Σκηνοθεσία: Luc Besson
Ηθοποιοί: Bruce Willis, Milla Jovovich, Gary Oldman, Chris Tucker, Ian Holm, Charlie Creed-Miles, Brion James, Tricky, Tommy “Tiny” Lister Jr., Christopher Fairbank, Lee Evans, Kim Chan, John Bluthal, Luke Perry, John Bennett, Maïwenn Le Besco
Της Χριστίνας Ιωαννίδου (Movie Heat)
Πώς φαντάζεστε το μέλλον? Αν σας έλεγα να κλείσετε τα μάτια και να φανταστείτε πώς θα ήταν ο κόσμος 300 χρόνια μετά τι θα βλέπατε? Ιπτάμενα αυτοκίνητα? Καθημερινά ταξίδια στο διάστημα? Εξωγήινους κάθε χρώματος και σχήματος ανάμεσά μας? Εγώ τουλάχιστον κάτι τέτοιο φανταζόμουν αλλά πάλι, είχα βοήθεια από την φαντασία του 16χρονου εαυτού του Γάλλου σκηνοθέτη Luc Besson. Ο νεαρός τότε Luc φανταζόταν έναν κόσμο τελείως διαφορετικό από τον δικό μας. Έναν κόσμο βγαλμένο από τα κόμικ που διάβαζε. Έναν κόσμο όπου η τεχνολογία κυριεύει τις ζωές μας και η περιπέτεια είναι πανταχού παρούσα. Ήρωες, εκλεκτοί, καλοί εξωγήινοι, κακοί εξωγήινοι, πλανήτες φτιαγμένοι από pure evil και πέτρες που περιέχουν τα 4 στοιχεία της φύσης τοποθετημένες γύρω από ένα πέμπτο ως το απόλυτο όπλο κατά του κακού. Όχι κι άσχημα έτσι?
Ο Luc Besson αποφασίζει στα 30 του να οπτικοποιήσει την φουτουριστική φαντασία του γράφοντας και σκηνοθετώντας το “The Fifth Element”. Η ταινία χαρακτηρίστηκε “pop sci-fi adventure” και δίχασε κοινό και κριτικούς. Όσοι την βλέπουν τείνουν να την λατρεύουν ή να την μισούν. Δεν χρειάζεται να σας πω σε ποια κατηγορία ανήκω εγώ. Μάλιστα θα προσθέσω ότι την θεωρώ την πιο influential sci-fi ταινία της δεκαετίας χάρη στο μοναδικό και παράξενο μυαλό του Γάλλου δημιουργού.
23ος αιώνας μ.Χ. Ο Korben Dallas προσπαθεί να μην μπλέκει σε περιπέτειες έχοντας πλέον αποστρατευτεί και οδηγεί ήσυχος και αμέριμνος το ιπτάμενο ταξί του. Ώσπου του έρχεται ουρανοκατέβατο ένα πολύ ελαφρά ντυμένο supreme being “1.75, red hair, blue eyes, perfect skin. Perfect”. His words, not mine. Και έτσι ξεκινάνε οι περιπέτειές του με σκοπό να βοηθήσει το λεγόμενο «5ο στοιχείο», την όμορφη Leeloo, να σώσει τον κόσμο από το απόλυτο κακό. Μαζί τους, μια πληθώρα καρικατουρίστικων πολλές φορές χαρακτήρων. Ο ιερέας Vito Cornelius που εκπαιδευόταν όλη του τη ζωή για να την καλωσορίσει στη Γη και να την συνοδεύσει στο έργο της, ο (πάντα φοβισμένος) βοηθός του και ο Ruby Rhod, ο ιδιαίτερα ενεργητικός ραδιοφωνικός παραγωγός με την έντονη σεξουαλικότητα (η οποία πάντα μου φαινόταν κάπως αδιευκρίνιστη) και τις μοναδικές στυλιστικές επιλογές. Εναντίον τους, ο απόλυτος (πολύ κακός) villain Zorg υπό τις διαταγές του arch-villain Mr.Shadow (ένας πλανήτης με πολύ σκοτεινούς σκοπούς).
