Η συγγνώμη είναι μια από τις πιο πολυχρησιμοποιημένες λέξεις στην καθημερινότητά μας.

Τα παιδιά μαθαίνουν να λένε συγγνώμη πριν καν να είναι σε θέση να δημιουργήσουν μόνα τους μία ολοκληρωμένη πρόταση. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές οι ενήλικες «συγγνώμες» μοιάζουν ανειλικρινείς και μη πειστικές.

Αλήθεια, τι μας κάνει τόσο κακούς στο να ζητούμε συγγνώμη;

Ρώτησε τον εαυτό σου γιατί ζητάς συγχώρεση σε μια οποιαδήποτε κατάσταση. Οι πιο πιθανές απαντήσεις θα είναι “Επειδή έκανα λάθος, ήμουνα άδικος/η, έφταιγα” ή “Έπρεπε να ζητήσω συγγνώμη” ή “Αυτό ήταν σωστό/δίκαιο/υπεύθυνο να κάνω”. Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα. Ενώ τέτοια κίνητρα είναι καλά και επιθυμητά, κανένα από αυτά δεν αντανακλά τον πραγματικό λόγο για τον οποίο πρέπει να ζητείται η συγχώρεση.

Σκέψου ότι για να απολογείσαι σημαίνει ότι έκανες ή είπες κάτι το οποίο στεναχώρησε, πλήγωσε, προσέβαλλε, απογοήτευσε, ενόχλησε, αναστάτωσε ή θύμωσε κάποιον. Γι’αυτό το λόγο, πρωταρχικός σκοπός της απολογίας θα πρέπει να είναι η ανακούφιση του ανθρώπου που τάραξες έτσι ώστε αργότερα να κερδίσεις την συγχώρεσή του. Σαν δώρο, και μόνο αν η συγγνώμη σου είναι ειλικρινής και αποτελεματική θα μετριαστούν και οι δικές σου τύψεις και ενοχές.

Μην ζητάς συγγνώμη όταν..

-Θέλεις απλώς να ξεφύγεις. Υποτίθεται πώς έχεις μετανιώσει για αυτό που έκανες, αλλά ίσως συμβαίνει το αντίθετο και στην πραγματικότητα δεν θέλεις να παραδεχθείς το λάθος σου. Μία συγγνώμη που ξεστομίζεις εύκολα και γρήγορα αποκωδικοποιείται κάπως έτσι από τον παραλήπτη σου: «δεν ενδιαφέρομαι για ότι αισθάνεσαι θέλω μόνο να ξεχάσεις γρήγορα ότι έκανα».

– Σου την απαιτούν ως τιμωρία.

– Δεν έχεις πραγματικά μετανιώσει.

– Την ακυρώνεις με τις πράξεις σου. Δεν έχει νόημα να ζητήσεις συγγνώμη για κάτι, αν οι πράξεις σου που ακολουθούν δείχνουν ότι δεν έχεις συνειδητοποιήσει το λάθος σου. Ζητώντας συγγνώμη, υποτίθεται ότι είσαι συνεπής τόσο στα λόγια όσο και στις πράξεις σου.

– Δεν μπορείς να την υποστηρίξεις. Η αμηχανία ενός λάθους σου μπορεί να σε ωθήσει στη συγγνώμη, αλλά ενδεχομένως να μην καταφέρεις να υποστηρίξεις με τα λόγια σου τις αιτίες που σε έκαναν να την ζητήσεις. Για παράδειγμα, η φράση «θέλω να σου ζητήσω συγγνώμη, δεν αντέχω να σε χάσω» μπορεί να μεταφραστεί από τον άλλον ως «σου ζητώ συγγνώμη από φόβο μήπως χωρίσουμε, αλλά δεν έχω καταλάβει το λάθος μου». Προτού, λοιπόν, ζητήσεις συγγνώμη, καλό είναι να έχεις σκεφτεί τους λόγους που σε ωθούν στο να την εκφράσεις.

