Αφιέρωμα Ταινίας: The Truman Show (1998)

Σκηνοθεσία: Peter Weir

Ηθοποιοί: Jim Carrey, Laura Linney, Ed Harris, Noah Emmerich, Natascha McElhone, Brian Delate, Holland Taylor, Peter Krause, Harry Shearer, Paul Giamatti, Philip Glass

Της Μαίρης Πουτιού (Movie Heat)

Ο δημιουργός του γνωστού και εξαιρετικού “Dead Poet’s Society” (1989) δε συμμετείχε ενεργά στην κινηματογραφική παραγωγή τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Εννιά χρόνια μετά το “Dead Poet’s Society”, που απογείωσε την καριέρα του και τον καθιέρωσε στο κινηματογραφικό κοινό, έφτασε σε μια από τις πιο επιτυχημένες ταινίες της δεκαετίας του 90 που ακούει στο όνομα “The Truman Show”.

Ο Truman Burbank (Jim Carrey), υπάλληλος σε μια ασφαλιστική εταιρία, ζει μια απλή ζωή με τη γυναίκα του (Laura Linney) στην όμορφη πόλη του Seaheaven. Αυτό που δε γνωρίζει, είναι πως το περιβάλλον και ο αέρας που αναπνέει, είναι ένας τεχνητός κόσμος, δημιουργημένος από τον Christof (Ed Harris), στον οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε, προκειμένου η ζωή του να μετατραπεί σε ένα reality show που θα προβάλλεται παγκοσμίως. Ύστερα από μια σειρά γεγονότων και ανακαλύψεων, καθώς και με τη βοήθεια της Sylvia (Natascha McEllhone) θα αρχίσει σιγά σιγά να ξετυλίγεται το μυστήριο γύρω από τη ζωή του, προκειμένου να φτάσει σε όλη την αλήθεια για την ύπαρξή του.

Ο Peter Weir μπορεί να μην αποτυπώθηκε στη μνήμη του κινηματογραφικού κοινού δημιουργώντας μια τεράστια μάζα επιτυχιών, ωστόσο το “The Truman Show” είναι ικανό να στιγματίσει τις ταπεινές μας καρδιές και να πλουτίσει την παγκόσμια φιλμογραφία με ένα πολύτιμο κινηματογραφικό διαμάντι. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η ταινία προτάθηκε για 3 βραβεία Oscar (Α’ Ανδρικού Ρόλου, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου) και κατέκτησε 3 Χρυσές Σφαίρες το 1999 (Α’ Ανδρικού Ρόλου, Β Ανδρικού Ρόλου και Πρωτότυπης Μουσικής), ενώ η ταινία ποζάρει στη θέση #215 των 250 πιο υψηλόβαθμων ταινιών στη διαδικτυακή κινηματογραφική βάση δεδομένων (IMDb). Η πραγματική της επιτυχία, βέβαια, χαρακτηρίζεται από την έντονη ανάμνηση που άφησε στο κοινό, το οποίο στο άκουσμα και μόνο του τίτλου της ταινίας, φέρνει στο μυαλό του ένα απολαυστικό φιλμ με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια.

Συζητώντας με τον αγαπημένο μου φίλο και στενό συνεργάτη Άγγελο, για το επόμενό μου αφιέρωμα μετά το “Titanic”, ισχυρίστηκα πως το “The Truman Show” θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κωμικό, παρά τη σημείωσή του πως πρόκειται για κοινωνικό δράμα. Τι πραγματεύεται όμως πραγματικά αυτή η ταινία? Αν ξεχάσουμε για λίγο τις ταμπέλες δε θα μπορούσαμε να παραβλέψουμε το πηγαίο μαύρο χιούμορ που σατιρίζει μια διεφθαρμένη, ηδονοβλεπτική και κυνική κοινωνία, που τρέφεται από τη συμφεροντολόγα στάση των media, καταλύοντας κάθε ηθικό φραγμό και ξεχνώντας πως, με το κλείσιμο της αυλαίας, ο ψυχαγωγημένος θεατής θα αλλάξει κανάλι, εθελοτυφλώντας μπροστά στα συντρίμμια μιας ανθρώπινης ζωής. Ίσως αυτά να ακούγονται υπερβολικά, όμως είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που ο Weir έθιξε την υποκρισία που περιβάλλει πλήθος αγνών και όμορφων ψυχών. Αυτό είναι που κάποτε χαράχτηκε έντονα στο μυαλό μου, ακολουθώντας την πορεία μου χρόνια μετά και θυμίζοντάς μου τα χιλιόμετρα που μπορεί να διανύσει η μνήμη ενός τραγικού ήρωα.

