Αφιέρωμα Ταινίας: Pulp Fiction (1994)

Σκηνοθεσία: Quentin Tarantino

Ηθοποιοί: John Travolta, Uma Thurman, Samuel L. Jackson, Harvey Keitel, Bruce Willis, Ving Rhames, Tim Roth, Amanda Plummer, Eric Stoltz, Rosanna Arquette, Maria de Medeiros, Christopher Walken

Της Κασσάνδρας Γαλάτου (Movie Heat)

Quentin Tarantino: Αδιαμφισβήτητα μια τεράστια κινηματογραφική προσωπικότητα, για την οποία οι γνώμες διίστανται. Κάποιοι τον λατρεύουν, κάποιοι τον μισούν και κάποιοι εκτιμούν και αναγνωρίζουν την πολύ ξεχωριστή καλλιτεχνική του ματιά, χωρίς να είναι τεράστιοι φαν. Αν και μάλλον ανήκω στην τρίτη κατηγορία, υπάρχει μια ταινία του που κατάφερε πραγματικά να με μαγέψει. Και φυσικά δεν είναι άλλη από το “Pulp Fiction”.

Η ταινία κυκλοφόρησε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1994. Αποτελεί την πιο επιτυχημένη καλλιτεχνικά ταινία του Tarantino και τον ορισμό του μεταμοντέρνου. Απέσπασε έναν τεράστιο αριθμό βραβείων, ανάμεσα σε αυτά τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και 7 υποψηφιότητες για Όσκαρ, κερδίζοντας αυτό του Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου. Μπορεί να θεωρηθεί ακόμα και σήμερα, πάνω από είκοσι χρόνια αργότερα, μια αρκετά εκκεντρική ταινία. Ο Tarantino φαίνεται πως έφερε τα πάνω κάτω στο Hollywood και, όσο και αν κάποιοι τον αντιπαθούν, θα πρέπει να παραδεχτούν πως αποτελεί μια κατηγορία από μόνος του, έχοντας πλέον αφήσει το στίγμα του για τα καλά. Δεν είναι τυχαίο πως είναι ίσως ο πιο αναγνωρίσιμος σκηνοθέτης στο Hollywood, με επαναλαμβανόμενα επιτυχημένα μοτίβα σε όλες τις ταινίες του, τα οποία παρακολουθείς και λες αμέσως… αυτός είναι!

Το “Pulp Fiction” αποτελεί μια ταινία που έχει χαρακτηριστεί έως και η καλύτερη ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου. Καθώς αυτό είναι κάτι πολύ υποκειμενικό, θα επιμείνω μόνο στο ότι είναι αναμφίβολα μια από τις πιο επιτυχημένες αλλά και αξιομνημόνευτες στην ιστορία. Ένα έργο με τόσο μοναδική και ισχυρή προσωπικότητα που δεν μπορεί να συγκριθεί με κανένα άλλο, αν εξαιρεθούν τα επιμέρους κοινά στοιχεία που εντοπίζονται στις ταινίες του σκηνοθέτη. Ένα πραγματικό κινηματογραφικό διαμάντι εκούσιας υπερβολής, άκρως απολαυστικό και έξυπνο.

Το έργο είναι εκπληκτικό από όποια πλευρά και αν μελετηθεί. Ας ξεκινήσουμε με το σενάριο γραμμένο από τον ίδιο τον Tarantino και τον Roger Avary: Μη γραμμική αφήγηση των τεσσάρων συνολικά ιστοριών–κεφαλαίων, καλογραμμένοι χαρακτήρες και ευφυέστατοι διάλογοι. Αν σταθούμε στο κομμάτι των διαλόγων, θα παρατηρήσουμε πως είναι πολύ μεγάλοι σε διάρκεια και ενσωματώνουν κατά κύριο λόγο συζητήσεις που μπορούν να θεωρηθούν ανούσιες. Μπορούμε να ακούμε τους χαρακτήρες να συζητάνε για χάμπουργκερ ή για μασάζ ποδιών, παρ’όλα αυτά, ο διάλογος δεν χάνει λεπτό το ενδιαφέρον του και είναι άκρως διασκεδαστικός. Και αν αυτό δεν είναι συγγραφικό ταλέντο, τότε τι είναι?

Όλοι οι χαρακτήρες του “Pulp Fiction” είναι μοναδικοί. Εκκεντρικοί, αποβράσματα, εγκληματίες, αλλά παρ’ όλα αυτά ιδιαίτερα συμπαθητικοί. Παρά την εγκληματική τους συμπεριφορά και τον κακό τους χαρακτήρα, ο θεατής χαμογελάει παρακολουθώντας τους και διασκεδάζει απίστευτα όταν τα κάνουν όλα θάλασσα.

