Πολυγαμικές σχέσεις: Ουτοπία, κρυφή επιθυμία ή η αληθινή μας φύση;

Πολυγαμικές σχέσεις: Ουτοπία, κρυφή επιθυμία ή η αληθινή μας φύση;

Λέμε και διαβάζουμε συχνά πως η αγάπη δεν γνωρίζει σύνορα, κουλτούρα, γλώσσα, ηλικία και φύλο. Γιατί, όμως, οι νόμοι δεν μεταχειρίζονται και αντιμετωπίζουν την αγάπη με τρόπο ανάλογο;

Μπορούμε, αλήθεια, να αγαπήσουμε, να παντρευτούμε ή να συζήσουμε με περισσότερα του ενός άτομα ταυτόχρονα, ή μήπως ένα τέτοιο σενάριο θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε τρομερές εντάσεις και αδιέξοδο όπου η πικρία, η ζήλεια, η ματαίωση και ο νοσηρός ανταγωνισμός θα δηλητηρίαζαν οτιδήποτε όμορφο και τρυφερό προϋπήρχε;

Είναι τόσες οι προκαταλήψεις και τα ταμπού γύρω από αυτό το θέμα που, χωρίς αμφιβολία, αν θέταμε το ερώτημα: «Είστε υπέρ ή κατά της πολυγαμίας;» σε 100 άτομα, σχεδόν όλα -αν όχι όλα- θα απαντούσαν αυτόματα αρνητικά, πριν καν σκεφθούν, έστω και για λίγο, το πραγματικό περιεχόμενο της ερώτησης. Το ίδιο θα συνέβαινε, αν θέταμε το ερώτημα: «Θα μπορούσατε να αγαπήσετε δύο ή τρεις άνδρες ή γυναίκες ταυτόχρονα και να συζήσετε όλοι μαζί». Τα νευρικά γέλια, η αμηχανία, τα «α πα, πα, πα» και τα «Θεός φυλάξοι» θα έδιναν και θα έπαιρναν με έναν αυτονόητο και αδιαμφισβήτητο τρόπο, σαν οτιδήποτε διαφορετικό να ήταν αδιανόητο.

Η απάντηση, όμως, θα ήταν το ίδιο αυτονόητα καταφατική, στο ερώτημα «Αν μπορεί κάποιος να αγαπάει ταυτόχρονα δύο, τρεις ή πέντε φίλους, συγγενείς ή παιδιά του». Αυτό δείχνει πως η αμφισβήτηση δεν αφορά στο αν μπορούμε να αγαπούμε περισσότερα του ενός άτομα ταυτόχρονα, αλλά ποια άτομα μας επιτρέπεται να αγαπούμε ταυτόχρονα χωρίς να παραβιάζουμε ισχυρούς και απαράβατους κοινωνικούς, θρησκευτικούς και νομικούς κανόνες. Ο κάθε άνθρωπος γεννιέται με την ικανότητα να μπορεί να αναπτύσσει ισχυρές σχέσεις δεσμού με πολλά άτομα ταυτόχρονα. Αν δεν διέθετε την ικανότητα αυτή, τότε δεν θα μπορούσε να αγαπήσει κανέναν άλλον πέραν των γονιών του…

Διευκρίνιση ορισμένων όρων
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων και για να ξέρουμε για ποιο πράγμα μιλάμε, θα πρέπει να διευκρινίσουμε πως πολυγαμία, πολυσυντροφικότητα (πολυαμορία) και ανοιχτές σχέσεις δεν είναι έννοιες ταυτόσημες.

Πολυγαμία είναι, στην ουσία, ο γάμος μεταξύ πολλών ατόμων γενικώς. Όταν ο άνδρας παντρεύεται με πολλές γυναίκες αυτό αποκαλείται πολυγυνία, ενώ το αντίστροφο αποκαλείται πολυανδρία. Παρόλ΄αυτά, ο όρος χρησιμοποιείται συχνά ως ταυτόσημος του μη μονογαμικού τρόπου ζωής.

