Ο θεραπευτής ζευγαριών και ειδικός στους γάμους John Gottman έχει μελετήσει τις σχέσεις για δεκαετίες και φαινομενικά μπορεί να προβλέψει το διαζύγιο στα ζευγάρια με σχεδόν απόλυτη ακρίβεια, ακόμη και σε εκείνα που κατά τα άλλα δείχνουν ευτυχισμένα.

Πώς γίνεται αυτό; Σύμφωνα με τον Gottman, όλα προκύπτουν από μερικές καταστροφικές συμπεριφορές.

Κριτική
Καλό είναι να λέμε τις παρατηρήσεις μας στο σύντροφο μας μερικές φορές: «Όταν μου μιλάς με αυτόν τον τρόπο, πληγώνεις τα συναισθήματα μου». «Χρειάζομαι να μοιραζόμαστε ίσα της γονικές και οικιακές εργασίες». «Δεν νιώθω ασφαλής όταν στέλνεις μήνυμα και οδηγείς». Οι κριτικές αυτές είναι εύλογες.

Συχνά, όμως, η κριτική μετατρέπεται σε παιχνίδι εξουσίας. Το άτομο αρχίζει να επιτίθεται στον χαρακτήρα του συντρόφου του αποκαλώντας τον ευαίσθητο, υστερικό ή ανέντιμο. Προσβάλλει την εμφάνιση του και τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ή ξοδεύει τόσο πολύ χρόνο ασκώντας κριτική στον σύντροφο του που δεν υπάρχει χρόνος κι ενέργεια για οτιδήποτε άλλο.

Ίσως το χειρότερο από όλα είναι ότι μπορεί να συμπεριλάβει προσβλητικούς χαρακτηρισμούς λέγοντας βρισιές που αφορούν το φύλο όπως «σκύλα», αποκαλώντας τον σύντροφο χαζό ή τεμπέλη, ή λέγοντας του ότι είναι κακός γονέας. Επομένως, η κριτική μπορεί να γίνει βίαιη. Σε πολλές σχέσεις, το άτομο προσποιείται ότι προσφέρει εποικοδομητικά σχόλια, όταν αυτό που πραγματικά κάνει είναι να διαβρώνει αργά και σταθερά την αίσθηση εαυτού του συντρόφου του.

Ακόμα κι όταν η κριτική είναι λογική και θετική, ο Gottman θεωρεί ότι ένα άτομο χρειάζεται έως και είκοσι θετικά σχόλια για να μπορέσει να αποδεχτεί ένα αρνητικό. Όμως, όταν η κριτική είναι κακοπροαίρετη, περιλαμβάνει βρισιές ή υπονομεύει θεμελιωδώς τον χαρακτήρα ενός αγαπημένου προσώπου, κανένας έπαινος δεν μπορεί να την αντισταθμίσει.

Προσπαθήστε, λοιπόν, να αναγνωρίσετε τα καλά πράγματα που κάνει ο σύντροφος σας, τα πράγματα που αγαπάτε σε αυτόν και εκείνα που σας κάνουν περήφανους και, στη συνέχεια, δείτε τη σχέση σας να μεταμορφώνεται.

Περιφρόνηση
Όλοι θυμώνουμε μερικές φορές, αλλά η περιφρόνηση είναι μια πιο σκοτεινή μορφή θυμού. Είναι το είδος του θυμού που απορρίπτει ουσιαστικά τις ανάγκες και την ανθρωπιά του συντρόφου μας. Το στραβοκοίταγμα είναι ένα παράδειγμα περιφρόνησης. Εκφράζει ξεκάθαρα: «Δεν διαφωνώ απλώς μαζί σου. Νομίζω ότι δεν αξίζεις καν να ακούσεις».