Για να είναι η συγγνώμη αποτελεσματική πρέπει να εστιάζει στα συναισθήματα και τις ανάγκες του άλλου ανθρώπου, και όχι στις δικές σου. Στόχος μας είναι να κάνουμε τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας να νιώσει καλύτερα και όχι να ανακουφίσουμε τον εαυτό μας.Η δική μας λύτρωση έρχεται σαν συνέπεια.

Η συγγνώμη είναι ένα εργαλείο που μας επιτρέπει να αναγνωρίζουμε παραβάσεις κοινωνικών κανόνων ή προσδοκιών, να παίρνουμε την ευθύνη των πράξεών μας, να ζητούμε συγχώρεση και σαν συνέπεια αυτών να αναθερμαίνουμε την σχέση μας,να αποκαταστούμε την κοινωνική μας υπόσταση και να απαλύνουμε τις τύψεις μας.

Συνοπτικά τα 5 συστατικά μιας επιτυχημένης συγγνώμης είναι:
1. Ξεκάθαρη δήλωση συγγνώμης.
2. Έκφραση μεταμέλειας για ότι έγινε.
3. Αναγνώριση ότι κοινωνικοί κανόνες ή προσδοκίες παραβιάστηκαν.
4. Ενσυναίσθηση και κατανόηση για τις συνέπειες που είχε η πράξη μας στο άλλο πρόσωπο.
5. Παράκληση για συγχώρεση.

Ας υποθέσουμε ότι έχεις να αντιμετωπίσεις την παρακάτω κατάσταση:

«Είχες μία άσχημη μέρα στην δουλειά και δεν είσαι ιδιαίτερα ευδιάθετος/η. Είσαι καλεσμένος/η στο πάρτυ γενεθλίων του καλύτερού σου φίλου αλλά αποφασίζεις για να μην χαλάσεις το κλίμα του πάρτυ να μείνεις σπίτι και να κοιμηθείς. Ξυπνάς την επόμενη μέρα γεμάτος τύψεις και ενοχές διότι ούτε καν ενημέρωσες για την απουσία σου.»

Ας προσπαθήσουμε ακολουθώντας τα πέντε βήματα να ζητήσουμε ειλικρινή συγγνώμη από τον φίλο μας:

Πραγματικά συγγνώμη (1)…που δεν κατάφερα να έρθω στο πάρτυ των γενεθλίων σου χθες βράδυ (2)…Είχα μία άσχημη μέρα στην δουλειά που επηρέασε την διάθεσή μου και έπεσα νωρίς για ύπνο αλλά το ξέρω ότι δεν υπάρχει δικαιολογία για το ότι δεν ήρθα και ούτε καν σου τηλεφώνησα για να σε ενημερώσω (3). Φαντάζομαι πόσο στεναχωρημένος και απογοητευμένος μπορεί να ένιωσες. Θα αναρωτιόσουνα που είμαι και πότε θα έρθω.Ελπίζω να περάσατε ωραία στο πάρτυ.Συγγνώμη που σαν κολλητός σου δεν ήμουν εκεί μαζί σου να μοιραστώ την χαρά σου (4). Το ξέρω ότι μπορεί να θες λίγο χρόνο αλλά εύχομαι να με συγχωρέσεις (5).

Μπορεί να φαντάζει τρομακτικό να παραδεχόμαστε έτσι εύκολα μία άσχημη πράξη μας, κάνοντάς το όμως και παίρνοντας την ευθύνη θα «θεραπεύσουμε» μία σημαντική μας σχέση και θα απαλύνουμε τις ενοχές μας. Και μην ξεχνάς πως αυτός που απολογείται είναι ο πιο γενναίος. Αυτός που συγχωρεί είναι ο πιο δυνατός και αυτός που ξεχνά είναι ο πιο ευτυχής!

Γράφει η Χριστίνα Βαγενά, ΜSc Συμβουλευτική Ψυχολογία, Γνωστική-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, [email protected].

Thessaloniki Arts and Culture http://www.thessalonikiartsandculture.gr