“Έζησα καλή ζωή, ασχέτως αν ποτέ δεν έκανα οικογένεια. Αγάπησα πλάσματα, που με μεγαλύτερη παραφορά αγάπησαν εμένα, έσπασα συχνά τις ερωτικές συμβάσεις, που η τρέχουσα ηθική επέβαλλε. Αγάπησα πολύ περισσότερο, ωστόσο, τη δουλειά μου…”
Ο πρωτοπόρος σκηνοθέτης του ελληνικού κινηματογράφου γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 11 Ιουνίου του 1921. Γεννήθηκε στην αγγλοκρατούμενη Λεμεσό, από πατέρα δικηγόρο, ο οποίος και τον παρότρυνε να σπουδάσει Νομικά στο Λονδίνο. Εκεί ανακάλυψε και το πάθος του για το χώρο της υποκριτικής στον οποίο και στράφηκε, αφού πρώτα πήρε το πτυχίο του.
Τα πρώτα χρόνια του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου, ο Κακογιάννης εργαζόταν ως επικεφαλής της Κυπριακής Υπηρεσίας του BBC, εμψυχώνοντας με τις εκπομπές του τους υπόδουλους Έλληνες, ενώ παράλληλα διδασκόταν σκηνοθεσία θεάτρου στο Ολντ Βικ. Το 1946 γνωρίστηκε με τον Νίκο Καζαντζάκη και μαζί έκαναν μία σειρά εκπομπών για το BBC. Από το 1947, ξεκίνησε να εργάζεται ως ηθοποιός με πρώτο του εγχείρημα το ρόλο του Καλιγούλα στην ομώνυμη παράσταση, η επιλογή του οποίου έγινε από τον ίδιο τον Αλμπέρ Καμί.
Το 1953 επέστρεψε κι εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, όπου άρχισε να γράφει το σενάριο της πρώτης του ταινίας. Το «Κυριακάτικο ξύπνημα» (1954),ήταν μια κωμωδία με έντονα τα στοιχεία του ιταλικού νεορεαλισμού, που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον σκηνοθέτη. Η ταινία, με πρωταγωνιστές τον Δημήτρη Χορν και την Έλλη Λαμπέτη, συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, ανοίγοντας στον Κακογιάννη τον δρόμο για τη διεθνή καριέρα.
Ακολούθησαν άλλες ξακουστές παραγωγές, όπως η «Στέλλα» το 1955, με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη, μια σύγχρονη τραγωδία για την ανεξαρτησία της γυναίκας. Ακολούθησαν το «Κορίτσι με τα μαύρα», το 1956 και το «Τελευταίο Ψέμα», το 1958. Το 1961 μετέφερε στη μεγάλη οθόνη την τραγωδία του Ευριπίδη «Ηλέκτρα», με τη σπουδαία ερμηνεία της Ειρήνης Παπά στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ταινία συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Κανών και κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής κι ένα τεχνικό βραβείο το 1962.
Το αλματώδες σκηνοθετικό βήμα του Κακογιάννη έγινε το 1964, με την ταινία «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά». Το εν λόγω εγχείρημα βασίστηκε στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη και του άνοιξε όλες τις πόρτες για τις μετέπειτα κινήσεις του στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Βραβέυτηκε με 3 βραβεία Όσκαρ και γνώρισε τεράστια επιτυχία, με τη συμβολή της μουσικής επιμέλειας του Μίκη Θοδωράκη, βεβαίως.
Οι σκηνοθετικές επιτυχίες του Μιχάλη Κακογιάννη συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια με ιδιαίτερη έμφαση στα: «Τρωάδες» το 1969, «Η ιστορία του Ιακώβ και του Ιωσήφ» το 1973 ήταν η μία και μοναδική τηλεοπτική συμμετοχή του και το πολιτικό ντοκιμαντέρ «Αττίλας ‘74» το 1975. Το 1977 μετέφερε στη μεγάλη οθόνη την ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, «Ιφιγένεια» και πρωταγωνίστρια τη πρωτοεμφανιζόμενη Τατιάνα Παπαμόσχου, η οποία κέρδισε το βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Η φιλμογραφία του Κακογιάννη περιλαμβάνει ακόμη τρεις εκπληκτικές παραγωγές: τη «Γλυκιά Πατρίδα» (1986), την κωμωδία «Πάνω, κάτω και πλαγίως» (1993) και την κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού του Τσέχωφ «Ο Βυσσινόκηπος», που αποτελεί και την τελευταία σκηνοθετική προσφορά του στο χώρο του κινηματογράφου.
Σημαντικό ήταν το έργο του Κακογιάννη και στα Πολιτιστικά της Ελλάδας, με πρώτο και καλύτερο το φωτισμό των ιστορικών μνημείων της Ακρόπολης. Το 2004, επίσης, ο Μιχάλης Κακογιάννης συνέστησε το ομώνυμό του Ίδρυμα με σκοπό τη διάδοση, υποστήριξη και διαφύλαξη της κληρονομιάς της Ελλάδας , που αφορά τις Τέχνες του Θεάτρου και του Κινηματογράφου.
Ο Μιχάλης Κακογιάννης πέθανε στις 25 Ιουλίου του 2011 σε ηλικία 90 ετών, στην Αθήνα.
Επιμέλεια: Δάφνη Τσάρτσαρου
