Χρειαζόμαστε ένα πιο εκλεπτυσμένο λεξιλόγιο για τα συναισθήματα…

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των συναισθημάτων είναι μια βασική ηγετική ικανότητα. Και το να ονομάσουμε τα συναισθήματά μας – αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν επισήμανση – είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Αλλά είναι πιο δύσκολο από όσο ακούγεται. Πολλοί από εμάς αγωνιζόμαστε να προσδιορίσουμε τι ακριβώς νιώθουμε και συχνά η πιο προφανής ετικέτα δεν είναι στην πραγματικότητα η πιο ακριβής.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους αυτό είναι τόσο δύσκολο: Έχουμε εκπαιδευτεί να πιστεύουμε ότι τα έντονα συναισθήματα πρέπει να καταπιέζονται. Έχουμε ορισμένους (μερικές φορές άρρητους) κοινωνικούς και οργανωτικούς κανόνες κατά της έκφρασής τους. Ή δεν έχουμε μάθει ποτέ μια γλώσσα για να περιγράψουμε με ακρίβεια τα συναισθήματά μας.

Εξετάστε αυτά τα δύο παραδείγματα:

-Η Μαρία βρίσκεται σε μια συνάντηση με τον Κώστα και όλη την ώρα λέει πράγματα που την κάνουν να θέλει να εκραγεί. Εκτός από το ότι τη διακόπτει σε κάθε βήμα, υπενθύμισε σε όλους ξανά εκείνο το έργο που δούλεψε στο οποίο απέτυχε. Είναι τόσο θυμωμένη.

-Ο Μιχάλης επιστρέφει στο σπίτι μετά από μια κουραστική μέρα και αναστενάζει καθώς κρεμάει το παλτό του. Η γυναίκα του ρωτά αν κάτι δεν πάει καλά. «Είμαι απλώς αγχωμένος», λέει, βγάζοντας το laptop του για να ολοκληρώσει μια αναφορά.

Ο θυμός και το άγχος είναι δύο από τα συναισθήματα που βλέπουμε περισσότερο στο χώρο εργασίας — ή τουλάχιστον αυτοί είναι οι όροι που χρησιμοποιούμε για αυτά πιο συχνά. Ωστόσο, είναι συχνά μάσκες για βαθύτερα συναισθήματα που θα μπορούσαμε και θα έπρεπε να περιγράψουμε με πιο αποχρώσεις και ακριβείς τρόπους, έτσι ώστε να αναπτύξουμε μεγαλύτερα επίπεδα συναισθηματικής ευκινησίας, μια κριτική ικανότητα που μας επιτρέπει να αλληλεπιδρούμε πιο επιτυχημένα με τον εαυτό μας και τον κόσμο.

Ναι, η Μαρία μπορεί να είναι τρελή, αλλά τι γίνεται αν είναι και λυπημένη; Λυπημένη που το έργο της απέτυχε και ίσως επίσης αγωνιά που αυτή η αποτυχία θα στοιχειώσει την ίδια και την καριέρα της. Με τον Κώστα να τη διακόπτει τόσο συχνά, που το άγχος αισθάνεται όλο και πιο δικαιολογημένο. Γιατί δεν λειτούργησε το έργο; Και τι θα γίνει τώρα με τη δουλειά της; Όλα αυτά τα συναισθήματα τροφοδοτούν τον θυμό της, αλλά είναι επίσης ξεχωριστά συναισθήματα που πρέπει να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει.

Και τι θα συμβεί αν αυτό που κρύβεται πίσω από το άγχος του Μιχάλη είναι το γεγονός ότι απλώς δεν είναι σίγουρος ότι βρίσκεται στη σωστή καριέρα; Οι μεγάλες μέρες ήταν διασκεδαστικές – γιατί δεν είναι πια; Σίγουρα είναι στρεσαρισμένος, αλλά τι συμβαίνει κάτω από αυτό;

Αυτές οι ερωτήσεις ανοίγουν έναν κόσμο πιθανών ερευνών και απαντήσεων για τη Μαρία και τον Μιχάλη. Όπως και αυτοί, χρειαζόμαστε ένα πιο διαφοροποιημένο λεξιλόγιο για τα συναισθήματα, όχι μόνο για να είμαστε πιο ακριβείς, αλλά επειδή η εσφαλμένη διάγνωση των συναισθημάτων μας κάνει να ανταποκρινόμαστε εσφαλμένα. Εάν πιστεύουμε ότι πρέπει να φροντίσουμε τον θυμό, θα ακολουθήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση από ό,τι αν χειριζόμαστε την απογοήτευση ή το άγχος — ή μπορεί να μην τα αντιμετωπίσουμε καθόλου.