Μερικά άλλα παραδείγματα περιφρόνησης είναι:
-ο χλευασμός των συναισθημάτων του συντρόφου μας
-η άρνηση να προσφέρουμε παρηγοριά στο σύντροφο μας όταν κλαίει ή άλλως υποφέρει
-ο εκφοβισμός
-η σκόπιμη αδιαφορία ή ο χλευασμός των αναγκών του συντρόφου μας
-η υπονόμευση του συντρόφου μας
-η δημόσια ταπείνωση του συντρόφου μας, είτε εσκεμμένα είτε κατά λάθος

Η περιφρόνηση είναι το αντίθετο της αγάπης. Κι ενώ περιφρονητικές συμπεριφορές μπορούν κατά καιρούς να υπάρξουν ακόμα και σε σχέσεις αγάπης, η περιφρόνηση ως επαναλαμβανόμενο μοτίβο καταστρέφει την αγάπη. Συχνά, μάλιστα, αναπαράγεται από τον έναν σύντροφο στον άλλον. Επομένως, εάν αισθάνεστε ότι ο σύντροφος σας δεν είναι στοργικός μαζί σας, σκεφτείτε το βαθμό στον οποίο μπορεί εσείς να είστε άστοργη μαζί του.

Αμυντική συμπεριφορά
Όλοι νιώθουμε αμυντικοί μερικές φορές. Και καμιά φορά, ο σύντροφος σας μπορεί να ασκήσει μια κριτική που είναι κατά βάση άδικη. Όμως, αν σπάνια δέχεστε οποιαδήποτε κριτική και σας νοιάζει περισσότερο να πείτε στον σύντροφο σας ότι κάνει λάθος ή να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας, τότε πράγματι γίνεστε αμυντικοί.

Η αμυντική συμπεριφορά καταστρέφει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων στις σχέσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αν υπάρχει ένα πρόβλημα για τον σύντροφο σας, τότε όντως υπάρχει – ανεξάρτητα από το πώς εσείς αισθάνεστε γι’ αυτό. Οι αμυντικοί άνθρωποι αγνοούν συστηματικά τις ανάγκες των συντρόφων τους.

Μερικά από τα σημάδια που δείχνουν ότι είστε συνεχώς αμυντικοί είναι:
-Το να θεωρείτε ότι ο σύντροφος σας είναι υπερευαίσθητος ή ότι αντιδρά υπερβολικά.
-Το να πιστεύετε ότι κάνοντας καλά πράγματα για τον σύντροφο σας, δεν χρειάζεται οι ίδιοι να αλλάξετε.
-Το να αφιερώνετε τον περισσότερο χρόνο σας εξηγώντας στον σύντροφο σας γιατί είναι λανθασμένη η εκτίμηση του σχετικά με το τι κάνετε λάθος.
-Το να ζητάτε σπάνια συγγνώμη.
-Το να πιστεύετε ότι για τα περισσότερα προβλήματα στη σχέση σας ευθύνεται ο σύντροφος σας.

Μερικές στρατηγικές για την αποφυγή μιας τέτοιας συμπεριφοράς είναι:
-Να μάθετε πώς να ζητάτε ειλικρινά συγγνώμη. Δεν πρέπει να υπάρχουν «αν» σε μια καλή συγγνώμη. Αντίθετα, θα πρέπει να εστιάσετε σε αυτό που σκοπεύετε να κάνετε καλύτερα την επόμενη φορά, καθώς και να δείξετε μια ειλικρινή κατανόηση για το πώς η συμπεριφορά σας έχει επηρεάσει τον σύντροφο σας.

-Να ακούσετε τον σύντροφο σας με ανοιχτό μυαλό. Θεωρείστε ότι εκείνοι είναι οι ειδικοί για τη ζωή και τις ανάγκες τους.

-Να λάβετε σοβαρά υπόψη τις ανάγκες του συντρόφου σας, ακόμα κι αν είναι διαφορετικές από τις δικές σας.

-Να σεβαστείτε όλα όσα λέει ο σύντροφος σας για μια ή δύο εβδομάδες, χωρίς να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας ή να μαλώσετε. Δείτε πώς αυτό επηρεάζει τη σχέση σας.

-Να καταλάβετε ότι η αμυντική συμπεριφορά μπορεί να προκαλέσει ένα αρνητικό μοτίβο στο οποίο ο σύντροφός σας σταματά να σας ζητά να αλλάξετε, γίνεται περιφρονητικός και εκδηλώνει θυμό και εχθρότητα.

Άρνηση επικοινωνίας
Έχετε ποτέ κάνει μούτρα στο σύντροφο σας; Αποχωρήσατε κατά τη διάρκεια ενός τσακωμού ή αρνηθήκατε να συζητήσετε για κάποιο πρόβλημα σας; Αν ναι, τότε έχετε υψώσει ένα τείχος γύρω σας αρνούμενοι κάθε επικοινωνία.

