Στα τέλη του 1895, όπως είναι γνωστό, έγιναν στην Ευρώπη οι πρώτες δημόσιες, με εισιτήριο, προβολές κινηματογράφου.

Στις 1 Νοεμβρίου από τους Αδελφούς Μαξ και Εμίλ Σκλαντανόφσκι στο Βερολίνο και στις 28 Δεκεμβρίου από τους Αδελφούς Λυμιέρ στη στο Παρίσι. Από τις πρώτες μέρες της επόμενης χρονιάς αρχίζει η «επέλαση» των πλανόδιων ανά τον κόσμο.

Αν οι κάτοικοι και των πιο απομακρυσμένων περιοχών είδαν κινηματογράφο αυτό οφείλεται αποκλειστικά στους πλανόδιους κινηματογραφιστές.

Όλοι αυτοί πριν ασχοληθούν με τον κινηματογράφο ασκούσαν το επάγγελμα του πλανόδιου παρουσιαστή θεαμάτων χρησιμοποιώντας ανδρείκελα ή μαγικό φανό. Εμφανίζονταν κυρίως στα πανηγύρια. Αυτά τα πλανόδια θεάματα αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα στην Κεντρική Ευρώπη και την Αμερική από τον 17ο αιώνα και μετά. Βέβαια ο κινηματογράφος ανέδειξε και μια νέα γενιά πλανόδιων.

Οι κινηματογράφοι τους ήταν μεγάλες τέντες, όπως αυτές των τσίρκων, με εντυπωσιακές εισόδους. Φυσικά προβολές γίνονταν και οπουδήποτε αλλού. Εξαιρετικά μεγάλη ανάπτυξη είχαν οι πλανόδιοι και στη Γαλλία όπου αναπτύχθηκε και μια «αριστοκρατία» πλανόδιων. Αυτοί διέθεταν ολόκληρα κινητά θέατρα που μπορούσαν να χωρέσουν εκατοντάδες θεατές και μετακινούνταν είτε με καμιόνια είτε με τρένα. Ονομαστός έχει μείνει ο κινηματογράφος Ketorza που μετακινούνταν με δεκατέσσερα βαγόνια.

Ο πλανόδιοι κινηματογραφιστές αποτέλεσαν το βασικό μοχλό για την ανάπτυξη του κινηματογράφου σαν το κυρίαρχο λαϊκό θέαμα του 20ου αιώνα.

Ακολουθεί μια επιλογή φωτογραφιών που αναδεικνύει την ανάπτυξη του πλανόδιου κινηματογράφου σε όλο τον κόσμο.

του Νίκου Θεοδοσίου