Ξέρετε τι έλεγε ο Bresson για την φωτογραφία. «Η φωτογραφία είναι άπαξ δια παντός»

Να φυλάγονται από την εννοιολογία κι από τις υπερβολές της τεχνολογίας. Αυτό συμβούλευσε ο μεγάλος δάσκαλος και ιδιοφυής φωτογράφος τους νέους καλλιτέχνες.

O Bresson χρησιμοποιούσε πάντα normal φακό. Γιατί; Γιατί δεν ήθελε να επέμβει δυναμικά στην οπτική καταγραφή του κόσμου. Ήθελε να αφήνει τον normal φακό με την αυστηρότητα των 45 μοιρών να καταγράφει την «τάξη του κόσμου» στη σύνθεση των κάδρων του.

Για την τεχνολογία ήταν πάντοτε αδιάφορος, η διακριτικότητα ωστόσο τον έθελγε σταθερά. Ανακάλυψε τις Leica το 1932, αγόρασε το πρώτο του μοντέλο των 35mm στη Μασσαλία όντας 24 ετών, και για τα επόμενα 70 χρόνια δεν το εγκατέλειψε ποτέ.

Χρησιμοποιούσε φακό των 50 μιλιμέτρ, ενίοτε των 90, χωρίς κανένα πρόσθετο. Ούτε τρίποδες, ούτε φλας, χωρίς κάτοπτρο ή λοιπά βοηθήματα. Και δίχως την παραμικρή επεξεργασία.

Καμουφλάριζε τη μηχανή του εξαρχής όσο πιο διακριτικά ήταν δυνατό. Κάλυπτε με μαύρη μονωτική ταινία όλα τα γυαλιστερά μέρη. Συχνά έκρυβε τη Leica κάτω από μαντίλια. Του άρεσε να περνιέται για αόρατος, και σε γενικές γραμμές το πετύχαινε. Ελάχιστα πορτρέτα του επιβιώνουν. Όταν τιμήθηκε από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το 1975, έκρυψε το πρόσωπό του με ένα φύλλο χαρτιού για να μην φωτογραφηθεί. Επιπλέον, ήταν κρυπτικός σχετικά με τις μεθόδους του και παραχωρούσε συνεντεύξεις σπανίως.

Σε μια συνέντευξή του στην εφημερίδα Le Monde το 1974, όταν τον ρωτάνε, αν πιστεύει ότι η φωτογραφία είναι Τέχνη, απαντάει ότι αυτή η ερώτηση δείχνει πόσο συντηρητικός είναι ο κόσμος. “Κάθε άνθρωπος είναι δυνάμει ένας καλλιτέχνης”, λέει. “Κάθε ανθρώπινο ον έχει ευαισθησίες, η δυσκολία είναι πώς να τις εκφράσει και πιστεύω ότι αυτό το καταφέρνει κανείς μόνο με τη δουλειά. Το ταλέντο είναι επικίνδυνο. Για μένα ή φωτογραφία είναι συγκέντρωση”. Και πιο κάτω, αναφερόμενος σε κάποιους φωτογράφους, τους οποίους θεωρεί υπερβολικά ενδοσκοπικούς, λέει: “Για μένα το να είσαι ο εαυτός σου είναι να είσαι έξω από τον εαυτό σου.

Παρά την φήμη του Bresson , το έργο του είναι ιδιαιτέρως δυσνόητο. Οι εικόνες που μας δείχνει δεν είναι παρά μια πρόφαση για να μας οδηγήσει σε πράγματα εσωτερικά. Στην πραγματικότητα , φωτογραφίζει την τάξη και την ισορροπία του σύμπαντος. Κάπως βαρύ ακούγεται αυτό , το καταλαβαίνω.

Η ηδονή του ήταν ακριβώς αυτή. Να αναγνωρίζει – μεσω της φωτογραφίας – την τάξη και την ισορροπία που βρίσκονται γύρω μας.

Ο Henri Cartier-Bresson γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου του 1908. Πέθανε στις 3 Αυγούστου 2004.

«Υπάρχει μια στιγμή όπου το μάτι , το μυαλό και η καρδιά βρίσκονται σε μιαν ευθεία. Κι αυτή είναι η στιγμή που θα μας δώσει μια φωτογραφία που θα μετρήσει για την υπόλοιπη ζωή μας»

Ξέρετε τι έλεγε ο Bresson για την φωτογραφία. «Η φωτογραφία είναι άπαξ δια παντός»

Και ναι, αυτό ακριβώς είναι αυτή η φωτογραφία.

Behind the Gare, Σαιν Λαζάρ, 1932

Άπαξ δια παντός είναι αυτή η μαγική στιγμή που συνέλαβε η μηχανή του.Και έδωσε τόσες διαστάσεις στο έργο του , που αδυνατώ να τις παραθέσω.Μα ο άνθρωπος αυτός προσγειώθηκε τελικά; Ασφαλώς , λίγα κλάσματα του δευτερολέπτου αργότερα , η μυστική γαλήνη του νερού είχε πλέον διαταραχθεί.

Όμως ο άνθρωπος αυτός συνέχισε να ζει αιωρούμενος στη φωτογραφία. Δημιουργήθηκε μια δεύτερη ζωή , αυτή του κάδρου. Την κοιτάζω ξανά και ξανά και πάντα νοιώθω την ίδια ένταση. Η ένταση αυτή πηγάζει από τα δυο αντικρουόμενα επίπεδα ερμηνείας της φωτογραφίας. Από τη μια νοιώθω την ένταση που θα προκληθεί ένα δευτερόλεπτο αργότερα και από την άλλη νοιώθω τη γαλήνη της ακινησίας της εικόνας.
Και μια λεπτομέρεια : Τη χορευτική φιγούρα στην αφίσα που βρίσκεται στο βάθος την προσέξατε ? Μιμείται τέλεια την κίνηση του κυρίου που ίπταται. Ε , ναι , αυτές είναι οι μαγικές λεπτομέρειες που μας γοητεύουν (όχι πως είναι η ουσία)

Hyères, Γαλλία, 1932

Μασσαλία, 1932

Σίφνος, 1961

Μαδρίτη, 1933

Νέα Υόρκη, 1946

Ζευγάρι Ρουμάνων σε τρένο, 1975

Μαρτίνε Φρανκ, (δεύτερη σύζυγος του Bresson και ομότεχνή του), Παρίσι, 1967

Mexico City

Arrogant purpose

Βρυξέλλες, 1932

Jean-Marie Le Clézio και σύζυγος, Παρίσι, 1965

Μέριλιν Μονρόε, 1960

Ζαν Πολ Σαρτρ, Παρίσι, 1946

Χένρι Ματίς, 1944

Πρακτορείο McCann-Erickson, Μάντισον Άβενιου, Νέα Υόρκη, 1959

Hyères, Γαλλία, 1932

Μεξικό 1964

Μπρασερί Lipp, Παρίσι, 1969

Δείτε αυτό το εξαιρετικό βίντεο: Ο Καρτιέ Μπρεσσόν αποκαλύπτει τα μυστικά πίσω από τις φωτογραφίες του.

και τέλος μία συλλεκτική συνέντευξή του

Πηγές: Henri Cartier-Bresson , The early work , Museum of modern art. athensvoice.gr κειμ: Δημ. Καραθάνος. Π. Ριβελλης , Σκέψεις για τη φωτογραφία , Φωτοχωρος. Π. Ριβελλης , Εισαγωγή στην καλλιτεχνική φωτογραφία , Φωτοχωρος. J. Szarkowski , Photography until now , Moma.