άρχισα να σκάβω με πείσμα και αγωνία το χώμα κάτω από το κλειδί της καμάρας. Ολόγυρα ήταν μαζεμένοι οι συνεργάτες μου. (…) Συνέχισα το σκάψιμο και σε λίγο ήμουν βέβαιος. Η πέτρα του δυτικού τοίχου ήταν στη θέση της, απείραχτη, στέρια. (…) -Είναι ασύλητος! Είναι κλειστός! Ήμουν ευτυχισμένος βαθιά. Είχα λοιπόν βρει τον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο. Εκείνη τη στιγμή δεν ενδιαφερόμουν για τίποτε άλλο.

Εκείνη τη νύχτα -όπως και όλες τις επόμενες- στάθηκε αδύνατο να κοιμηθώ περισσότερο από δυο τρεις ώρες. Γύρω στις 12, τα μεσάνυχτα, πήρα το αυτοκίνητο και πήγα να βεβαιωθώ αν οι φύλακες ήταν στη θέση τους. Το ίδιο έγινε και στις 2 και στις 5 το πρωί.

Οπωσδήποτε, συλλογιζόμουν, μέσα στη σαρκοφάγο πρέπει να κρύβεται μια ωραία έκπληξη. Η μόνη δυσκολία που συναντήσαμε ήταν πως την ώρα που ανασηκώναμε το κάλυμμα, είδαμε καθαρά πια το περιεχόμενο και έπρεπε να μπορέσουμε να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας και να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, μόλο που τα μάτια μας είχαν θαμπωθεί απ’ αυτό που βλέπαμε και η καρδιά μας πήγαινε να σπάσει από συγκίνηση. Μέσα στη σαρκοφάγο υπήρχε μια ολόχρυση λάρνακα. Επάνω στο κάλυμμά της ένα επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι με δεκάξι ακτίνες, και στο κέντρο του ένας ρόδακας.

Με πολλή προσοχή και περισσότερη συγκίνηση ανασήκωσα το κάλυμμα με το αστέρι πιάνοντάς το από τις δυο γωνίες της μπροστινής πλευράς. Όλοι μας περιμέναμε να δούμε μέσα σ’ αυτήν τα καμένα οστά του νεκρού. Όμως αυτό που αντικρίσαμε στο άνοιγμά της μας έκοψε για μιαν ακόμη φορά την ανάσα, θάμπωσε τα μάτια μας και μας πλημμύρισε δέος: πραγματικά μέσα στη λάρνακα υπήρχαν τα καμένα οστά. (…) Αλλά το πιο απροσδόκητο θέαμα το έδινε ένα ολόχρυσο στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς που ήταν διπλωμένο και τοποθετημένο πάνω στα οστά. Ποτέ δεν είχα φανταστεί τέτοια ασύληπτη εικόνα.

Μπορώ να φέρω στη συνείδησή μου ολοκάθαρα την αντίδραση που δοκίμασα καθώς έλεγα μέσα μου: “Αν η υποψία που έχεις, πως ο τάφος ανήκει στον Φίλιππο, είναι αληθινή -και η χρυσή λάρνακα ερχόταν να ενισχύσει την ορθότητα αυτής της υποψίας- κράτησες στα χέρια σου τη λάρνακα με τα οστά του. Είναι απίστευτη και φοβερή μια τέτοια σκέψη, που μοιάζει εντελώς εξωπραγματική”. Νομίζω πως δεν έχω δοκιμάσει ποτέ στη ζωή μου τέτοια αναστάτωση, ούτε και θα δοκιμάσω ποτέ άλλοτε.