Κατά την ταπεινή μου άποψη 3 πράγματα είναι αυτά που κάνουν τη συγκεκριμένη ταινία να διαφέρει και να έχει τόσο ξεχωριστή θέση στις τάξεις του sci-fi είδους αλλά και στην παιδική μου ηλικία. Η αναπαράσταση της ζωής του μέλλοντος (σενάριο, εφέ, σκηνικά, κοστούμια), οι χαρακτήρες (σενάριο και ερμηνείες των ηθοποιών) και τα μηνύματα που επιχειρεί να περάσει για τη ζωή μας και την ανθρώπινη φύση.
Σε μια sci-fi ταινία, αυτό που περιμένουμε να εμφανίζεται σε πρώτο πλάνο είναι φυσικά οι εικόνες ενός μελλοντικού κόσμου και η φαντασία του Besson δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Τα ιπτάμενα αυτοκίνητα και τα τρένα που πηγαίνουν κάθετα προς το έδαφος αγνοώντας οτιδήποτε ξέρετε για την βαρύτητα είναι μόνο η αρχή. Έχουμε ιπτάμενα πλοία ταϊλανδέζικου φαγητού που έρχονται στο παράθυρό σας για delivery, ντουζιέρες με auto-shower (η Leeloo δεν είχε και πολύ καλή εμπειρία με το συγκεκριμένο), κρεβάτια που στρώνονται αυτόματα, ταμπλέτες φαγητού που μεταμορφώνονται σε κανονικά αχνιστά γεύματα μετά από 2 δευτερόλεπτα στο φούρνο μικροκυμάτων και συσκευές αυτόματου μακιγιάζ. Φυσικά, ας μην ξεχνάμε και την πινελιά ρομποτικής που δεν είναι δυνατόν να λείπει από κάθε ταινία επιστημονικής φαντασίας που σέβεται τον εαυτό της, με τον creepy robot barman στο αεροδρόμιο.
Τα διάφορα πλάσματα και οι εξωγήινοι έχουν μάλλον ο καθένας τη δική του ιστορία στην εφηβική φαντασία του Besson. Το χαζοχαρούμενο, αργοκίνητο, πολύχρωμο pet του Zorg με τα μεγάλα μάτια και την προβοσκίδα ήταν μάλλον το κατοικίδιο των παιδικών του ονείρων. Οι άσχημοι πολεμιστές Mangalor πιθανότατα στοίχειωναν τους εφιάλτες του. Οι καλοσυνάτοι Mondoshawan που μοιάζουν με δυσκίνητα, ογκώδη ρομπότ θα φάνταζαν στον ίδιο ως οι σεβάσμιοι προστάτες της ζωής του μέλλοντος ακόμα και αν η εμφάνισή τους δεν το δείχνει. Η ψηλή, μπλε, τρομακτική ντίβα Plavalaguna… χμμ αυτή δεν ξέρω πως του προέκυψε αλλά μάλλον την δανείστηκε από τους δικούς μου εφιάλτες! So creepy…
Τα κοστούμια, δια χειρός του διάσημου και πάντα εκκεντρικού Γάλλου μόδιστρου Jean Paul Gautier, μιλούν για έναν κόσμο όπου το στυλ είναι συνώνυμο του extravagant. Μιλάμε για μια έκρηξη χρωμάτων, σχημάτων και υλικών. Ρούχα, παπούτσια, καπέλα και hairstyling φαίνονται σαν ένας συνδυασμός της νοσηρής θα έλεγα κάποιες φορές φαντασίας του Besson και του εξωπραγματικού γούστου του διάσημου σχεδιαστή. Personal favorites το υπέροχο διάφανο πλαστικό… καπέλο (?) του Zorg το οποίο δεν αποχωρίζεται ποτέ και δεν έχει κανένα μα κανένα λειτουργικό ή αισθητικό λόγο ύπαρξης και φυσικά όλα τα διαφορετικά, μοναδικά, εντυπωσιακά, απολαυστικά outfit του Ruby Rhod! Όλα! Τα λατρεύω όλα!
