Όταν σ’ ένα περιβάλλον βυθισμένο σε απόλυτη σκοτεινότητα ανάβουμε ένα φως, το σκοτάδι εξαφανίζεται.

Τότε συχνά αναρωτιόμαστε: “Πού πήγε;” Και η απάντηση μπορεί να είναι μία και μόνη: “Δεν πήγε πουθενά, το σκοτάδι είναι απλώς η άλλη πλευρά του φωτός, η μυστική του όψη”.

Κρίμα που δεν μου το είχαν πει πρωτύτερα, όταν ήμουν παιδί. Σήμερα θα ήξερα τα πάντα για το σκοτάδι και το φως, για το φως και το σκοτάδι.

“Το Τετράδιο”, Ζοζέ Σαραμάγκου, εκδ. Καστανιώτης, μτφ. Αθηνά Ψυλλιά.