Σκηνοθεσία: Gary Trousdale & Kirk Wise

Ηθοποιοί: Paige O’Hara, Robby Benson, Richard White, Jerry Orbach, David Ogden Stiers, Angela Lansbury, Bradley Michael Pierce, Jo Anne Worley, Brian Cummings, Mary Kay Bergman, Rex Everhart, Jesse Corti, Hal Smith, Tony Jay, Frank Welker

Της Χριστίνας Ιωαννίδου (Movie Heat)

Για την Disney δεν χρειάζονται συστάσεις. Τα έχω πει πολλές φορές σε άλλες κριτικές ταινιών της εταιρείας. Οι άνθρωποι έχουν όραμα. Ξέρουν πώς γίνεται ένα πρώτης τάξεως παραμύθι. Αλλά στα 90’s, τη χρυσή εποχή του animation, η Disney έβγαζε διαμάντια οσκαρικής εμβέλειας. Ένα τέτοιο ήταν και το “Beauty and the Beast”. Η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που μπήκε ποτέ υποψήφια για Όσκαρ σε κατηγορία Καλύτερης (live action) Ταινίας. Οι υποψηφιότητες συμπεριλάμβαναν τα Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για τρία κομμάτια, το “Beauty and the Beast”, το “Belle” και το “Be Our Guest”, Καλύτερης Μουσικής, και Καλύτερου Ήχου. 4 υποψηφιότητες, λοιπόν, για τις οποίες κέρδισε τα Όσκαρ Καλύτερης Μουσικής για τον συνθέτη Alan Menken και Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για το “Beauty and the Beast” και πάλι για τον συνθέτη Alan Menken και τον στιχουργό Howard Ashman, ο οποίος δυστυχώς έλαβε τις τιμητικές αυτές διακρίσεις μετά θάνατον. Υποψήφιο για ακόμη 4 Χρυσές Σφαίρες, εκ των οποίων πήγε σπίτι με τις 3 (μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας – Μιούζικαλ), 2 Bafta, Grammy και πολλά πολλά άλλα, καταλαβαίνετε ότι δεν μιλάμε για μια απλή ταινία κινουμένων σχεδίων, αλλά για ένα μουσικό αριστούργημα των 90’s. Η διαδικασία για να φτάσουν ως εδώ, βέβαια, δεν ήταν απλή υπόθεση για τους δημιουργούς της.

Η ιστορία που διηγείται το “Beauty and the Beast” είναι δύσκολη υπόθεση και ας μην του φαίνεται. Ο ίδιος ο Walt Disney την είχε στο συρτάρι για χρόνια χωρίς να παίρνει ποτέ την απόφαση να τη φέρει στο φως, καθώς δεν μπορούσε να αποφασίσει ποια θα είναι η τελική της μορφή. «Είναι βασικά η ιστορία μιας κοπέλας που πηγαίνει για δείπνο και τη ζητούν συνέχεια σε γάμο. Και λέει όχι. Είναι πολύ βαρετό», λέει ο Roger Allers, ο story supervisor της ταινίας. Επομένως, η ιστορία έπρεπε να αλλάξει για να προσελκύσει το κοινό. Η πρώτη εκδοχή της ιστορίας (η οποία υπάρχει σε μια rough εκδοχή στα extras του DVD για όποιον ενδιαφέρεται) θα ήταν σκοτεινότερη. Θα έδειχνε πιο πιστά το παλιό αυτό γαλλικό παραμύθι, παρουσιάζοντας την Γαλλία του 18ου αιώνα. Όμως αυτό δεν άρεσε στα μεγάλα κεφάλια της Disney, αφού δεν ήταν σύμφωνο με την γραμμή της εταιρείας. Έτσι, αποφάσισαν να καλέσουν τον συνθέτη και τον στιχουργό του “Little Mermaid” για να το κάνουν μιούζικαλ!

Με πολλή δουλειά, το “Beauty and the Beast” πήρε την τελική του μορφή. Και η ιστορία ξεκινάει με μια αφήγηση: “Once upon a time, in a faraway land, a young prince lived in a shining castle”. Το “Beauty and the Beast”, σύμφωνα με τον τίτλο του, είναι μια ιστορία για δύο χαρακτήρες. Σε ποιόν όμως θα επέλεγαν οι δημιουργοί να ρίξουν τον προβολέα? Είναι τελικά η ιστορία της Belle ή του Τέρατος? Την απάντηση έδωσε σε όλους ο στιχουργός και executive producer Howard Ashman: «Ο χαρακτήρας που περνάει την μεγαλύτερη αλλαγή, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, είναι το Τέρας. Επομένως είναι η δική του ιστορία». Εξού λοιπόν και η εισαγωγή.

Ο στόχος για το Τέρας ήταν να δημιουργήσουν έναν tragic hero. Ήθελαν η ιστορία του να είναι μια ιστορία εξιλέωσης. Για αυτό τον λόγο εισήγαγαν και το μοτίβο της κατάρας. Είναι δυνατόν να εξιλεωθείς αν είσαι καταραμένος?

Η λύση είναι η μεταμορφωτική δύναμη της αγάπης (“Love Conquers All” λέμεεε!!!). Το Τέρας ως πρίγκιπας είναι κακομαθημένος και σκληρόκαρδος και τιμωρείται γι’αυτό. Γνωρίζει όμως ένα όμορφο κορίτσι (εσωτερικά και εξωτερικά), το ερωτεύεται και αποφασίζει πως πρέπει να γίνει καλύτερος εσωτερικά για να της αξίζει. Τότε επέρχεται ως δώρο και η εξωτερική μεταμόρφωση και τελικά η εξιλέωση. Τα όμορφα μηνύματα που θα περάσουν με αυτό τον τρόπο σε κάθε παιδική (και όχι μόνο) ψυχούλα θα είναι ότι η εσωτερική ομορφιά είναι αυτή που μετράει και όχι τα εξωτερικά χαρίσματα. Σε αυτόν τον τομέα είναι πολύ ενδιαφέρουσα και η συνεχής αντιδιαστολή του όμορφου εσωτερικά – άσχημου εξωτερικά Τέρατος, με τον όμορφο εξωτερικά – άσχημο εσωτερικά Γκαστόν.

Ο χαρακτήρας της Belle είναι από τους αγαπημένους μου και πιο καλογραμμένους χαρακτήρες της Disney. Οι ηρωίδες πριν από αυτήν, όπως η Χιονάτη, η Σταχτοπούτα και η Ωραία Κοιμωμένη ήταν πιο παθητικές. Δέχονταν όσα τους έφερνε η ζωή (και το σενάριο) without fighting back. Όλα αυτά άρχισαν να αλλάζουν το 1989 με την Μικρή Γοργόνα. Οι ηρωίδες άρχισαν να είναι πιο ενεργές, να εμπλέκονται περισσότερο στις ίδιες τις ιστορίες τους και να έχουν ρόλο στις αποφάσεις που τις οδηγούσαν στον ένα ή τον άλλο δρόμο. Η Belle λοιπόν είναι όμορφη, έξυπνη, διαβαστερή, έχει τα όνειρά της και τα κυνηγάει. She is her own person. Αυτό είναι που λέμε καλό παιδικό πρότυπο.

Οι υπόλοιποι χαρακτήρες, φυσικά, δεν είναι καθόλου στο περιθώριο. Ο καθένας από αυτούς είναι αξιολάτρευτος και με τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα. Από πού να αρχίσω… Γκαστόν (εντάξει, αυτός όχι τόσο αξιολάτρευτος), Τρελάρας (Lefou), Μορίς, Μαντάμ Τσαγερό (Miss Potts), Θρυψαλάκι (Chip), Μεσιέ Φουφού (Lumiere), Τικιτάκας (Cogsworth) και πολλοί, πολλοί άλλοι. [Τα ελληνικά ονόματα για όλα τα παιδιά των 90’s που το έβλεπαν και το αγάπησαν με την καταπληκτική του ελληνική μεταγλώττιση]. Εκτός από τους 3 πρώτους, οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι μαγεμένα αντικείμενα. Και τα μεγαλοφυή μυαλά της Disney αποφάσισαν να τους μετατρέψουν σε συγκεκριμένα αντικείμενα σύμφωνα με τον χαρακτήρα που είχαν ως άνθρωποι πριν από τα μάγια! Η Μαντάμ Τσαγερό είναι η British οικονόμος του σπιτιού και το Θρυψαλάκι ο σκανταλιάρης γιος της, ο Μεσιέ Φουφού ο… «φλογερός» Γάλλος εραστής, υπεύθυνος της haute cuisine και ο Καπετάν Τικιτάκας ο μπάτλερ με την ψύχωση στην ακρίβεια, την τυπικότητα και εντέλεια.