Ανοιχτή σχέση: αφορά αποκλειστικά στη δυνατότητα και των δύο συντρόφων να μπορούν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις και με άτομα εκτός της «αποκλειστικής» πρωταρχικής τους σχέσης. Υπάρχουν πολλές μορφές ανοιχτών σχέσεων όπως:

-Μη μονογαμική συντροφική: είναι η σχέση όπου το ζευγάρι αποφασίζει να δοκιμάσει σεξουαλικές εμπειρίες με άλλους, ίσως αρχικά εμπειρίες που ο ένας από τους δύο δεν επιθυμεί ή δεν μπορεί να ικανοποιήσει, π.χ. όταν ο ένας ανακαλύπτει πως έχει και μια ομοφυλοφιλική πλευρά. Οι σύντροφοι αγαπούν ο ένας τον άλλον και επιλέγουν να ανοίξουν τη σχέση τους παρά να τη διαλύσουν. Το χαρακτηριστικό αυτού του είδους σχέσης είναι πως η συντροφική σχέση των δύο είναι πρωταρχική και το μόνο που αναζητούν εκτός της σχέσης τους είναι να δοκιμάσουν (ο ένας ή και οι δύο) ερωτικές εμπειρίες και με άλλους .

-Swinging: αφορά ζευγάρια που επιθυμούν ερωτικές εμπειρίες με άλλα ζευγάρια ή μεμονωμένα άτομα κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες ή τρόπους συνύπαρξης.

-Πολυσυντροφικότητα: είναι η ύπαρξη ρομαντικών ή/και ερωτικών/σεξουαλικών σχέσεων με περισσότερα άτομα ταυτόχρονα και που βασίζονται στην απόλυτη ειλικρίνεια και αποδοχή τους από όλους τους εμπλεκόμενους. Υπάρχουν πολλές μορφές πολυσυντροφικότητας.

Η διαφορά ανάμεσα στην πολυσυντροφικότητα και τη μη μονογαμική συντροφική σχέση, αλλά και το swinging, είναι πως η πολυσυντροφικότητα έχει να κάνει με σεξ ΚΑΙ αγάπη ταυτόχρονα. Πρόκειται, δηλαδή, για συναισθηματικές σχέσεις, παρόλο που η διάκριση μεταξύ συναισθηματικών και σεξουαλικών σχέσεων είναι προβληματική καθώς δεν αποκλείεται η ύπαρξη συναισθημάτων και σε άλλες μορφές σχέσεις όπως π.χ. το swinging, όπου οι ερωτικές εμπειρίες είναι το κυρίως ζητούμενο.

Σόλο πολυσυντροφικότητα ακολουθείται από άτομα που δεν επιθυμούν να έχουν κάποιον πρωταρχικό σύντροφο και που δεν θεωρούν την ύπαρξη συντροφικής σχέσης ως το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή. Μπορεί να έχουν ερωτικούς συντρόφους, φίλους κ.τ.λ., αλλά το κύριο μέλημά τους στη ζωή είναι κάποιου είδους δραστηριότητα, όπως μόρφωση, ταξίδια, πνευματικές αναζητήσεις, καριέρα, να αποκτήσουν απλά ένα παιδί κ.τ.λ.

Polyfidelity: είναι ένας όρος που χρησιμοποιούν πολυσυντροφικά άτομα που έχουν, ως πρωταρχική σχέση, μία ομάδα. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε από μία πολυσυντροφική αδελφότητα στο Σαν Φραντσίσκο ανάμεσα στο 1971-1991. Μία τέτοια ομάδα αποτελείται από τρία τουλάχιστον άτομα (το πολύ έως πέντε) που έχει αποφασίσει να δημιουργήσει μια πρωταρχική ομαδική σχέση και ζει μια ζωή παρόμοια με αυτή των περισσοτέρων ζευγαριών. Μοιράζονται, δηλαδή, τα έξοδα και τις όποιες άλλες υποχρεώσεις, συναποφασίζουν, μεγαλώνουν από κοινού τα παιδιά και, γενικώς, συμπεριφέρονται ως μια ενιαία οικογενειακή οντότητα.