Σκηνή ορόσημο της ταινίας, η σκηνή όπου δημιουργείται η Leeloo από ένα και μόνο διασωθέν κύτταρο. Αν θα έπρεπε να ενσωματώσω την ελπίδα μου για το μέλλον της επιστήμης και της τεχνολογίας (και της ανθρωπότητας for that matter) σε μια σκηνή sci-fi ταινίας, θα ήταν αυτή. Όλοι ξέρουμε τι μπορεί να καταστρέψει η υπερβολική πρόοδος. Όλοι έχουμε δει ταινίες ενός σκοτεινού δυστοπικού μέλλοντος σωστά? Ας σκεφτούμε όμως για ένα λεπτό και τι θα μπορούσε να δημιουργήσει. Θα μπορούσε να πάρει ένα κύτταρο και να φτιάξει έναν ολόκληρο τέλειο άνθρωπο με σάρκα και οστά? Οι δημιουργοί λοιπόν, επιστρατεύουν τα εξαιρετικά για την εποχή τους εφέ, σε συνδυασμό με μια εκπληκτική μουσική επένδυση προκειμένου να ζωγραφίσουν μια αισιόδοξη εικόνα δημιουργίας ενώ εμείς ως θεατές, γινόμαστε έκθαμβοι μάρτυρες μιας στιγμής όπου ένας άνθρωπος συναρμολογείται κομμάτι κομμάτι σχεδόν από το τίποτα.
Χαρακτήρες. Πόσο μα πόσο χαρακτηροκεντρική είναι αυτή η ταινία. Οι χαρακτήρες στο “5th Element” είναι στολίδια. Είναι βασική ουσία αλλά και διακόσμηση. Κάποιους χαρακτήρες τους ακούμε αλλά δεν τους βλέπουμε ποτέ! Όπως τη φωνακλού μαμά και το αφεντικό του Korben. Άλλους, τους βλέπουμε μια μόνο φορά αλλά η παρουσία τους γίνεται αισθητή όπως ο… νευρικός κλέφτης έξω από το διαμέρισμα του Korben με το εξαιρετικό καπέλο (κλινική περίπτωση ο τύπος!). Αν με ρωτήσετε ποιο ρόλο μπορεί να έχουν σεναριακά αυτοί οι εφήμεροι χαρακτήρες δεν ξέρω τι να σας απαντήσω. Το μόνο που θα πω είναι ότι με κάποιον περίεργο τρόπο δε μπορώ να φανταστώ την ταινία χωρίς αυτούς. Μάλλον απλά προσθέτουν μια ακόμα πινελιά weirdness στην ήδη απολαυστικότατη, εξωφρενική φαντασίωση του σκηνοθέτη.
Οι δε βασικοί χαρακτήρες και οι ερμηνευτές τους είναι ένας κι ένας. Ο Bruce Willis καθαρά στο στοιχείο του, παίζει έναν macho hero που μάχεται for the greater good. Η νεαρή Milla Jovovich εξαιρετική ως Leeloo, απίστευτα εκφραστική και πειστική όταν ο χαρακτήρας που υποδύεται βιώνει τα καλά και τα κακά της ανθρώπινης ζωής. Ο νευρικός και μόνιμα αγχωμένος Vito Cornelius του Ian Holm κερδίζει αυτομάτως τις καρδιές μας, ενώ ο μοναδικός σε κάθε του ερμηνεία Gary Oldman ως ο villain Zorg έχει στο μάτι αυτή την μοναδική τρέλα, αυτή τη γυαλάδα που σε κάνει να μην ξεχωρίζεις ηθοποιό από χαρακτήρα και χαρακτήρα από ηθοποιό. Last but not least, ο pushy clingy larger-than-life Ruby Rhod του Chris Tucker! Η απόλυτη καρικατούρα! Σε κάποιους μπορεί να φανεί κουραστικός με τις τσιρίδες του και τις πάντα υπερβολικές αντιδράσεις του αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την περίοπτη θέση του στον φανταστικό στυλιζαρισμένο κόσμο που δημιούργησε ο Besson.