Έχει αποδειχθεί ότι όταν οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν και δεν αντιμετωπίζουν τα συναισθήματά τους, εμφανίζουν χαμηλότερη ευεξία και περισσότερα σωματικά συμπτώματα άγχους, όπως πονοκεφάλους. Υπάρχει μεγάλο κόστος για να αποφύγουμε τα συναισθήματά μας.

Από την άλλη πλευρά, η κατοχή του σωστού λεξιλογίου μάς επιτρέπει να δούμε το πραγματικό πρόβλημα – να πάρουμε μια ακατάστατη εμπειρία, να την κατανοήσουμε πιο καθαρά και να δημιουργήσουμε έναν οδικό χάρτη για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα.

Ακολουθούν τρεις τρόποι για να αποκτήσετε μια πιο ακριβή και ακριβή αίσθηση των συναισθημάτων σας:

1. Οι λέξεις έχουν σημασία.
Εάν βιώνετε ένα δυνατό συναίσθημα, αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε πώς να το ονομάσετε. Αλλά μην σταματήσετε εκεί: μόλις το αναγνωρίσετε, προσπαθήστε να βρείτε δύο ακόμη λέξεις που περιγράφουν το πώς αισθάνεστε. Μπορεί να εκπλαγείτε με το εύρος των συναισθημάτων σας – ή ότι έχετε ανακαλύψει ένα βαθύτερο συναίσθημα θαμμένο κάτω από το πιο προφανές.

Ακολουθεί μια λίστα λεξιλογίου με όρους συναισθημάτων. μπορείτε να βρείτε πολλά περισσότερα κάνοντας αναζήτηση στο Google για οποιοδήποτε από αυτά.

Είναι εξίσου σημαντικό να το κάνετε αυτό με «θετικά» συναισθήματα καθώς και με «αρνητικά». Το να είστε σε θέση να πείτε ότι είστε ενθουσιασμένοι με μια νέα δουλειά (όχι απλώς «νευρικοί») ή η εμπιστοσύνη σε έναν συνάδελφο (όχι απλώς «είναι καλός»), για παράδειγμα, θα σας βοηθήσει να ορίσετε τις προθέσεις σας για το ρόλο ή τη σχέση σε ένα τρόπο που είναι πιο πιθανό να οδηγήσει στην επιτυχία στο δρόμο.

2. Σκεφτείτε την ένταση του συναισθήματος
Έχουμε την τάση να πηδάμε σε βασικούς περιγραφικούς παράγοντες όπως «θυμωμένος» ή «αγχωμένος» ακόμη και όταν τα συναισθήματά μας είναι πολύ λιγότερο ακραία.

Είχα έναν πελάτη τον Δημήτρη (όχι το πραγματικό του όνομα) που δυσκολευόταν στο γάμο του. Συχνά περιέγραφε τη γυναίκα του ως «θυμωμένη» και θύμωνε συχνά σε αντάλλαγμα. Όμως, όπως υποδηλώνει το γράφημα του λεξιλογίου, κάθε συναίσθημα έχει διάφορες γεύσεις. Όταν μιλούσαμε για άλλα λόγια για τα συναισθήματα της συζύγου του, ο Δημήτρης είδε ότι υπήρχαν στιγμές που ίσως ήταν απλώς ενοχλημένη ή ανυπόμονη.

Αυτή η επίγνωση άλλαξε τη σχέση τους γιατί ξαφνικά μπορούσε να δει ότι δεν ήταν απλώς θυμωμένη όλη την ώρα. Αυτό σήμαινε ότι μπορούσε πραγματικά να ανταποκριθεί στο συγκεκριμένο συναίσθημα και ανησυχία της χωρίς να θυμώσει ο ίδιος. Ομοίως, έχει σημασία στην αυτοαξιολόγηση σας εάν είστε θυμωμένοι ή απλώς γκρινιάρηδες, πένθιμοι ή απλώς απογοητευμένοι, ενθουσιασμένοι ή απλώς ευχαριστημένοι.

Καθώς επισημαίνετε τα συναισθήματά σας, βαθμολογήστε τα επίσης σε μια κλίμακα 1-10. Πόσο βαθιά νιώθετε το συναίσθημα; Πόσο επείγον είναι ή πόσο ισχυρό; Αυτό σας κάνει να επιλέξετε ένα διαφορετικό σύνολο λέξεων;

3. Γράψτε το
Ο James Pennebaker έχει κάνει 40 χρόνια έρευνας για τους δεσμούς μεταξύ γραφής και συναισθηματικής επεξεργασίας. Τα πειράματά του αποκάλυψαν ότι οι άνθρωποι που γράφουν για συναισθηματικά φορτισμένα επεισόδια βιώνουν μια αξιοσημείωτη αύξηση στη σωματική και ψυχική τους ευεξία.

