Ένα όνομα άρρηκτα συνδεδεμένο με τον πρωτοποριακό κινηματογράφο. Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ υπήρξε μια προσωπικότητα που μέσα από την τέχνη της, αγαπούσε να προκαλεί και να καινοτομεί. Παρόλο που επιμελήθηκε τη σκηνοθεσία σε μόνο 13 ταινίες στη διάρκεια της καριέρας του (εκτός από τα ντοκιμαντέρ που σκηνοθέτησε στα πρώτα του βήματα), ήταν όλες ξεχωριστές και οι περισσότερες γνώρισαν επιτυχία. Δεν κέρδισε ποτέ βραβείο Όσκαρ, μολαταύτα συγκαταλέγεται στους πιο σημαντικούς κινηματογραφιστές της ιστορίας της 7ης τέχνης.

Γεννήθηκε στο Μπρονξ στη Νέα Υόρκη, στις 26 Ιουλίου του 1928. Από μικρή ηλικία ο Κούμπρικ άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία και μόλις στα 17 του χρόνια βρήκε δουλειά ως βοηθός φωτογράφου, ενώ παράλληλα έπαιζε σκάκι. Μαζί με το φίλο του Αλεξάντερ Σίνγκερ, αποφάσισαν να ασχοληθούν με τον κινηματογράφο. Έτσι, το 1951 δημιούργησε την πρώτη του ταινία, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο Day of the Fight, η οποία χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από τις οικονομίες των δύο φίλων. Ακολούθησαν τα Flying Padre (1951), The Seafarers (1952) και το Fear and Desire (1953), το οποίο γυρίστηκε στην Καλιφόρνια.

Έπειτα, γύρισε τις ταινίες “Killer’s Kiss”, “The Killing”, “Paths of Glory” με τις οποίες έγινε γνωστό το όνομά του στο Χόλιγουντ και, βέβαια, η πρώτη σημαντική επιτυχία του, “Spartacus”. Έπειτα, ο Κίουμπρικ, απογοητευμένος από το Χόλιγουντ, πήρε την απόφαση να φύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και μετακόμισε στο Λονδίνο. Εκεί, η πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα ήταν με την ταινία “Λολίτα”, βασισμένη στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, και η οποία στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία. Στη συνέχεια, η ταινία “S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα” γνώρισε εμπορική και οικονομική επιτυχία κι έτσι ο Κιούμπρικ μπορούσε να ασχοληθεί με ότι επιθυμούσε. Επόμενη ταινία ήταν το πρωτοποριακό “2001: Οδύσσεια του διαστήματος” (1968), μια εκ των καλυτέρων ταινιών επιστημονικής φαντασίας, όπως λέγεται. Έπειτα, η γεμάτη βία ταινία “Το κουρδιστό πορτοκάλι”, η οποία προκάλεσε αναταραχή και για πολλά χρόνια απαγορεύτηκε η κυκλοφορία της στην Αγγλία. Ακολούθησαν οι ταινίες: Μπάρι Λίντον, η Λάμψη, η οποία γνώρισε τεράστια επιτυχία λόγω της φοβερής ερμηνείας του Τζακ Νίκολσον, το Full Metal Jacket και η τελευταία του σκηνοθετική δουλειά, το Μάτια Ερμητικά Κλειστά, η οποία γυριζόταν επί δύο χρόνια με απόλυτη μυστικότητα. Ο Κιούμπρικ δεν πρόλαβε να δει την πρεμιέρα της ταινίας, αφού πέθανε στον ύπνο του από καρδιακή ανακοπή, στις 7 Μαρτίου 1999. Είχε τρία παιδιά από τον τρίτο του γάμο με την Κριστιάν Κούμπρικ, με την οποία ήταν νυμφευμένος από το 1958.

Ο Κούμπρικ πάντως παρέμεινε ιδεολογικά και πολιτικά ανένταχτος, καυτηριάζοντας μέσα από τα έργα του τον Συντηρητισμό (Μπάρι Λίντον), τον Ναζισμό (Σταυροί στο μέτωπο), τον Φασισμό (Κουρδιστό πορτοκάλι), τον Σοσιαλισμό (SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα) και τον Καπιταλισμό (Η λάμψη). Οι πολιτικές του πεποιθήσεις έχουν παραμείνει μυστήριο.

4 ατάκες του σκηνοθέτη

-Τα μεγάλα έθνη συμπεριφέρονται σαν γκάνγκστερ, ενώ τα μικρά σαν πόρνες.

-Αν μπορείς να μιλάς ωραία για ένα πρόβλημα, δημιουργείς την εντύπωση ότι το ελέγχεις.

-Μια ταινία πρέπει να είναι περισσότερο σαν μουσική παρά σαν λογοτεχνία. Πρέπει να είναι μια προοδευτική ανάπτυξη διαθέσεων και αισθημάτων. Το θέμα, αυτό που είναι πίσω από το συναίσθημα, το νόημα, όλα αυτά έρχονται αργότερα.

-Όταν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να διαλέξει, παύει να είναι άνθρωπος.

Επιμέλεια: Δάφνη Τσάρτσαρου

Πηγή: Βικιπαίδεια