Ορισμένοι λένε: “Μα γιατί δεν γίνεται να μαθαίνουμε τα αρχαία όπως για παράδειγμα τα αγγλικά;”.
Αυτό είναι ένα δύσκολο εγχείρημα εκτός και αν γνωρίζει κανείς ποια συγκεκριμένη διάλεκτο θα ήθελε να μάθει, δεδομένου ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα δεν ήταν κάτι το ενιαίο. Αποτελείτο από πολλές διαλέκτους και μόνο αργότερα μπορούμε να κάνουμε λόγο για μια γλώσσα κοινή.
Αυτή η γλωσσική ποικιλία εξηγείται από τις διαδοχικές μεταναστεύσεις προς τον ελλαδικό χώρο. Στο παρελθόν υπήρξαν διάφορες υποθέσεις για την ταξινόμηση των διαλέκτων, τελικά όμως σήμερα επικρατεί η εξής διαίρεση:
1. Αττικοϊωνική διάλεκτος: Εύβοια, Κυκλάδες, Χαλκιδική, Θάσος, κεντρικά παράλια της Μ. Ασίας και κοντινά νησιά, αποικίες στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο, Αθήνα
2. Αρκαδοκυπριακή διάλεκτος: Αρκαδία και Κύπρος (λόγω του εποικισμού της δεύτερης από την πρώτη).
3. Αιολική διάλεκτος (Θεσσαλική, Βοιωτική, Λεσβιακή): Θεσσαλία, Βοιωτία, Λέσβος και μικρασιατικά παράλια απέναντι απ’ το νησί.
4. Δυτική διάλεκτος (Βορειοδυτική, Δωρική): Ήπειρος, Φωκίδα, Αιτωλοακαρνανία, Πελοπόννησος, Μέγαρα, Κρήτη, νησιά του ΝΑ Αιγαίου και απέναντι μικρασιατική ακτή, Επτάνησα και δωρικές αποικίες
* Οι διάλεκτοι: Παμφυλιακή και Μακεδονική παρουσιάζουν μια δυσκολία ως προς την κατηγοριοποίησή τους. Αφενός η πρώτη παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με πολλές διαλέκτους, αφετέρου η δεύτερη δεν μας έχει αφήσει υλικό για εξέταση.
Δείγματα & Διαφοροποίηση:
τέτταρες: Αττική
τέσσερες: Ιωνική, Αρκαδική
τέσσαρες: Ιωνική, Κοινή
πέσ(σ)υρες: Λεσβιακή
πίσυρες: Ομηρική
πέτταρες: Βοιωτική
τέτορες: Δυτική
δήλομαι: Δωρική
δείλομαι: Βορειοδυτική
βούλομαι: Αττική, Ιωνική, Ομηρική
βόλομαι: Ιωνική, Αρκαδική, Ομηρική
βόλλομαι: Λεσβιακή
βώλομαι: Δωρική
βέλλομαι: Θεσσαλική
βείλομη: Βοιωτική
βήλομαι: Βοιωτική
Μερικές παρατηρήσεις:
– Φαίνεται πως ιωνική και αττική διάλεκτος αποτελούσαν ενιαία διαλεκτική κατηγορία κατά τη μυκηναϊκή περίοδο και η διάσπαση ήρθε αργότερα.
– Η αττική ήταν η γλώσσα της Αθήνας, μιας μόνο πόλης, μα λόγω της δύναμης και της δόξας της, έμελλε να γίνει η γλώσσα εκείνη που τελικά ένωσε και κυριάρχησε (Κοινή). Εδώ έχουμε πλήθος έργων – αυτά που παρουσιάζουν μια εικόνα του φυσικού λόγου, όπως τα έργα του Αριστοφάνη για παράδειγμα, αλλά και αυτά που είναι γραμμένα σε λογοτεχνική γλώσσα, όπως τα έργα του Θουκυδίδη.
– Στην ιωνική έγραψε ο Ηρόδοτος, ο Ιπποκράτης, ο Εκαταίος.
– Στη δωρική διάλεκτο είναι που οι Σπαρτιάτες μιλούσαν.. λακωνικά! Επίσης εδώ υπάρχει ένα πολύ σημαντικό εύρημα: η επιγραφή της Γόρτυνας που, προς το παρόν, αποτελεί και την αρχαιότερη νομοθεσία στον χώρο της Ευρώπης.
– Στην αιολική διάλεκτο της Βοιωτίας έγραφε ποίηση η Κόριννα, που μετά τη Σαπφώ, ήταν η πιο διάσημη ποιήτρια της αρχαιότητας, ενώ η ίδια η Σαπφώ και ο Αλκαίος έγραφαν ποίηση στα αιολικά της Λέσβου.
