Τον Απρίλιο του 1955, έφυγε από τη ζωή ο Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο Αϊνστάιν έλεγε ότι ο θάνατος δεν του προκαλεί φόβο. Στις 18 Απριλίου, νωρίς το πρωί, μια νοσοκόμα του νοσοκομείου του Πρίνστον, όπου νοσηλευόταν με ανεύρυσμα αορτής, έσπευσε να τον βοηθήσει να ξαναβρεί την ανάσα του. Εκείνος είπε μερικές λέξεις στα γερμανικά, τις οποίες η Αμερικανίδα νοσοκόμα δεν κατάλαβε, και ύστερα ξεψύχησε.
Ο Αϊνστάιν ήξερε ότι, εφόσον ήταν ο πιο διάσημος άνθρωπος του κόσμου, όταν θα πέθαινε, θα του έκαναν μεγαλοπρεπή κηδεία -η οποία πιθανότατα θα μεταδιδόταν και από την τηλεόραση – και θα έστηναν ένα επιβλητικό μνημείο για να το επισκέπτονται οι άνθρωποι και να βγάζουν φωτογραφίες. Όμως αυτό δεν το ήθελε και είχε λάβει τα μέτρα του. Ο Otto Nathan και η Elen Dukαs, οι δύο υπεύθυνοι για τη διαθήκη του, συμμορφώθηκαν με τις επιθυμίες του: δεν οργανώθηκε επικήδεια τελετή, το σώμα του αποτεφρώθηκε και η στάχτη σκορπίστηκε κρυφά σε άγνωστο μέρος.
Από τον θάνατο του Αϊνστάιν δεν προέκυψε ούτε κηδεία που να τη δείξει η τηλεόραση, ούτε μνήμα για να γίνει τόπος προσκυνήματος. Μοναδική εξαίρεση από αυτή την πλήρη εξαφάνισή του ήταν η αφαίρεση του εγκεφάλου του από τους γιατρούς του νοσοκομείου, εν αγνοία της οικογένειας. Φαντάζονταν πως στους εγκεφαλικούς του νευρώνες θα μπορούσε να βρεθεί η απάντηση για τη μεγαλοφυΐα του.
Τον Ιούνιο του 1955, ο δεκαπεντάχρονος Τζον Λέννον και ο δεκατριάχρονος Πολ Μακάρτνεϋ συναντήθηκαν για πρώτη φορά και έφτιαξαν ένα μουσικό συγκρότημα, τους Quarrymen.
Την ίδια περίοδο, όμως, ξεκινούν στην αμερικανική τηλεόραση τα πρωινά παιδικά προγράμματα (1950), και το 1953 εκδίδεται το πρώτο τεύχος του Ρlayboy με εξώφυλλο τη γυμνή Μαίριλυν Μονρόε. Η Νέα Ενημέρωση έχει φτάσει. Στην Ελλάδα, αυτού του είδους η ενημέρωση βρισκόταν ακόμα αρκετά μακριά, αφού δεν υπήρχε τηλεόραση, και γινόταν κυρίως από το ραδιόφωνο και τις παραδοσιακές εφημερίδες. Την ίδια χρονιά, το 1953, πραγματοποιήθηκε στη Φιλαδέλφεια η πρώτη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, ενώ το 1956, στο Λος Άλαμος στο Νέο Μεξικό, οι φυσικοί παρατήρησαν το νετρίνο.*
Το Χαρβάτι της δεκαετίας του ’50 δεν είχε καμία σχέση με τη σημερινή περιοχή. Για να κατεβούμε στην Αθήνα, έπρεπε να περιμένουμε ένα πράσινο λεωφορείο το οποίο ερχόταν από τα Σπάτα κάθε μία ώρα, και όταν ήταν γεμάτο, πράγμα αρκετά συχνό ιδίως τα Σαββατοκύριακα, αναγκαζόμασταν να περιμένουμε το επόμενο. Ο πατέρας μου, όμως, ο οποίος είχε πάθος με το θέατρο αλλά κυρίως με τον κινηματογράφο, δεν υπολόγιζε καμιά ταλαιπωρία. Μας έπαιρνε με τη μάνα μου, κάθε Σάββατο ή Κυριακή, και κατεβαίναμε στο κέντρο της Αθήνας, για να παρακολουθήσουμε κάποια παράσταση – πάντοτε στον εξώστη, γιατί χρήματα δεν υπήρχαν.
Τι εκπληκτικά έργα έχω δει από τον εξώστη του «Τιτάνια»… Τον Μιχαήλ Στρογκώφ, την Οδύσσεια με τον Κερκ Ντάγκλας – που θυμάμαι, την είχαμε δει όρθιοι, επειδή είχε πολύ κόσμο… Δεκάδες ταινίες, όλες επιλογές του πατέρα μου, και όλες από τον εξώστη. Ακόμα και σήμερα μου συμβαίνει κάτι που δεν μπορώ να ελέγξω. Στην Αμερική, κάθε φορά που βλέπω όλες αυτές τις ταινίες στην τηλεόραση, τρέχουν δάκρυα από τα μάτια μου. Τον κινηματογράφο, αυτό το κομμάτι της Τέχνης που τόσο πολύ έχω αγαπήσει και που τόσο με επηρέασε, το έμαθα από τους εξώστες.
Ήμουν πολύ τυχερός που είχα τους συγκεκριμένους γονείς κι όχι κάποιους που ίσως να με είχαν βάλει από μικρό σε δουλειά, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή. Ίσως να μην είχα σπουδάσει και να είχα εξαφανιστεί πνευματικά… Πόσο λογικό και εύκολο θα ήταν αυτό στο Χαρβάτι της δεκαετίας του ’50 και στην Ελλάδα εκείνης της εποχής, η οποία ακόμα πάσχιζε για την πλειονότητα των κατοίκων της να λύσει τα βασικά θέματα: του φαγητού, του νερού και του ρεύματος. Κι όμως, παρ’ όλες τις οικονομικές μας δυσκολίες, ο πατέρας μου, από τη δευτέρα δημοτικού, με πήγαινε στο σπίτι μιας καθηγήτριας στο Χαρβάτι για να μάθω αγγλικά, μια επιλογή που τότε φαινόταν υπερβολική και άχρηστη. Είχα ακούσει με τα αυτιά μου συγγενείς να του λένε: «Τι χαλάς τα λεφτά σου για τέτοια πράγματα;». Εκείνος δεν απαντούσε- απλώς χαμογελούσε.
Ναι! Είναι μεγάλη τύχη για κάποιον, στη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας, να βρεθεί ένας άνθρωπος στο άμεσο περιβάλλον του, ο οποίος να μην είναι υποταγμένος στις κοινωνικές συνθήκες, ώστε να του ανοίξει καινούριους δρόμους…
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΝΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, Στον τρίτο βράχο από τον Ήλιο, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ
