Κατά τον Αριστοτέλη και όχι μόνο, ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον, όμως αυτές τις μέρες επιβάλλεται να γίνει αντικοινωνικό.

Καθώς καλούμαστε να περιοριστούμε στο σπίτι μας, κυκλοφορούν στο διαδίκτυο πολλές συμβουλές για το τι να κάνουμε αυτές τις μέρες, ιδέες για δραστηριότητες με ή χωρίς την οικογένεια, διαδικτυακά θεάματα και οτιδήποτε άλλο μπορεί να μας κρατήσει μακριά από την ανία.

Πίσω από όλα αυτά, όμως, υπάρχει η υπόνοια ενός άγχους: ότι μπορεί να μείνουμε με κενό χρόνο, με ώρες ή ακόμα και λεπτά που δεν θα έχουμε να κάνουμε κάτι, άρα να έρθουμε αντιμέτωποι με ένα εξωτερικό και εσωτερικό κενό, το οποίο δεν θα μπορούμε να διαχειριστούμε.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα φανούν χρήσιμες οι δημιουργικές δραστηριότητες για τα παιδιά και τους ενήλικες. Είναι μια καλή ευκαιρία να θυμηθούμε το παιδί που κρύβεται μέσα μας και να κάνουμε πράγματα που οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας δεν μας επέτρεπαν να κάνουμε. Κανείς, όμως, δεν μας λέει για το πώς να μάθουμε να είμαστε μόνοι, να μπορούμε διαχειριζόμαστε τον κενό χρόνο μας, τον εαυτό μας, τη στροφή προς τα έσω, τη σιωπή εντός κι εκτός.

Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που απολαμβάνουν να μένουν μόνοι και το επιδίωκαν και προ κορονοϊού. Δεν είναι άλλοι από τους λεγόμενους εσωστρεφείς. Ας γίνει η διευκρίνιση, πως ακόμα και όσοι ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία, δεν σημαίνει ότι δεν είναι κοινωνικοί. Απλά έπειτα από τις κοινωνικές συναναστροφές τους νιώθουν ότι αδειάζουν από ενέργεια και χρειάζονται λίγο χρόνο μόνοι για να ξαναγεμίσουν τη μπαταρία τους.

Άλλοι επιλέγουν να μένουν μόνοι και στη σιωπή συμμετέχοντας σε retreats σιωπής. Μόνοι ή σε ομάδες, απομονώνονται σε ξενώνες ή σπίτια και περνούν μέρες ή εβδομάδες χωρίς να μιλήσουν σε κανέναν, πληρώνοντας γι’ αυτήν την εμπειρία.

Από την άλλη, για κάποιους ανθρώπους υπάρχει ο φόβος της μοναξιάς. Στ’ αγγλικά υπάρχει ο όρος «monophobia» ο οποίος αναφέρεται στο φόβο του να μείνει κανείς μακριά από άλλους ανθρώπους ή από ένα συγκεκριμένο πρόσωπο σε σημείο που να μη μπορεί να είναι λειτουργικός μόνος του. Πρόκειται ουσιαστικά για μια προέκταση του άγχους του αποχωρισμού που πρωτοεμφανίζεται στην παιδική ηλικία.

Μερικά άτομα όταν δεν έχουν έναν άλλο άνθρωπο μπροστά τους να καθρεφτιστούν χάνουν την εικόνα του εαυτού τους. Δεν ξέρουν ποιοι είναι. Σε άλλους ξυπνούν μνήμες και ίσως τραύματα αδούλευτα. Άλλοι περιγράφουν ότι νιώθουν σα να είναι κούφιοι στο εσωτερικό τους και τρομάζουν από την ηχώ που ακούγεται όταν κάνουν εσωτερικούς διαλόγους. Το να είναι κάποιος μόνος σημαίνει ότι έρχεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του μπροστά σ’ έναν μεγεθυντικό καθρέφτη.

Παρ’ όλα αυτά, αυτή η περίοδος μπορεί να γίνει μια πολύ καλή ευκαιρία να έρθει κανείς αντιμέτωπος με θέματα που τον δυσκολεύουν, να τα επεξεργαστεί και να τα ξεπεράσει. Είναι μια μοναδική ευκαιρία για ενδοσκόπηση και -γιατί όχι-και για ανασκόπηση της ζωής. «Ο δὲ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ» (Η ζωή που δεν εξετάζεται δεν αρμόζει σε άνθρωπο), μας έμαθε ο Σωκράτης.

Παρακάτω δίνονται κάποιες ερωτήσεις που μπορεί να φανούν βοηθητικές σ’ αυτή τη διαδικασία της ενδοσκόπησης:

Πώς αισθάνομαι αυτή ακριβώς τη στιγμή;
Υπάρχει κάτι που μου αρέσει;
Υπάρχει κάτι που δεν μου αρέσει;

Τι μηνύματα μου δίνει το σώμα μου;
Ποιες αισθήσεις μου είναι ενεργοποιημένες;
Τι είναι το πιο σημαντικό για μένα αυτή τη στιγμή;

Υπάρχει κάτι που αποφεύγω/ δεν θέλω να δω τώρα;
Θα είναι ακόμα πιο βοηθητικό εάν οι απαντήσεις δοθούν γραπτώς. Κάτι άλλο πολύ χρήσιμο αυτή την περίοδο μπορεί να είναι το να κρατήσουμε ημερολόγιο, το οποίο θα λειτουργήσει όχι μόνο ως αρχείο αυτών των ημερών, αλλά και ως καταφύγιο αποφόρτισης κι έκφρασης.

Η τέχνη του να μένουμε μόνοι είναι όχι μόνο το ν’ αντέχουμε τον εαυτό μας, αλλά να χτίσουμε μια καλή σχέση μαζί του, ν’ απολαμβάνουμε την παρέα του γιατί σε τελική ανάλυση είναι ο μόνος που θα είμαστε για πάντα και συνέχεια μαζί.

Αυτές οι μέρες, μπορούν να μετατραπούν σε μια μοναδική ευκαιρία να (ξανα)ανακαλύψουμε τη χαρά της συντροφιάς με τον εαυτό μας. Αυτή την ευκαιρία ας μην την αφήσουμε να χαθεί μέσα στον τρόμο του κορωνοϊού, σε άσκοπες συζητήσεις υποθετικών σεναρίων και στο σερφάρισμα χωρίς νόημα.

Από τη Δήμητρα Διδαγγέλου, Ψυχολόγο, MSc Ψυχολογία & Μ.Μ.Ε., Ειδίκευση στη Θεραπευτική Γραφή
www.expressingmyself.gr