Πρόκειται για την άρνηση να συζητήσετε σοβαρά για μεγάλο χρονικό διάστημα – περισσότερο από τα 10 ή 20 λεπτά που μπορεί να χρειαστείτε για να ηρεμήσετε μετά από έναν καυγά. Συχνά οι άνθρωποι αποφεύγουν να επικοινωνήσουν επειδή δεν έχουν τις δεξιότητες εκείνες που είναι απαραίτητες για την επίλυση των προβλημάτων. Έτσι, αντί αυτού, αποχωρούν και ελπίζουν ότι τα προβλήματα θα εκλείψουν μόνα τους.

Μερικές φορές ο σύντροφος που μένει πίσω αναστατώνεται τόσο πολύ που ικετεύει τον μη συνεργάσιμο σύντροφο του να γυρίσει. Έτσι, δίνεται έμφαση στην επιστροφή του συντρόφου παρά στην επίλυση του προβλήματος. Με τον καιρό, αυτό τροφοδοτεί τη συνήθεια άρνησης κάθε επικοινωνίας κάνοντάς τη πιο ισχυρή.

Η άρνηση επικοινωνίας μεταφέρει δύο μηνύματα: Πρώτον, δείχνει ότι δεν σας ενδιαφέρει η επίλυση ενός προβλήματος (ή δεν πιστεύετε ότι μπορεί να επιλυθεί). Δεύτερον, δείχνει στον σύντροφο σας ότι δεν σας ενδιαφέρει αν ο ίδιος στενοχωρηθεί ή αισθανθεί ότι εγκαταλείπεται.

Το επαναλαμβανόμενο για μεγάλο διάστημα μοτίβο μιας τέτοιας συμπεριφοράς καθιστά αδύνατη την επίλυση των προβλημάτων στη σχέση. Μπορεί επίσης να καταστρέψει τον δεσμό σας κάνοντας τον σύντροφο σας να νιώθει εγκαταλελειμμένος και περιφρονημένος.

Δοκιμάστε το εξής:
-Εάν δεν είστε έτοιμος/η ή δεν είστε σε θέση να μιλήσετε, καθησυχάστε τον σύντροφο σας για την αγάπη σας και την επιθυμία σας να συζητήσετε μαζί του και στη συνέχεια ορίστε μια συγκεκριμένη ώρα για να το κάνετε.

-Εάν χρειάζεστε χρόνο για να ηρεμήσετε, πείτε το στον σύντροφο σας και επιστρέψτε στη συζήτηση στα επόμενα 10 με 20 λεπτά. Αν καθυστερήσετε, θα επιτρέψετε απλώς την κλιμάκωση των εντάσεων.

-Σκεφτείτε πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την άρνηση επικοινωνίας ως εργαλείο ελέγχου για να κάνετε τον σύντροφο σας να σας ακούσει ή να σας παρακαλέσει να συζητήσετε.

-Συνεργαστείτε με έναν θεραπευτή ζευγαριών εάν αισθάνεστε καταπιεσμένος/η ή αβέβαιος/η για το πώς να επιλύσετε τις συγκρούσεις με τον σύντροφο σας.

Εάν αγωνίζεστε να υιοθετήσετε καλύτερα μοτίβα συμπεριφοράς απέναντι στη σχέση σας, δεν είστε μόνοι. Ίσως να είναι δύσκολο να αλλάξετε, ειδικά αν νιώθετε ότι ο σύντροφος σας δεν καταβάλλει προσπάθειες ή όταν η αγανάκτηση κάνει την υπέρβαση του παρελθόντος να μοιάζει αδύνατη.

Η συμβουλευτική ζευγαριών σάς βοηθά να προσδιορίσετε τι πηγαίνει πραγματικά λάθος—τις βασικές συμπεριφορές που «κατατρώνε» σιγά σιγά τη σχέση σας— ώστε να μπορείτε να εστιάσετε σ’ αυτό και να μάθετε περισσότερα για το τι είναι σωστό. Εάν είστε καταπιεσμένος/η, απελπισμένος/η ή αβέβαιος/η για το πώς να διορθώσετε τα πράγματα, η συμβουλευτική με έναν εξειδικευμένο επαγγελματία μπορεί να ανατρέψει τα δεδομένα.

Απόδοση – Επιμέλεια: Μάγια Μπούντζα, μεταφράστρια
Πηγή