Υβριδική παραλλαγή: σε αυτήν την εκδοχή σχέσης, ο ένας σύντροφος είναι μονογαμικός και ο άλλος μη μονογαμικός. Υπάρχει, όμως, κοινή συναίνεση για αυτό καθώς θεωρούν πως ισότητα δεν σημαίνει να επιθυμούν και να έχουν όλοι το ίδιο πράγμα, από τη στιγμή που οι ανάγκες των ανθρώπων διαφέρουν.

Συνήθεις παρεξηγήσεις
Είναι αλήθεια πως οι περισσότεροι θεωρούν πως η πολυσυντροφικότητα έχει να κάνει αποκλειστικά με το σεξ και πως αυτοί που επιλέγουν να έχουν πολλές σχέσεις ταυτόχρονα είναι άτομα που δεν έχουν την ικανότητα να αφοσιώνονται συναισθηματικά και ερωτικά σε έναν/μία μόνον σύντροφο, φοβούνται την εγγύτητα και δεν εμπιστεύονται τον εαυτό, το/τη σύντροφό τους αλλά ίσως ακόμα και αυτήν την ίδια την αγάπη.

Είναι βέβαιο πως υπάρχουν άτομα που λειτουργούν «πολυσυντροφικά» για όλους τους παραπάνω και άλλους τόσους λόγους. Όμως, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τα άτομα εκείνα που κάνουν τις επιλογές τους από πεποίθηση, και όχι εξαιτίας διαφόρων ψυχικών δυσκολιών ή του φόβου της κοινωνικής κατακραυγής. Τα συγκεκριμένα άτομα εκπορεύονται από την πεποίθηση πως κανένας δεν μπορεί μακροπρόθεσμα να ικανοποιήσει όλες τις συναισθηματικές και σεξουαλικές ανάγκες ενός άλλου και, ως εκ τούτου, ίσως να θελήσουν κάποια στιγμή να δημιουργήσουν ερωτική ή/και σεξουαλική σχέση με κάποιο άλλο άτομο, πέραν αυτού με το οποίο έχουν ήδη σχέση. Το ίδιο ισχύει, φυσικά, και για τον άλλον ή τους άλλους. Με άλλα λόγια, υπάρχει πάντα κοινή συναίνεση για ότι μέλλει γενέσθαι.

Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν πως η πολυσυντροφικότητα είναι ταυτόσημη με την απιστία και, ως εκ τούτου, την απορρίπτουν ως κάτι ανήθικο που πληγώνει και δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Φυσικά και ισχύουν όλα αυτά για την απιστία μόνο που στην πολυσυντροφικότητα ή στις ανοιχτές σχέσεις δεν πρόκειται για απιστία αλλά για μια εξαρχής αποδοχή από τους συντρόφους του ενδεχόμενου ύπαρξης και νέων συντρόφων μελλοντικά και πως τίποτα δεν θα συμβαίνει στα κρυφά. Η απιστία αποτελεί προνόμιο του μονογαμικού τρόπου ζωής και σημαίνει, ανειλικρίνεια, ψέμα και εξαπάτηση του άλλου.

