Για πάρα πολλούς από εμάς, το να είμαστε αληθινοί απέναντι στον εαυτό μας παρουσιάζει δυσκολίες. Φοβόμαστε ότι μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να πέσουμε θύματα γελοιοποίησης ή, ακόμα χειρότερα, απόρριψης. Καλύτερα λοιπόν να μην το διακινδυνεύσουμε, λέμε.

Έτσι, φτιάχνουμε προσωπεία και πέπλα αδιαφορίας, για να κρυβόμαστε πίσω απ’ αυτά. Παριστάνουμε τους μπλαζέ ή κρατάμε αποστάσεις, πιστεύοντας ότι αυτές οι μάσκες θα μας προφυλάξουν από τα διεισδυτικά βλέμματα. Το κάνουμε αυτό παρά το γεγονός ότι μέσα μας ελπίζουμε πως θα βρεθεί κάποιος που δε θα δεχτεί την ψεύτικη εικόνα μας. Από μια ειρωνεία, το πρόσωπο που προσπαθούμε να κρύψουμε είναι αυτό ακριβώς που αναζητούν οι άλλοι.

Ο αληθινός μας εαυτός είναι πολύ καλύτερος από οτιδήποτε άλλο επινοήσουμε. Πραγματικό κριτήριο για το αν μας αγαπούν είναι το να μη φοβόμαστε να δείξουμε στους άλλους ποιοί στ’ αλήθεια είμαστε. Εφαρμόζοντας αυτό, ό,τι πιστεύουμε πως χάνουμε σε ίματζ το κερδίζουμε – στο δεκαπλάσιο – σε εμπιστοσύνη και σεβασμό.

Θυμάμαι κάποιο μυθιστοριογράφο που περιέγραφε έναν από τους χαρακτήρες του ως εξής: «όχι τόσο ένα ανθρώπινο πλάσμα όσο ένας εμφύλιος πόλεμος». Όσοι έχουμε δώσει τη μάχη μεταξύ αυτού που είμαστε και αυτού που αισθανόμαστε ότι θα ‘πρεπε να είμαστε για να μας αγαπούν θα ταυτιστούμε σίγουρα με τον παραπάνω χαρακτήρα.

Αν θέλουμε να γνωρίσουμε την αγάπη στη ζωή μας, πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να αποκαλύψουμε τον εαυτό μας στους ανθρώπους που κρατάμε σε απόσταση ή στους ανθρώπους από τους οποίους έχουμε πεισματικά προσπαθήσει να προστατευτούμε. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτα να κρύψουμε.

Όταν πήγαινα στο δημοτικό, είχα μια δασκάλα που όλοι νομίζαμε πως ήταν κάπως λοξή.
Κάθε Παρασκευή, πριν χτυπήσει το τελευταίο κουδούνι, η δασκάλα έκανε το γύρο της τάξης και ζητούσε από τον καθένα μας να της πει κάτι για το οποίο ήταν ευγνώμων. Έπρεπε να καταβάλουμε μεγάλη προσπάθεια για να μην ξεσπάσουμε σε γέλια καθώς ένα ένα τα παιδιά σηκώνονταν και δήλωναν: «Είμαι ευγνώμων για το ποδήλατό μου», «Είμαι ευγνώμων για την κούκλα μου» και ούτω καθεξής.

Όταν ερχόταν η σειρά της δασκάλας, έκλεινε τα μάτια της και έλεγε με θρησκευτική ευλάβεια:
«Είμαι ευγνώμων που έχω μάτια για να βλέπω. Είμαι ευγνώμων που έχω αυτιά για να ακούω. Είμαι ευγνώμων που έχω πόδια για να περπατάω, μυαλό για να σκέφτομαι, χέρια και δάχτυλα για να αγγίζω.»

Εκείνη την εποχή, συμφωνούσαμε όλοι ότι η κυρία Σ. είχε τρελαθεί. Τώρα που μεγάλωσα και πάλιωσα λιγάκι, ξυπνάω κάθε πρωί ευγνώμων για την όραση και την ακοή που μου έχει απομείνει, για το μυαλό μου, που παραμένει άθικτο, και για το γεγονός ότι μπορώ ακόμα να περπατάω χιλιόμετρα ολόκληρα με ευκολία και ευχαρίστηση. Όχι μόνο είμαι ευγνώμων γι’ αυτά τα θαύματα, αλλά δε χάνω ποτέ την ευκαιρία να τα αναφέρω. Τελικά, κατάλαβα τι ακριβώς εννοούσε η παλιά μου δασκάλα.

Χρόνια πριν, είχα ένα βουδιστή δάσκαλο στην Ταϋλάνδη, ο οποίος θύμιζε στους μαθητές του ότι πάντα υπάρχει κάτι για να είμαστε ευγνώμονες. Έλεγε:
«Ας σηκωθούμε κι ας εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας, γιατί, αν δε μάθαμε πολλά σήμερα, μάθαμε τουλάχιστον λίγα. Κι αν δε μάθαμε ούτε λίγα, τουλάχιστον δεν αρρωστήσαμε. Κι αν αρρωστήσαμε, τουλάχιστον δεν πεθάναμε. Γι’ αυτό λοιπόν, ας είμαστε όλοι ευγνώμονες.»

Αναλύοντας την αγάπη.

Διερωτώμαι γιατί είναι τόσο σημαντικό στην εποχή μας να αναλύουμε τα πάντα. «Σ’ αγαπώ», λέει κάποιος, κι αμέσως νιώθουμε ότι πρέπει να εξακριβώσουμε τι ακριβώς εννοεί. Θέλουμε να ξέρουμε τι ακριβώς λέει και αναρωτιόμαστε τι ακριβώς αισθάνεται. Περνάμε ατέλειωτες ώρες προσπαθώντας να ανακαλύψουμε γιατί κάποιος είπε αυτό ή έκανε εκείνο, βάζοντας στο μικροσκόπιο πράγματα που θα ήταν καλύτερα αν, πολύ απλά, τα δεχόμασταν.

Είναι αλήθεια πως όσο περισσότερα γνωρίζουμε για κάποιον ή κάτι τόσο καλύτερα τον ή το καταλαβαίνουμε. Αλλά δεν είναι ποτέ δυνατό να ξέρουμε τα πάντα για κάτι, κι αυτό δεν είναι κακό. Υπάρχει μια κάποια μαγεία στο γεγονός ότι, ακόμα και σε μια μακροχρόνια σχέση, τα βαθύτερα συναισθήματα, οι σκέψεις και οι πράξεις κάποιου μπορεί να παραμένουν ακατανόητα.

Αυτό που χρειάζεται να ξέρουμε για την αγάπη δεν αποτελεί μεγάλο μυστήριο. Όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει στοργική συμπεριφορά· αυτή πρέπει να μας καθοδηγεί, χωρίς να τη βάζουμε συνέχεια κάτω απο το μικροσκόπιο. Η υπερβολική ανάλυση μπερδεύει συχνά τα πράγματα και τελικά δε μας κάνει σοφότερους. Μερικές φορές ασχολούμαστε τόσο πολύ με το να ταξινομούμε, να ξεδιαλύνουμε και να εξετάζουμε, ώστε ξεχνάμε ότι η αγάπη είναι εύκολη. Εμείς είμαστε που την κάνουμε δύσκολη.

Leo Buscaglia, «Γεννημένοι να αγαπάμε», εκδόσεις Λιβάνη