Ο Truman Burbank είναι εδώ, 18 χρόνια μετά, για να φωτίζει τις τηλεοράσεις μας κάθε χρόνο ανελλιπώς. Ο Weir φρόνισε να μεταφέρει το κλίμα ενός reality show, μέσα από λήψεις και γωνίες που φαίνεται σαν να μας κάνουν θεατές της πραγματικής τηλεοπτικής εκπομπής που πραγματεύεται, συνεργάτες του εκκεντρικού Christof, αλλά και συγκατοίκους του αγαπητού Truman στη φτιαχτή πόλη του Seaheaven, καθώς και θαυμαστές μιας περίεργης επιχειρηματικής ιδέας, αλλά και φανατικούς οπαδούς της αλήθειας και της γοητευτικής αφέλειας του Truman. Άλλωστε, η Sylvia βρίσκεται εκεί για να μας θυμίζει πως πλήθος ανθρώπων μπορούν να προσφέρουν πραγματικό ενδιαφέρον και αγάπη, όταν οι πολλοί γίνονται συνιδιοκτήτες μιας γιγαντιαίας τεχνητής φυλακής.

Ο Jim Carrey, που ξεκίνησε την καριέρα του μέσα από άκρως κωμικούς ρόλους (“Ace Ventura: Pet Detective” (1994), “The Mask” (1994), “Dumb and Dumber” (1994), “Ace Ventura: When Nature Calls” (1995), “The Cable Guy” (1996), “Liar Liar” (1997) ) και έφτασε μέχρι δραματικούς και σκοτεινούς χαρακτήρες (“Eternal Sunshine of the Spotless Mind” (2004), “Number 23” (2007) ), βρήκε τη χρυσή τομή ανάμεσα στο δράμα και την κωμωδία, προβάλλοντας τις σοβαρές συνέπειες μιας ενέργειας που υποκύπτει στο βωμό της δόξας και του χρήματος, προωθώντας παράλληλα την αγνότητα του ονειροπόλου Truman. Η αντίθεση αυτή είναι που δημιουργεί την ωραιότερη ατμόσφαιρα στην ταινία.

Άλλωστε όλα τα ανθρώπινα πάθη (ο πραγματικός έρωτας, η συνάντηση με τον πατέρα του, η κατάρρευση της σχέσης με τη γυναίκα του, οι τυχαίες δράσεις που τον εμποδίζουν από το να φύγει από το Seaheaven υπογραμμίζοντας την αντίθεση στην ανάγκη του για εξερεύνηση) συγκρούονται με τις πραγματικές επιθυμίες του δημιουργού του reality show, Christof, ο οποίος είναι αποφασισμένος να τραβήξει την παραμονή του εκεί για όσο χρειαστεί, προκειμένου να συνεχίσει να προσφέρει στο αγαπημένο του κοινό την κατάλληλη ψυχαγωγία και διασκέδαση. Τη δράση του Truman συνοδεύει με μαεστρία η μελωδία των Philip Glass & Burkhard Dallwitz, διαμορφώνοντας την ατμόσφαιρα της ταινίας με τον πιο κατάλληλο τρόπο. Η χαρακτηριστική αυτή μουσική ακούγεται μέχρι και σήμερα και βραβεύτηκε για το άκουσμά της που τονίζει τον πηγαίο ενθουσιασμό και την έντονη προσωπικότητα του Truman. Από τη μία θα ’θελα να ζω μαζί του στο Seaheaven, για να πάρω όσα μπορώ από το δραστήριο χαρακτήρα του, από την άλλη δε θα θελα ποτέ να αφεθώ στο παιχνίδι των media που φθείρει οτιδήποτε βάλει στο στόχαστρό της. Όπως και να ’χει, μπορώ ακόμα να περιοριστώ στις τέσσερις γωνίες μιας κινηματογραφικής οθόνης και να απολαύσω την πρωτότυπη ιστορία του.

