Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, οι άνθρωποι έχουν κατασκευάσει καταφύγια που ταιριάζουν στο περιβάλλον που ζουν. Με βάση ένα σύνολο κριτηρίων – συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στα εργαλεία, της διαθεσιμότητας υλικών και του τύπου του κλίματος – άνθρωποι από όλο τον κόσμο συνεχώς ερμηνεύουν, ξαναφαντάζονται και επαναπροσδιορίζουν την έννοια του σπιτιού.

Για τους περισσότερους από εμάς, ένα σπίτι είναι ένα τετράπλευρο κτίσμα βασισμένο σε σταθερά θεμέλια. Για άλλους, όμως, είναι μια κατασκευή από χιόνι και πάγο, μια κρυμμένη σπηλιά, ή ακόμα και μια πλωτή βάρκα. Εδώ, εξερευνούμε αυτούς τους διαφορετικούς τύπους σπιτιών για να κατανοήσουμε πώς και γιατί υπάρχει ένα τόσο ευρύ φάσμα καταφυγίων σε όλο τον κόσμο. Σε αυτό το κείμενο, θα δούμε 7 από αυτά …

Ματμάτα, Τυνισία

Στο Matmata της Τυνησίας, τα σπίτια των σπηλαίων -αρχαίες κατοικίες που έχουν χαραχθεί από ψαμμίτη-κρατούν τους ανθρώπους άνετους όλο το χρόνο. Βρίσκονται γύρω από μια κεντρική κοιλότητα και συνδέονται με ένα δίκτυο διαδρόμων, αυτές οι μοναδικές ιδιότητες παρέχουν προστασία από τον ήλιο της Βόρειας Αφρικής και τους άνεμους της ερήμου. Σήμερα, πολλά σπίτια-σπήλαια σε διάφορες τοποθεσίες ανά τον κόσμο έχουν μετατραπεί σε εξαιρετικά ξενοδοχεία-σπηλιές.

Λεσότο, Νότια Αφρική

Στη Νότια Αφρική, οι κυκλικές μονοκατοικίες με στρογγυλές ράβδους προτιμώνται για την ικανότητά τους να κατασκευάζονται από φυσικά υλικά που υπάρχουν σε αυτόν τον τόπο. Όπως και τα ιγκλού, τα rondavels παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως προσωρινά καταφύγια κυνηγιού. Σήμερα, τα κυκλικά σπίτια χτίζονται και αγοράζονται από ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την εξοικονόμηση χώρου και ενέργειας.

Κιργιστάν, Κεντρική Ασία

Τα γιουρτς -οι φορητές σκηνές που παραδοσιακά φτιάχνονται από δέρματα ζώων – χρησιμοποιούνταν από τους νομάδες της Κεντρικής Ασίας για αιώνες. Ενώ στο παρελθόν οι δομές αυτές προορίζονταν ως προσωρινά καταφύγια, οι σύγχρονες μέθοδοι κατασκευής και η πρόσβαση σε νέα υλικά τους επιτρέπουν να χρησιμοποιηθούν ως μόνιμες κατοικίες.

Coober Pedy, Αυστραλία

Εκτός από το γεγονός ότι είναι η «πρωτεύουσα του Οπαλίου στον κόσμο», το Coober Pedy, μια πόλη της Νότιας Αυστραλίας, είναι γνωστή για τα dugouts της, ειδικά καταφύγια που χτίζονταν κάτω από την επιφάνεια της Γης. Σύμφωνα με το περιοδικό Smithsonian Magazine, αυτά τα μοναδικά υπόγεια σπίτια λειτουργούν ως όαση από τη θερμότητα του περιβάλλοντος χώρου (οι καλοκαιρινές θερμοκρασίες φτάνουν μέχρι και 113 βαθμούς Κελσίου) και για τις περιστασιακές καταιγίδες σκόνης. Για το λόγο αυτό, οι μισοί από τους κατοίκους της πόλης – καθώς και ένα μουσείο, μια εκκλησία και ακόμη και ένα ξενοδοχείο – επέλεξαν αυτό το υπόγειο τρόπο ζωής.

Baffin Island, Καναδάς

Αν και δεν είναι τόσο διαδεδομένα όπως ήταν κάποτε, τα ιγκλού χρησιμοποιούνται από τους λάτρεις των εξωτερικών δραστηριοτήτων ως προσωρινά καταφύγια. Κατασκευασμένα από μονωτικό, συμπιεσμένο χιόνι, τα παγωμένα καταλύματα κρατούν τους κατοίκους ζεστούς, εμποδίζοντας τους σκληρούς ανέμους και με μια μικρή φωτιά. Σήμερα, τα ιγκλού – τα οποία είναι βαθιά συνδεδεμένα με την ιστορία και τον πολιτισμό των Ινουίτ – μπορούν να βρεθούν στο νησί Baffin, στον Καναδά και σε άλλες χιονισμένες τοποθεσίες της Βόρειας Αμερικής.

Ινδονησία

Το Honai είναι το παραδοσιακό σπίτι της ορεινής κοινότητας στην κεντρική Παπούα της Ινδονησίας. Το κύριο, στρογγυλεμένο σώμα των απλών κατοικιών είναι χτισμένο με το χέρι από ξύλινες σανίδες, οι σκεπαστές στέγες είναι κατασκευασμένες από φύλλα φοίνικα και οι εσωτερικοί τοίχοι είναι μονωμένοι με υφαντό μπαμπού. Ένα τυπικό σπίτι Honai έχει διάμετρο περίπου 4-6 μέτρα και ύψος 5-7 μέτρα. Παρά το μικρό τους μέγεθος, συνήθως μπορούν να στεγάσουν 5-10 άτομα.

Κορέα

Το hanok είναι ένα παραδοσιακό κορεατικό σπίτι που προέρχεται από τον 14ο αιώνα κατά τη διάρκεια της Δυναστείας Joseon. Πολιτιστικά, οι αρχιτέκτονες είχαν εξετάσει τη θέση και το στυλ του σπιτιού σε σχέση με το περιβάλλον, τη γη, ακόμη και τις εποχές. Το ιδανικό σπίτι Hanok είναι χτισμένο με ένα βουνό στο πίσω μέρος και ένα ποτάμι μπροστά. Χτισμένα από υλικά τοπικής προέλευσης, αποτελούνται από κεραμοσκεπές, ξύλινα δοκάρια και δάπεδα χτισμένα σύμφωνα με το στυλ Ondol, επιτρέποντας στους πάτους να θερμαίνονται με καπνό κατά τη διάρκεια του χειμώνα και να ψύχονται το καλοκαίρι. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σπιτιού hanok είναι η ελαφρώς καμπύλη γραμμή της στέγης, αποκαλύπτοντας μερικές φορές διακοσμητικά σχέδια στην κάτω πλευρά.

Επιμέλεια: Δάφνη Τσάρτσαρου