Μία ακόμη παρεξήγηση είναι πως στις πολυσυντροφικές/ανοιχτές σχέσεις υπάρχει έλλειψη σεβασμού προς τον άλλον. Ο σεβασμός προς τον άλλον, όμως, δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την ύπαρξη ή μη άλλων συντρόφων ταυτόχρονα, ιδιαίτερα όταν αυτό αποτελεί κοινό προνόμιο και προϊόν κοινής συναίνεσης. Η έλλειψη σεβασμού οφείλεται σε πολύ περισσότερα πράγματα, μεταξύ αυτών στο ψέμα, την υποκρισία, στην υποτίμηση και την εξαπάτηση του άλλου (ιδιαίτερα στην περίπτωση της απιστίας), στη συμβατική και ανούσια κοινή ζωή που, παρόλ΄αυτά, διατηρείται για κοινωνικούς ή άλλους λόγους κ.τ.λ. Το να γνωρίζουν και να αποδέχονται αβίαστα εξαρχής οι σύντροφοι πως ο καθένας τους μπορεί να αγαπήσει ή να επιθυμήσει ερωτικά και κάποιον άλλον ταυτόχρονα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει λιγότερη αγάπη ή χαρά στη μεταξύ τους σχέση, αποτελεί ένδειξη απόλυτου σεβασμού.

Όλα τα παραπάνω ΔΕΝ υπονοούν, φυσικά, πως δεν υπάρχουν άνθρωποι που είναι ή νιώθουν μονογαμικοί και δεν μπορούν να νιώθουν πλήρεις μέσα από έναν μονογαμικό τρόπο ζωής, σεβόμενοι και τιμώντας το/τη σύντροφό τους με κάθε τρόπο.

Η επιλογή να ζήσει κάποιος πολυσυντροφικά/πολυγαμικά δεν είναι απλή σε έναν κόσμο όπου ο μονογαμικός τρόπος ζωής αποτελεί υπέρτατο ιδεώδες. Έχει τις δυσκολίες της και απαιτεί αυτογνωσία, καλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, συνεχή αυτοπαρατήρηση, ενδοσκόπηση και αναζήτηση, καθώς και την απουσία του φόβου εκείνου που οδηγεί στην αποφυγή διαπροσωπικών συγκρούσεων, ακόμα και όταν υπάρχει σοβαρός λόγος. Με άλλα λόγια, για να ευδοκιμήσει ένας τέτοιος τρόπος ζωής και δημιουργίας σχέσεων, απαιτείται πάντα η κοινή και αβίαστη αποδοχή των προαπαιτούμενων, ειλικρίνεια, άμεση επικοινωνία, όρια, εμπιστοσύνη, ασφάλεια, δοτικότητα και γενναιοδωρία.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν τόσες πολυσυντροφικές σχέσεις όσες και αυτοί που ακολουθούν αυτού του είδους τη σχέση. Οι συμμετέχοντες σε μια πολυσυντροφική σχέση ορίζουν οι ίδιοι τις αρχές και τους κανόνες που θα τη διέπουν. Διαπραγματεύονται και, αν χρειασθεί, επαναδιαπραγματεύονται με βάση τις όμορφες ή λιγότερο όμορφες εμπειρίες της ζωής, καθώς και τα προσωπικά όνειρα, τις φαντασιώσεις, τις προσδοκίες και τους φόβους τους.

Η αποδυνάμωση της παραδοσιακής πυρηνικής οικογένειας
Η πυρηνική οικογένεια -στην κλασσική της μορφή, με πατέρα, μητέρα και παιδιά- έχει εδώ και πολλά χρόνια πάψει να αποτελεί τη μοναδική κοινωνικά αποδεκτή μορφή οικογένειας. Η αδυσώπητη πραγματικότητα και οι αναπόφευκτες αλλαγές στη στάση της κοινωνίας απέναντι σε εναλλακτικές μορφές οικογένειας ή συνύπαρξης είναι πλέον γεγονός.

Οι μονογονεϊκές οικογένειες υπάρχουν εδώ και δεκαετίες και ο αριθμός τους συνεχίζει να αυξάνεται, όπως και οι οικογένειες με θετούς γονείς και ετεροθαλή αδέλφια. Σε πολλές χώρες, οι ομοφυλόφιλοι μπορούν πλέον να παντρεύονται, όπως και να υιοθετούν παιδιά, καταστάσεις που πριν από κάποια χρόνια φάνταζαν αδιανόητες, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις και αφορισμούς που συνεχίζουν να υπάρχουν, αλλά που η πραγματικότητα τα προσπερνά.