Τι θέλει να μας πει όμως τελικά αυτός ο κόσμος? Τι καινούριο και τι γνωστό να περιμένουμε στο μέλλον? Να είμαστε αισιόδοξοι για τα άλματα της επιστήμης ή να μας τρομάζει η τεχνολογία και αυτά που θα φέρει στη ζωή μας? Ποιο είναι το όραμα του κυρίου Luc Besson? Ευκολία στην καθημερινή μας ζωή και επιστήμη στην υπηρεσία της ανθρωπότητας από τη μια. Από την άλλη? Τα άχρηστα gadget που βλέπουμε να παρελαύνουν στο γραφείο του Zorg μας λένε ότι ο υπερκαταναλωτισμός στον οποίο μας οδήγησε η πρόοδος της τεχνολογίας δεν πρόκειται να αλλάξει. Ο πληθυσμός της γης θα αυξηθεί επικίνδυνα με αποτέλεσμα όλοι οι χώροι γύρω μας (τόσο οι εσωτερικοί όσο και οι εξωτερικοί) να συρρικνωθούν ασφυκτικά. Και φυσικά η παγκόσμια, αιώνια, απόλυτη σταθερά. Η δίψα για εξουσία. Σε μια υπέροχη σκηνή, η Leeloo βλέπει με δάκρυα στα μάτια την ιστορία του ανθρώπινου είδους πλαισιωμένη από την απόλυτη αποτυχία του. Τον πόλεμο.
Leeloo: Everything you create, you use to destroy.
Korben: Yeah, we call it human nature.
Σκεφτείτε να είστε στη θέση της και να βλέπετε για πρώτη φορά αλλεπάλληλες εικόνες από κάθε πόλεμο των ανθρώπων. Συγκλονιστικό? Κουρασμένη και απογοητευμένη ζητάει από τον Korben να της εξηγήσει γιατί να σώσει από την καταστροφή έναν τόσο ανάξιο κόσμο. Έναν κόσμο που θέλει μόνο να καταστρέφει.
Leeloo: What’s the use in saving life when you see what you do with it?
Korben: You’re right but there are some things, very nice things worth saving. Some beautiful things.
Leeloo: Like love?
Ιδού λοιπόν η απάντηση. Το ένα θετικό στοιχείο της ανθρωπότητας που σκεπάζει όλα τα αρνητικά. Η ικανότητα των ανθρώπων να αγαπάνε. Ποιος είναι λοιπόν ο βασικός πυρήνας της ταινίας του κυρίου Besson? Ελπίδα ladies and gentlemen. Ελπίδα.
Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για την καλύτερη sci-fi ταινία όλων των εποχών. Τα εφέ δεν είναι πάντα τέλεια, υπάρχουν σεναριακές τρύπες από δω κι από κει και πολλά πράγματα μπορεί να μην έχουν καμία απολύτως εξήγηση ή λόγο ύπαρξης. Δεν είναι όμως αυτός ο σκοπός της φαντασίας. Αν επιχειρήσετε να εξηγήσετε το “Fifth Element” θα είναι σαν να προσπαθείτε να εξηγήσετε ένα όνειρο. Μην σκέφτεστε. Αισθανθείτε. Αφεθείτε στην εικαστική δίνη του ονείρου του Luc Besson, σε μια μουσική άψογα συνδυασμένη με το υπέροχο μοντάζ-κολλάζ των εικόνων και τους διασκεδαστικούς χαρακτήρες που παρελαύνουν σε έναν παράξενο πίνακα ζωγραφισμένο με τα χρώματα, τα σχήματα και το άρωμα ενός πιθανού μέλλοντος. Βιώστε το όνειρο με τα μάτια ανοιχτά. Άλλωστε γι’ αυτό έχουμε τον κινηματογράφο! Bon voyage!
Για το Movie Heat,
Χριστίνα Ιωαννίδου
Για περισσότερες κριτικές ταινιών και κινηματογραφικά νέα, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο: facebook.com/movieheat
Thessaloniki Arts and Culture,