Επιπλέον, σε μια μελέτη με πρόσφατα απολυμένους εργαζομένους, διαπίστωσε ότι όσοι εμβαθύνουν στα συναισθήματα ταπείνωσης, θυμού, άγχους και δυσκολιών στις σχέσεις τους είχαν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν επαναπροσληφθεί από εκείνους στις ομάδες ελέγχου.

Αυτά τα πειράματα αποκάλυψαν επίσης ότι με την πάροδο του χρόνου όσοι έγραψαν για τα συναισθήματά τους άρχισαν να αναπτύσσουν ιδέες για το τι σήμαιναν αυτά τα συναισθήματα (ή δεν σήμαιναν!), χρησιμοποιώντας φράσεις όπως «Έμαθα», «Μου έκανε εντύπωση», «Το γιατί, “Τώρα συνειδητοποιώ” και “Καταλαβαίνω”. Η διαδικασία της γραφής τους επέτρεψε να αποκτήσουν μια νέα οπτική για τα συναισθήματά τους και να κατανοήσουν αυτά και τις επιπτώσεις τους πιο καθαρά.

Ακολουθεί μια άσκηση που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να αναστοχαστείτε μέσω της γραφής. Θα μπορούσατε να το κάνετε αυτό κάθε μέρα, αλλά είναι ιδιαίτερα χρήσιμο όταν περνάτε μια δύσκολη περίοδο ή μια μεγάλη μετάβαση, ή εάν αισθάνεστε συναισθηματική αναταραχή—ή εάν είχατε μια δύσκολη εμπειρία που νομίζετε ότι δεν είχατε αρκετά επεξεργασμένο..

-Ρυθμίστε ένα χρονόμετρο για 20 λεπτά
-Χρησιμοποιώντας ένα σημειωματάριο ή έναν υπολογιστή, γράψτε για τις συναισθηματικές σας εμπειρίες από την περασμένη εβδομάδα, μήνα ή έτος.
-Μην ανησυχείτε να το κάνετε τέλειο ή ευανάγνωστο: πηγαίνετε όπου σας πάει το μυαλό σας.
-Στο τέλος, δεν χρειάζεται να αποθηκεύσετε το έγγραφο. Το θέμα είναι ότι αυτές οι σκέψεις είναι πλέον έξω από εσάς και στη σελίδα.

Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε αυτές τις τρεις προσεγγίσεις – διευρύνοντας το λεξιλόγιό σας, σημειώνοντας την ένταση ενός συναισθήματος και γράφοντάς το – όταν προσπαθείτε να κατανοήσετε καλύτερα τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου.

Όπως είδαμε με το παράδειγμα του Δημήτρη και της συζύγου του, είναι εξίσου πιθανό να χαρακτηρίσουμε εσφαλμένα τα συναισθήματα κάποιου άλλου με τα δικά μας, με παρόμοια περίπλοκες συνέπειες. Κατανοώντας με μεγαλύτερη ακρίβεια τι νιώθουν, θα είστε καλύτερα εξοπλισμένοι για να ανταποκριθείτε με εποικοδομητικό τρόπο.

Μόλις καταλάβετε τι αισθάνεστε, τότε μπορείτε να αντιμετωπίσετε καλύτερα και να μάθετε από αυτά τα συναισθήματα που περιγράφονται με μεγαλύτερη ακρίβεια. (Εάν θέλετε να αξιολογήσετε τη δική σας συναισθηματική ευκινησία, εδώ είναι ένας σύνδεσμος για ένα κουίζ.)

Εάν η Μαρία αναφερθεί στη θλίψη και τη λύπη που νιώθει στον απόηχο του αποτυχημένου έργου της – καθώς και στο άγχος για το τι σημαίνει για την καριέρα της – αυτό είναι πιο παραγωγικό από το να προσπαθεί να βρει πώς να αντιμετωπίσει τον θυμό της για τον Τζάρεντ.

Και αν ο Μιχάλης μπορεί να αναγνωρίσει το δικό του άγχος για την καριέρα του, μπορεί να αρχίσει να καταστρώνει ένα σχέδιο για να χτίσει το μέλλον του πιο σκόπιμα – αντί να ασχολείται απλώς με περισσότερες από τις ίδιες δουλειές όταν επιστρέφει σπίτι κάθε βράδυ.

Πηγή: Harvard Business Review, Susan David, 2016.

Μετάφραση – Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Κάπλα