Δύο άνθρωποι συναντιούνται και ξεκινούν να γνωρίζονται. Ο χρόνος περνάει και η γνωριμία τους εξελίσσεται μέχρι που καταλήγουν μαζί. Το πρώτο διάστημα κυλάει πολύ όμορφα, ιδανικά. Όμως σύντομα ξεσπά τρομερή επιθετικότητα μεταξύ τους. Καταλήγουν να κατηγορεί ο ένας τον άλλο για τα προβλήματά τους. Οι δύο αυτοί άνθρωποι απορούν για το πώς γίνεται να συμβαίνει αυτό. Ζουν ο ένας για τον άλλο. Έχουν αφιερώσει όλη τους την ενέργεια στο να κάνει ο ένας τον άλλο ευτυχισμένο, όμως οι δύο αυτοί άνθρωποι δεν θα μπορούσαν ποτέ να το κάνουν αυτό. Γιατί οι δύο αυτοί άνθρωποι, αρχικά, μόνοι τους δεν υπήρξαν ποτέ ευτυχισμένοι.

Αυτοί οι δύο άνθρωποι, έσμιξαν με την ελπίδα ότι δεν θα αισθάνονται πια μόνοι ή δυστυχείς αν βρουν κάποιον. Ως εκ τούτου, τροφοδότησαν τη μεταξύ τους σχέση με ό,τι είχαν στις αποθήκες τους. Τις μοναξιές τους. Η ευτυχία, όμως, είναι προσωπική υπόθεση. Δεν αφορά ποτέ κάποιον άλλο. Είναι η ευθύνη του να αναλάβω να με φροντίσω, αλλά για να το κάνω αυτό, χρειάζεται πρώτα να με μάθω. Να μάθω ποιος είμαι εγώ που θα φροντιστώ. Τι χρειάζομαι, τι έχω ανάγκη. Πώς το χρειάζομαι, πότε. Πώς αισθάνομαι όταν το παίρνω, όταν δεν καταφέρνω να το πάρω, ποιος τρόπος μου ταιριάζει, τι εκτιμώ και τι φοβάμαι.

Αν δεν με έχω μάθει, δεν θα μπορώ να μάθω κανέναν άλλο, όσο κι αν του αφοσιωθώ. Πόσο μάλλον να φροντίσω κάποιον χωρίς αντάλλαγμα – να μου αρκεί, δηλαδή, η χαρά του να το κάνω χωρίς να περιμένω να μου το ανταποδώσει. Η ανταλλακτικότητα έρχεται στη σχέση, συνήθως, όταν δίνω από το υστέρημά μου. Όταν δεν έχω περίσσευμα φροντίδας, οπότε χρειάζομαι να μου επιστραφεί αυτό που έδωσα στο πολλαπλάσιο. Κι όταν αυτό δεν συμβαίνει, καταρρέω. Το αίσθημα ματαίωσης που βιώνω, φέρνει μπρος όλη την βρεφική μου επιθετικότητα και επιτίθεμαι στον άλλο με σκοπό να τον καταστρέψω.

Η σχέση δεν μπορεί να σε κάνει ευτυχισμένο – αυτή είναι μία συχνή παρανόηση. Η σχέση μπορεί να σε κάνει μόνο πιο ευτυχισμένο απ’ ό,τι είσαι, αν είσαι ευτυχισμένος αρχικά. Ίσα-ίσα, απαιτεί την προσωπική σου ευτυχία για να σταθεί. Τρέφεται από την πρώτη ύλη του καθενός για αυτό, αν είμαι δυστυχισμένος, δυστυχισμένη θα είναι και η σχέση που θα φτιάξω. Ποτέ δεν μπορεί να συμβεί το αντίθετο. Εάν δεν είμαστε ευτυχισμένοι πρώτα ως μονάδες, απλώς θα ανταλλάσουμε τις δυστυχίες μας.

Για να λειτουργήσει η επαφή μεταξύ μας χρειάζεται να καταλάβω ότι είναι κάτι τελείως άλλο από εμάς τους δύο κι ας κουβαλάει στοιχεία μας. Είναι ένας τρίτος που, όσο κι να μας μοιάζει, διαφέρει ποιοτικά. Δύο άνθρωποι που σμίγουν, δεν είναι ποτέ δύο, αλλά τρεις. Ο ένας, ο άλλος, και η μεταξύ τους σχέση. Η σχέση είναι κάποιος άλλος, λοιπόν, ένας τρίτος που ζει και αναπνέει ανάμεσα από το ζευγάρι. Ένας τρίτος που ξεκινάει με την νοημοσύνη και εξαρτητικότητα βρέφους και απαιτεί τρομερή προσήλωση για να αναπτυχθεί σε κάτι αυτόνομο και ολοκληρωμένο. Και για να συμβεί αυτό, χρειάζεται να μπορούμε να διαχειριστούμε όχι μόνο τα τρυφερά μας συναισθήματα, αλλά και τα λιγότερο τρυφερά.

Εάν γνωρίζω το θυμό μου, τη θλίψη και τις υπαρξιακές μου ανησυχίες, θα αισθάνομαι και υπεύθυνος για τη διαχείρισή τους. Εκεί θα ξέρω πώς να τις απορροφήσει η σχέση χωρίς να τις απορροφήσει ο άλλος. Εάν αγνοώ την παρουσία τους μέσα μου, τότε θα αισθάνομαι ότι υπεύθυνος για αυτό είναι ο άλλος. Ότι εκείνος μου τα προκαλεί και, ως εκ τούτου, εκείνος χρειάζεται να τα επιλύσει. Χρειάζεται να αλλάξει ώστε να μην με κάνει να είμαι θυμωμένος ή θλιμμένος. Να μην με κάνει να είμαι ενοχικός ή φοβισμένος.