Last but definitely not least, η μουσική. Δεν ξέρω για σας, αλλά εγώ όποτε ακούω τη μουσική αυτής της ταινίας είτε ανατριχιάζω είτε δακρύζω ή και τα δυο. Ειδικά με το βραβευμένο “Beauty and the Beast” που παίζεται σε ένα πολύ καίριο σημείο της ταινίας. Η σκηνή του χορού στο παλάτι του Τέρατος όπου ακούγεται η συγκεκριμένη μελωδία, διαδραματίζεται σε μια στιγμή που το ζεύγος έχει αποδεχτεί τα συναισθήματά του και έχει ουσιαστικά αλλάξει εσωτερικά. Το μόνο που απομένει είναι η τελική παραδοχή. Κάθε ένα τραγούδι όμως των Menken και Ashman έχει κάτι να πει για την ιστορία. Το “Belle” είναι ο χαρακτήρας της ηρωίδας τραγουδιστά. Το “Be Our Guest” είναι η στιγμή για το θέαμα και το σόου που σκοπό έχει να καταπλήξει την νεαρή που είναι φιλοξενούμενη σε ένα τρομακτικό κάστρο.

Το “Mob Song”, όταν πάνε να σκοτώσουν το Τέρας περιέχει ένα στίχο από το Macbeth for cryin’ out loud (“Screw your courage to the sticking place”!!!). Η μουσική είναι ένας τρόπος να πεις πράγματα χωρίς έναν απλό, τυπικό διάλογο. Μέσω ενός τραγουδιού μπορείς να περάσεις μηνύματα και να γίνουν βίωμα σε αυτόν που θα τα ακούσει χωρίς καν να το καταλάβει.

«Το “Beauty and the Beast” είναι ένα από τα παλιότερα παραμύθια και με την πιο παγκόσμια εμβέλεια. Υπάρχουν άπειρες παραλλαγές του και βρίσκεται σχεδόν σε κάθε κουλτούρα» αναφέρει ο Charles Solomon, animation critic and historian. Τα παλιά animation της Disney μοιάζουν, όπως είπε και ένα μέλος της παραγωγής, με «όμορφα χειρόγραφα γράμματα». Αν κάνετε ένα συνδυασμό αυτών των δύο δηλώσεων, το αποτέλεσμα είναι το “Beauty and the Beast”. Ο λόγος που το επέλεξα για το πρώτο μου αφιέρωμα όμως, δεν είναι απλά γιατί είναι από τις αγαπημένες μου ταινίες και την έχω δει πάνω από 58 φορές. Ούτε γιατί τα τραγούδια με κάνουν να συγκινούμαι και να ανατριχιάζω κάθε φορά που τα ακούω. Ούτε γιατί η ιστορία με συγκινεί και με ενθουσιάζει και με διασκεδάζει ακόμα και τώρα. Ούτε καν γιατί τα μηνύματα που περνάει ήταν είναι και θα είναι για πάντα διαχρονικά και επίκαιρα. Είναι γιατί σχεδόν κάθε μήνα που ξαναβλέπω την ταινία, είναι σαν να την βλέπω για πρώτη φορά. Σαν να είμαι και πάλι 4 χρονών κοριτσάκι και βλέπω έκπληκτη και αποσβολωμένη τα υπέροχα μουσικά νούμερα, τους αστείους χαρακτήρες, το όμορφο ερωτευμένο ζευγάρι, το λαμπερό μαγεμένο τριαντάφυλλο. Και δεν θα κρύψω ότι ανατριχιάζω από χαρά ξανά και ξανά όταν το Τέρας σώζει την Belle από τους λύκους (αγαπημένη σκηνή ever) και δακρύζω (αρκετά) όταν το Τέρας πεθαίνει. Ας είναι αυτό το αφιέρωμα ένα ανεπίσημο γράμμα μου προς τις διάνοιες πίσω από αυτήν την τόσο σημαντική για μένα ταινία, με τις ευχαριστίες μου για τη συμβολή τους στην μαγική παιδική μου ηλικία.

Κλείνοντας, δε μπορώ να μην παραθέσω τα μαγικά λόγια του Howard Ashman από το τραγούδι “Beauty and the Beast”:

“Tale as old as time
True as it can be
Barely even friends
Then somebody bends
Unexpectedly

Just a little change
Small, to say the least
Both a little scared
Neither one prepared
Beauty and the Beast

Ever just the same
Ever a surprise
Ever as before
Ever just as sure
As the sun will rise

Tale as old as time
Tune as old as song
Bittersweet and strange
Finding you can change
Learning you were wrong

Certain as the sun
Rising in the east
Tale as old as time
Song as old as rhyme
Beauty and the Beast…”

Για το Movie Heat,
Χριστίνα Ιωαννίδου

Για περισσότερες κριτικές ταινιών και κινηματογραφικά νέα, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο: facebook.com/movieheat

Thessaloniki Arts and Culture, http://www.thessalonikiartsandculture.gr