Θεωρώ πως δεν αργεί η στιγμή εκείνη όπου και η πολυσυντροφικότητα/πολυγαμία, ως τρόπος συνύπαρξης ατόμων, θα επιτραπεί για το απλούστατο λόγο πως κανένας δεν έχει το δικαίωμα να επιβάλει ή να απαγορεύει τον τρόπο που κάποιοι θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους, από τη στιγμή που δεν ενοχλούν (;) κανέναν…

Η αναγνώριση του δικαιώματος των ομοφυλόφιλων να μπορούν πλέον να παντρεύονται, όπως ακριβώς και οι ετεροφυλόφιλοι, αντιπροσωπεύει την επίσημη αναγνώριση της κοινωνίας πως ένα μέρος του πληθυσμού είναι άτομα με ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό και πως αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό. Κατ΄επέκταση, και τα άτομα αυτά έχουν το δικαίωμα να μπορούν να ζουν μια κοινή ζωή με το/τη σύντροφό τους, ακόμα και να παντρευτούν, εάν το επιθυμούν. Οτιδήποτε διαφορετικό αποτελεί κοινωνικό ρατσισμό και κατάφορη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ορισμένα ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία
Ιστορικά, η εκκλησία και η θρησκεία ασκούσαν πολύ μεγάλη επιρροή στη διαμόρφωση της εκάστοτε νομοθεσίας, τόσο όσων άπτονταν των δικαιοδοσιών και ενδιαφερόντων της όσο και των κοινωνικών αξιών, γενικότερα.

Όπως συνέβαινε πάντα με κάθε ανάλογης βαρύτητας επίμαχο θέμα, ακόμα και η επιστήμη -επηρεαζόμενη, ως συνήθως, από τις κυρίαρχες κοινωνικές και θρησκευτικές αξίες- δεν μπόρεσε να παραμείνει «ουδέτερη» ούτε και στο θέμα αυτό. Έτσι, λοιπόν, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρούσε, μέχρι το 1990, την ομοφυλοφιλία ως ψυχική διαταραχή/σεξουαλική διαστροφή, αποκαθιστώντας, ευτυχώς, την αυθαιρεσία αυτή στη συνέχεια, θεωρώντας την πλέον ως μία σεξουαλική έκφραση/προτίμηση, όπως και κάθε άλλη που είναι αποδεκτή.

Στον κινηματογράφο και στη βιβλιογραφία, οι πειρατές παρουσιάζονται ως οι σκληροί και αδίστακτοι εκείνοι άνδρες που επίλυαν όλες τις διαφορές τους με τη βία και τη θανάτωση του αντιπάλου τους. Από τον 17ο, όμως, αιώνα και μετά, καθιέρωσαν μία μορφή γάμου μεταξύ ανδρών που τους επέτρεπε να ζουν ελεύθερα μαζί, να μοιράζονται όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία και να κληρονομούν ο ένας τον άλλον.

Επίσης, μέχρι τον 14ο αιώνα, οι άνδρες, που ζούσαν στην περιοχή της Μεσογείου, μπορούσαν να συνάψουν μια «πνευματική αδελφοποίηση» που, εν πολλοίς, ήταν ταυτόσημη με τον παραδοσιακό γάμο. Η τελετή γίνονταν στην εκκλησία με τους δύο άνδρες να δίνουν τον όρκο του γάμου, να κρατιούνται από το χέρι και να δίνουν ο ένας στον άλλον ένα τελετουργικό φιλί.