Η ταινία βρίσκει έναν δικό της τρόπο να επικεντρώνεται στις κατάλληλες δόσεις τόσο σε κοινωνικούς προβληματισμούς όσο και προσωπικές ιστορίες του Truman. Η απλή ρουτίνα του ανθρώπου της διπλανής πόρτας γίνεται πλέον το επίκεντρο μιας αξιομνημόνευτης ταινίας. Σε αυτή την ιστορία τα προσωπικά δράματα μας αγγίζουν, ενώ κάποιοι πίσω από τις κάμερες καθοδηγούν κάθε ηθοποιό, ρυθμίζοντας τη ζωή ενός ανθρώπου και ελέγχοντας ανά πάσα στιγμή την εξέλιξη και κατάληξή της. Μια πόλη που λειτουργεί σαν καλοκουρδισμένο ρολόι, ίδιες κινήσεις, ίδιες ενέργειες, ίδιο ξημέρωμα. Και αναρωτιέται κάποιος απόλυτα δικαιολογημένα: μα πώς είναι δυνατόν ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων να παίζει μια τόσο καλοστημένη παράσταση 24 ώρες το 24ωρο? Πώς γίνεται κάποιος να δοξάζεται χωρίς καν να το γνωρίζει? Πώς μπορεί ένας δημιουργός να προσκολλάται σε ένα έργο ζωής ξεχνώντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια? Το κακό είναι πως το “The Truman Show” είναι μια μικρογραφία της δικής μας πραγματικότητας, ενός κόσμου που, όπως φαίνεται ήδη από τα προηγούμενα 20 – 25 χρόνια (ή και πολύ πιο πριν) βυθίζεται στο τι σερβίρεται σε μια οθόνη. Ο Peter Weir είναι εκεί για να μας το δείξει, ώστε να αναβιώνουμε τη διαχρονικότητα της κατάστασης αυτής χωρίς να σταματάει ούτε λεπτό. Η ταινία θίγει τις σκέψεις αυτές χωρίς να βαραίνει το κλίμα, εστιάζοντας στην πρόσχαρη μορφή ενός μεσήλικα, γεμάτου όρεξη για εξερεύνηση, ζωή και χαμόγελο. Τέτοιους ανθρώπους χρειάζεται ο κόσμος.

Όλοι εσείς, λοιπόν, μην περιμένετε άλλο. Οι περισσότεροι πιθανότατα θα έχετε δει αυτή την υπέροχη ταινία. Άλλοι πιθανότατα θα έχετε ακούσει για τη μεγάλη επιτυχία που ανέβασε την καριέρα του Jim Carrey μερικά σκαλοπάτια πιο ψηλά. Άλλοι μπορεί να ακούτε για πρώτη φορά αυτή την ιστορία και όσα στοιχεία τη συνοδεύουν. Εσείς οι πρώτοι αναζητήστε ξανά την ταινία και θυμηθείτε αυτή τη μεγάλη επιτυχία των ’90s, συγκινηθείτε όπως κι εγώ από την ιστορία του Truman, εσείς οι δεύτεροι μη μένετε μόνο σε αυτά που ακούτε, κάντε τον κόπο και δείτε οι ίδιοι αυτή την ιστορία. Όσο για εσας τους τρίτους, ελπίζω αυτό το αφιέρωμα να σας κίνησε στο ελάχιστο το ενδιαφέρον. Ανοίξτε τους δέκτες σας και συντονιστείτε στη συχνότητα του πιο μαγευτικού reality show. Αλλά να είστε από τους καλούς, αυτούς που αγάπησαν και πάλεψαν για την ελευθερία του Truman από τη μεγάλη φυλακή.

Εγώ γράφω τις τελευταίες λέξεις και σας αποχαιρετώ. Και όπως δηλώνει και ο Truman Burbank:

— In case I don’t see ya, good afternoon, good evening and good night!