Ένας από τους ανθρώπους που έχω την τύχη να συνομιλούμε για τη ζωή του, φοβόταν να γίνει παραπάνω εκδηλωτικός γιατί ίσως το ταίρι του τρόμαζε από τη δοτικότητά του και τον εγκατέλειπε. Προστάτευε τη σύντροφό του, λοιπόν, με το να μην το κάνει. Ούτε αγκαλιά δεν την έπαιρνε από ένα σημείο και έπειτα. Όμως, κατά βάθος, αυτό που προστάτευε δεν ήταν άλλος από τον εαυτό του. Το δικό του φόβο να δώσει και να δοθεί. Να έρθει κοντά. Το δικό του φόβο οικειότητας. Μέσα σε αυτό το προστατευτικό κουκούλι που είχε δημιουργήσει, συχνά ένιωθε θυμό για την σύντροφό του που δεν θα άντεχε να αγαπηθεί παραπάνω. Που του το απαγόρευε, όπως έλεγε. Που δεν του επέτρεπε να της προσφερθεί όσο θα ήθελε και την κατηγορούσε. Συχνά συγκρουόταν μαζί της λέγοντάς της πόσο τον στερεί και πόσο τον περιορίζει.

Στην σχέση αυτό συμβαίνει πολύ συχνά. Να προβάλλω πάνω σου το φόβο μου. Να σε τιμωρώ για αυτό που νιώθω και, ως εκ τούτου, να τιμωρώ την ίδια τη σχέση. Σε αυτό η θεραπεία βοηθά. Βοηθά να καταλάβω που τελειώνω εγώ και που ξεκινά ο άλλος. Βοηθά στην προσπάθεια να γίνει πετυχημένη μία σχέση. Γιατί επιτυχημένη γίνεται η σχέση όταν μπορεί να αντέξει τα επιθετικά συναισθήματα των ατόμων που την αποτελούν. Να τα αντέξει, να τα διυλίσει και να τα μετουσιώσει σε κάτι άλλο. Τότε εγώ κι εσύ είμαστε ευτυχισμένοι. Σε αντίθετη περίπτωση, θα δυστυχούμε.

Κι ο δρόμος για αυτή την επιτυχία περνάει μέσα από το να μαθαίνω ποιος είμαι εγώ που αποτελώ το εν τρίτο της. Όσο αυξάνω την εμπειρία για τον εαυτό μου, αυξάνω και την εμπειρία μου στη σχέση. Κι η εμπειρία στη σχέση, έρχεται με την εποικοδόμηση. Εάν δεν εποικοδομήσω αυτό που ζω, ακόμα κι αν σχετίζομαι για δέκα χρόνια, δεν έχω δέκα χρόνια εμπειρίας στις σχέσεις. Έχω ένα χρόνο εμπειρίας που τον έχω επαναλάβει δέκα φορές.

Κάθε νέα γνωριμία είναι μια ευκαιρία να προχωρήσω αν το επιλέξω. Αν επιλέξω να μάθω κάτι για εμένα μέσα από αυτή. Αν επιτρέψω στον εαυτό μου να συνδεθεί με αυτό που συμβαίνει, με το να καταλάβω ποιος είμαι και τι ζητάω από εκείνον με τον οποίο σχετίζομαι. Πώς αισθάνομαι όταν το παίρνω και τι σημαίνει για εμένα το ότι δεν το παίρνω, αλλά δεν φεύγω. Πώς νιώθω όταν είμαι ερωτευμένη ή ερωτευμένος. Πώς νιώθω όταν ο έρωτας ξεθωριάζει. Πώς νιώθω όταν πλησιάζομαι με τον άλλο. Όταν το συναίσθημά μου στη σχέση γίνει από έρωτας, ερωτική αγάπη. Αντέχω; Μα, πιο πολύ, αντέχω να μάθω;

Όσο αρνούμαι να σχετιστώ με τον εαυτό μου, θα αρνούμαι ενδόμυχα να σχετιστώ με τον άλλο. Θα σμίγω με συντρόφους που θα με στερούν και θα θυμώνω που δεν θα μου δίνουν αυτό που χρειάζομαι. Θα τους εισπράττω σαν κακούς γονιούς, αφού θα έχω ακουμπήσει σε εκείνους την ευθύνη του εαυτού μου, και πάνω τους θα ξεσπάω την ίδια επιθετικότητα που είχα κρατημένη από μικρός. Εκείνη που δεν μου επιτρεπόταν να εκφράσω γιατί δεν θα γινόμουν αποδεκτός και θα μου γυρνούσαν την πλάτη. Για αυτό και έχω επιλέξει κάποιον που επίσης γυρνάει την πλάτη στις ανάγκες μου. Αναπαράγω μια αγάπη που έχει στέρηση. Μια αγάπη που, παρά το ότι είναι επίπονη, είναι οικεία.

Όσο αντέχω να φροντίζω τις ελλείψεις του παιδιού μέσα μου, τόσο θα αντέχω να σχετίζομαι με ανθρώπους που θα με φροντίζουν ομοίως, αρκεί να θυμάμαι το εξής.

Η σχέση αφορά τρεις. Η ευτυχία, όμως, αφορά μονάχα δύο. Εμένα και τον εαυτό μου.

Ιάκωβος Σιανούδης, Bsc Ψυχολογίας, Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής-Συγγραφέας