Επίσημα, η «αδελφοποίηση» αυτή ήταν καθαρά πνευματικής μορφής, αλλά στην πράξη εμπεριείχε και σεξουαλικές σχέσεις, μέχρι που ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ανδρόνικος ο Β΄ απαγόρευσε αυτού του είδους την αδελφοποίηση, το έτος 1306, ως μη χριστιανική πράξη.

Έχει ενδιαφέρον να επισημάνουμε πως -παρόλο που ο γάμος μεταξύ ομοφυλοφίλων ήταν, ιστορικά, φαινόμενο σχετικά σπάνιο, ενώ, αντίθετα, η πολυγαμία αρκετά σύνηθες σε πολλούς πολιτισμούς και κοινωνίες- στην εποχή μας, επιτρέπεται πλέον σε ολοένα και περισσότερες χώρες ο γάμος μεταξύ ομοφυλοφίλων, όχι όμως και η πολυγαμία!

Επίλογος
Εάν, όπως πολλοί υποστηρίζουν, ο άνθρωπος ήταν από τη φύση του ον μονογαμικό τότε το ενδεχόμενο να μας ελκύσει ερωτικά ένα άλλο άτομο, πέραν του/της συντρόφου μας, θα έπρεπε να είναι πολύ σπάνιο, αν όχι ανύπαρκτο, πολύ περισσότερο δε η απιστία. Και, όμως, σχεδόν ο ένας στους δύο έχει απιστήσει κάποια στιγμή στη ζωή του, το δε 80% των υπολοίπων έχει σκεφθεί να το πράξει. Να αναφέρουμε, επίσης, πως οι ερωτικές φαντασιώσεις -που περιλαμβάνουν συμμετοχή περισσότερων ατόμων, πέραν των δύο- συμπεριλαμβάνονται στις πιο δημοφιλείς και ερεθιστικές φαντασιώσεις μεταξύ εραστών, συζύγων και συντρόφων…

Όλοι μας είμαστε διαφορετικοί και μοναδικοί. Όπως υπάρχουν άτομα ετεροφυλοφιλικά, ομοφυλοφιλικά και αμφίφυλα, έτσι υπάρχουν και άτομα που είναι και νιώθουν περισσότερο μονογαμικά ή πολυγαμικά από τη φύση τους, ανεξαρτήτως του τρόπου ζωής τους, επηρεασμένα -λιγότερο ή περισσότερο- από τις αξίες του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Κάποιοι είναι πιο φιλελεύθεροι, τολμηροί ή/και ασύδοτοι, ενώ άλλοι πιο προσαρμοστικοί, συντηρητικοί ή αθεράπευτα υπέρμαχοι του μονογαμικού τρόπου ζωής.

Πέραν των όποιων αιτιών που τυχόν βρίσκονται πίσω από την κάθε συμπεριφορά και που δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε, ο καθένας μας θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να μπορεί να ακολουθήσει ανεμπόδιστα το δρόμο που τον αντιπροσωπεύει και τον κάνει να νιώθει καλά με τον εαυτό του, από τη στιγμή που δεν κάνει τίποτα διαφορετικό από αυτό που κάνουν οι υπόλοιποι, δηλαδή από το να ακολουθεί το δρόμο της καρδιάς του.

Το παρόν κείμενο δεν πριμοδοτεί την πολυγαμία έναντι του μονογαμικού τρόπου ζωής, αλλά το δικαίωμα του καθενός να μπορεί να επιλέγει αυτό που του ταιριάζει. Αν κάποιος θέλει να συζεί ή να παντρευτεί με ένα άτομο, ασχέτως φύλου, να μπορεί -και μπορεί πλέον- να το κάνει. Το ίδιο δικαίωμα να έχουν, όμως, και όσοι θα τους εξέφραζε η αγάπη για περισσότερους/περισσότερες του ενός ή της μίας συντρόφους.

Σάββας Ν. Σαλπιστής, Ph.D., Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής

Πηγή: i-psyxologos.gr

Διαβάστε επίσης

Close