αποσπάσματα από το βιβλίο του ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ “ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ” Εκδόσεις ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

“Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα” βρέθηκε στο εσωτερικό του συλημένου βασιλικού τάφου της Βεργίνας
(η φωτογραφία είναι από το http://www.komvos.edu.gr/mythology/ent2/2_arpages.html)

Οι Αιγές και ένα παράξενο μετεωρολογικό φαινόμενο

Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες θεωρούσαν πως οι Αιγές, η παλιά πρωτεύουσα των Μακεδόνων, βρίσκονταν στην Έδεσσα. Ο Μ. Ανδρόνικος σχολιάζει το πρόβλημα της ταύτισης των Αιγών με την Έδεσσα:

Κανένας ιστορικός ή αρχαιολόγος δεν είχε αμφισβητήσει την ταύτιση Αιγών και Έδεσσας, μολονότι υπήρχαν κάποιοι βασικοί λόγοι, που θα έπρεπε να δημιουργήσουν ισχυρές υποψίες για την ακρίβειά της. (1) Η παράξενη και μοναδική περίπτωση μιας πόλης με δύο ονόματα. (…) (2) Ο αρχαίος γεωγράφος Πτολεμαίος, αντιγράφοντας τις μακεδονικές πόλεις, δίνει διαφορετικά γεωγραφικά στίγματα για την Έδεσσα και για τις Αιγές. (…) (3) Σε κάποιο κείμενο του Πλουτάρχου αναφέρεται η Έδεσσα και λίγο παρακάτω οι Αιγές. (…)

Ωστόσο την αποφασιστική αντιμετώπιση του προβλήματος της τοποθεσίας των Αιγών τη χρωστούμε στον Άγγλο ιστορικό Νίκολας Χάμοντ. (…) Ο Χάμοντ συγκέντρωσε όλες τις γραπτές πηγές, αλλά και όλα τα δεδομένα που είχαν προσκομίσει οι αρχαιολογικές έρευνες ως τώρα. (…)

Ο Χάμοντ συμπλήρωνε τις γνώσεις του με άμεση και εξαντλητική γνώση της περιοχής. Με απλά λόγια, τη Μακεδονία τη γνώρισε όχι μονάχα από τα βιβλία των άλλων, αλλά και την περπάτησε βήμα με βήμα. Έτσι στο συνέδριο για την Αρχαία Μακεδονία, που έγινε στη Θεσσαλονίκη στα 1968, υποστήριξε πως οι Αιγές, η πρώτη και σεβαστή πρωτεύουσα των Μακεδόνων, πρέπει να τοποθετηθεί στη σημερινή Βεργίνα και όχι στην Έδεσσα.

Την πρότασή του τη στήριξε, πέρα από τους λόγους που αναφέραμε πρωτύτερα, και σε δύο τουλάχιστον πολύ σημαντικές παρατηρήσεις: (1) Ο Θεόφραστος, ο γνωστός μαθητής του Αριστοτέλη, αναφέρει ότι στις Αιγές παρατήρησε ένα περίεργο, μετεωρολογικό φαινόμενο: όταν φυσά βοριάς, τα σύννεφα, αντί να κινούνται από βορρά προς νότο, όπως θα ήταν φυσικό, ακολουθούν ανάστροφη πορεία και κινούνται από νότο προς βορρά. Κάτι τέτοιο είναι τελείως αδύνατο να συμβαίνει στην Έδεσσα, είναι όμως λογικό να συμβαίνει στη Βεργίνα, όπου οι βόρειοι άνεμοι χτυπούν στις πυκνές οροσειρές που απλώνονται στα νότια της περιοχής, με αποτέλεσμα να αναστρέφεται η φορά τους και να ωθούν τα σύννεφα προς βορρά (ύστερα από λίγα χρόνια ένας νεότερος ιστορικός έγραψε πως παρατήρησε ο ίδιος το φαινόμενο στη Βεργίνα).

(2) Ένας ανταπαιτητής του θρόνου του Φιλίππου, ο Αργαίος, κινήθηκε από την παραλία της Πιερίας προς τις Αιγές, όπου είχε συνεργάτες, για να εξεγείρει την παλιά πρωτεύουσα κατά του Φιλίππου. Δεν κατόρθωσε όμως να επιτύχει το σκοπό του και γύρισε αμέσως άπρακτος. Όλες αυτές οι κινήσεις του είναι ακατανόητες αν οι Αιγές βρίσκονταν πραγματικά στη σημερινή Έδεσσα, γιατί θα ήταν αδύνατο να φτάσει ως εκεί και να επιστρέψει χωρίς να τον αντιληφθεί ο Φίλιππος, που βρισκόταν στην Πέλλα.

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ «ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ»
ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