Οι ζωές ενός απίστευτου διδύμου γκάνγκστερ (John Travolta – Samuel L. Jackson), της γυναίκας του αφεντικού τους (Uma Thurman), ενός ζευγαριού ληστών (Tim Roth & Amanda Plummer) και ενός πυγμάχου (Bruce Willis) μπλέκονται με αποτέλεσμα ένα σωρό απίστευτα απολαυστικές κωμικοτραγικές καταστάσεις, όλες με έναν κοινό παρανομαστή: την (έστω και όχι τόσο φανερή) ανάγκη για λύτρωση. Αυτοί οι έξι αποτελούν τους κεντρικούς χαρακτήρες της ταινίας, οι οποίοι πλαισιώνονται από εξίσου ιδιόρρυθμους δευτεραγωνιστές. Οι κεντρικοί ήρωες της ιστορίας μπορούν να θεωρηθούν από τις πιο αναγνωρίσιμες κινηματογραφικές φιγούρες που έχουν υπάρξει ποτέ στην ιστορία του κινηματογράφου. Ακόμα κι αν κάποιος δεν έχει δει την ταινία, ούτε κάν έχει ακούσει για αυτήν (πράγμα αρκετά δύσκολο) είναι σχεδόν αδύνατον να μην έχει πάρει ποτέ το μάτι του την Uma Thurman με κοντό καρέ, μαύρο μαλλί και ένα όπλο στο χέρι (η αφίσα της ταινίας). Επίσης δύσκολα να μην έχει προσέξει το αχτύπητο δίδυμο Travolta – Jackson, κοστουμαρισμένους, με σκληρό ύφος κι ένα όπλο στο χέρι επίσης. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα που οι παραπάνω χαρακτήρες από την ταινία έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένως ως ιδέες για αποκριάτικες στολές ή στολές Halloween. Αχ, αυτό το εμπόριο βασισμένο στον κινηματογράφο…

Ασφαλώς, όλοι αυτοί οι χαρακτήρες ενσαρκώθηκαν από τρομερούς ηθοποιούς, οι οποίοι βάλανε το χεράκι τους σε μεγάλο βαθμό στην τεράστια επιτυχία του “Pulp Fiction”. Ο Tarantino έχει κάποιες φανερές αγάπες που χρησιμοποιεί σχεδόν σε κάθε ταινία του, μέχρι και σήμερα. Τρανά παραδείγματα αποτελούν οι Samuel L. Jackson και Tim Roth, τους οποίους μάλιστα απολαύσαμε ξανά μαζί στην τελευταία ταινία του σκηνοθέτη “The Hateful Eight” που είδαμε μόλις ένα μήνα πριν, και φυσικά η μούσα του, Uma Thurman. Αξίζει να αναφερθεί εδώ πως και ο ίδιος ο Quentin έχει ένα μικρό ρόλο στην ταινία, αυτόν του Jimmy. Οι guest εμφανίσεις του είναι κάτι που ο σκηνοθέτης συνηθίζει σχεδόν σε όλα του τα έργα. Αρχικά, ήταν σε δίλημμα ανάμεσα σε ποιον ρόλο να ενσαρκώσει, αυτόν του Jimmy ή του Lance. Τελικά, κατέληξε στον ρόλο του Jimmy, καθώς ήθελε να βρίσκεται οπωσδήποτε πίσω από την κάμερα στη σκηνή με την ένεση αδρεναλίνης στη Mia. Αν κρίνουμε από το ότι η συγκεκριμένη είναι μια από τις καλύτερες σκηνές της ταινίας (αν και είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν μόνο κάποιες, όντας όλες ανεξαιρέτως εξαιρετικές) τότε η απόφασή του ήταν ολόσωστη. Άλλη μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας είναι ο μονόλογος του Jules πριν την εκτέλεση του Brett. Ο μονόλογος υποτίθεται πως είναι παρμένος από την Βίβλο, η αλήθεια είναι όμως πως μόνο μερικές φράσεις τους μπορούν να βρεθούν όντως στη Βίβλο. Ο μονόλογος αυτούσιος, είναι επινόημα του ευφυέστατου Tarantino.

«Τελικά τι έχει μέσα ο χαρτοφύλακας??» Η πιο κλασική ερώτηση αναφορικά με το “Pulp Fiction”. Κατά καιρούς έχουν βγει διάφορες, ακόμα και πολύ τραβηγμένες υποθετικές εκδοχές του τι μπορεί να περιέχει ο χαρτοφύλακας. Το μόνο σίγουρο τελικά είναι πως απάντηση δεν έχει δοθεί ούτε από τον ίδιο τον σκηνοθέτη, ο οποίος αφήνει τον κάθε θεατή να δημιουργήσει την δική του προσωπική εκδοχή σχετικά με το περιεχόμενο του περιβόητου χαρτοφύλακα.

Μουσική: Άλλο ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο στο “Pulp Fiction”. Χρησιμοποιούνται υπέροχα μουσικά κομμάτια, τα οποία έχουν αναπόφευκτα συνδεθεί με τις σκηνές της ταινίας στις οποίες ακούστηκαν, από το ελληνικό ρεμπέτικο «Μισιρλού» (στην πασίγνωστη διασκευή του Dick Dale) έως και το “Girl, You’ll Be a Woman Soon” (στην εκτέλεση των Urge Overkill). Η βαρύτητα που δίνει ο ίδιος ο Tarantino στα soundtracks στις ταινίες του είναι γνωστή, καθώς είναι από τα πρώτα στοιχεία που βρίσκει κατά τη διάρκεια της γραφής του σεναρίου. Ο συνδυασμός μιας δυνατής εικόνας με μια εξίσου δυνατή μουσική επένδυση ενισχύει την επιθυμητή ατμόσφαιρα που θέλει να προσδώσει ο δημιουργός στο έργο και αποτελεί μια πρόκληση, την οποία το Pulp Fiction φέρνει εις πέρας, προσφέροντας την απόλυτη κινηματογραφική ευχαρίστηση.

Η ταινία διαθέτει εκρηκτική, έντονη σκηνοθεσία, με σκηνές και ατάκες που έχουν μείνει στην ιστορία. Η βία σαφώς δεν θα μπορούσε να λείπει, η χρήση της όμως, τόσο εδώ όσο και στις υπόλοιπες ταινίες του Tarantino, είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο που παρουσιάζει πολυγνωμία και είναι άξιο συζήτησης. “Violence is one of the most fun things to watch” έχει δηλώσει ο ίδιος. Και ο τρόπος που παρουσιάζεται η βία στις ταινίες του μπορεί να χαρακτηριστεί όντως διασκεδαστική. Είναι τόσο υπερβολική, τόσο «αστεία» σε σημεία, που απλώς ο θεατής δεν μπορεί να την πάρει τελείως στα σοβαρά, πόσο μάλλον να ενοχληθεί. Αιματοχυσία στο έπακρο, ναρκωτικά και έντονη βωμολοχία (στην ταινία χρησιμοποιείται 257 φορές η λέξη “fuck”) θα μπορούσε κανείς να πει πως συνθέτουν όλα μαζί ένα έργο – φόρο τιμής στις ταινίες grindhouse. Η βία αρέσει πολύ στον Tarantino και δεν το έκρυψε ποτέ. Η τόσο έντονη παρουσίασή της βέβαια μαρτυρεί μια ειρωνική διάθεση και έναν σχολιασμό πάνω στις low-budget ταινίες αλλά και στην κοινωνία. Άλλωστε, και ο τίτλος της ταινίας υποδηλώνει το κάτι μη-ποιοτικό, πρόχειρο και φτηνό. Μοιάζει πως ο Tarantino ήθελε να κάνει κάτι «κακό» όσο καλύτερα μπορούσε. Και σίγουρα δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει καλύτερα, δημιουργώντας μια ταινία που θυμίζει B-movie και παράλληλα είναι ένα από τα πιο αριστουργηματικά έργα της δεκαετίας του ’90, αλλά και όλων των εποχών.

Άλλο ένα αξιοθαύμαστο στοιχείο της ταινίας είναι πως όσες φορές και να την δεις, δεν σε κουράζει, την παρακολουθείς εκ νέου με μεγάλη ευχαρίστηση και πάντα παρατηρείς κάτι καινούριο. Η παρακολούθηση του συγκεκριμένου έργου πάνω από μια φορά βοηθάει στην πλήρη κατανόησή του και στην παρατήρηση σημαντικών λεπτομερειών. Η μη-γραμμική αφήγηση μπορεί να μπερδέψει τον θεατή με τον πιο όμορφο τρόπο, κατά την πρώτη προβολή, έτσι λοιπόν οι επόμενες προβολές θα είναι κατά πάσα πιθανότητα ακόμα πιο απολαυστικές. Είτε λοιπόν δεν έχει τύχει να δείτε την ταινία ποτέ (δεν ξέρετε τι χάνετε, κάντε το, το συντομότερο δυνατό), είτε την έχετε δει μόνο μία φορά, είτε την έχετε δει παραπάνω φορές, βάλτε την να παίξει, θυμηθείτε την για άλλη μια φορά και αφήστε αυτό το γνήσιο, cult αριστούργημα να σας συνεπάρει. Λυθείτε στα γέλια με τα αδέξια και άβολα μπλεξίματα των πρωταγωνιστών, χορέψτε twist μαζί με τον Vincent και την Mia υπό τον ήχο του “You Never Can Tell” του Chuck Berry, φανταστείτε πως γεύεστε milkshake των $5, αναρωτηθείτε για πολλοστή φορά σχετικά με το περιεχόμενο του μυστηριώδους χαρτοφύλακα και βγάλτε το δικό σας, μοναδικό συμπέρασμα.

Τώρα λοιπόν ήρθε η στιγμή που επιβάλλεται να πέσει μια… uncomfortable silence, σαν αυτές που μισεί η Mia Wallace. Γιατί, το “Pulp Fiction” είναι μια ταινία που δεν μπορεί να περιγραφεί περαιτέρω με λόγια. Απλώς… (ξανα)παραδοθείτε στην κινηματογραφική της μαγεία!