Τις περιμένουμε έντεκα ολόκληρους μήνες! Άρα δεν είναι ν’ απορεί κανείς που οι διακοπές είναι ό,τι επιθυμούμε βαθιά και φαντασιωνόμαστε. Μερικές φορές, μάλιστα, το παρακάνουμε, και έτσι κάθε άλλο παρά ήρεμα τις περνάμε…
Πώς να μην υπερεπενδύουμε σε αυτές τις λίγες μέρες; Πώς να μην έχουμε υπερβολικές προσδοκίες, κι έτσι να μην επιστρέφουμε απογοητευμένοι; Ας δούμε τι μας προτείνει να κάνουμε ο ψυχίατρος Michel Lejoyeux, έτσι ώστε να μειώσουμε την πίεση που νιώθουμε και να επωφεληθούμε στο έπακρο από αυτές τις λίγες μέρες ανάπαυλας.
Κίνδυνος # 1: Το να θέλω να αξιοποιήσω στο έπακρο τις διακοπές μου
Να χαίρομαι τις στιγμές με την οικογένειά μου αλλά και με τους φίλους μου, να ξεκουράζομαι αλλά και να βγαίνω περισσότερο, να ξαναβάλω την άσκηση στη ζωή μου, να βρω χρόνο για διάβασμα, για να επισκεφτώ καινούριες πόλεις και να κάνω μεγάλους περιπάτους στην εξοχή…
Για μήνες ολόκληρους φτιάχνουμε λίστες με ό,τι επιθυμούμε να κάνουμε στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, οι οποίες όμως – και αυτό είναι κάτι που εξαρχής το φοβόμαστε – θα είναι πάντα υπερβολικά σύντομες για να χωρέσουν όλες αυτές τις επιθυμίες μας. Και αυτό οφείλεται, φυσικά, στο ότι όλη την υπόλοιπη χρονιά δεν έχουμε ελεύθερο χρόνο, κι έτσι αναγκαζόμαστε μερικές φορές να αφήσουμε στην άκρη τα χόμπι και τις ευχάριστες δραστηριότητές μας. Οπότε, στις διακοπές προσπαθούμε να αναπληρώσουμε τον χαμένο χρόνο.
Αλλά για τον Michel Lejoyeux, καθηγητή ψυχιατρικής και εξαρτησιολογίας, τα υπερβολικά φορτωμένα προγράμματα που φτιάχνουμε για τις διακοπές, συχνά κρύβουν κάτι άλλο: «Όταν είμαστε σε άδεια, η αλλαγή στις καθημερινές μας συνήθειες παύει να μας προσφέρει αυτό το είδος ‘υπέροχου αναισθητικού’, το ότι δηλ. είμαστε συνεχώς απασχολημένοι, ότι δουλεύουμε, ότι έχουμε μια ρουτίνα.
Όλη η πίεση που υφιστάμεθα από εξωτερικούς παράγοντες, και για την οποία παραπονιόμαστε όλη την υπόλοιπη χρονιά, μας εμποδίζει τελικά να ξαναβρούμε την επαφή με τον εαυτό μας. Μας κάνει να αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό που, στη σκέψη μας και το συναίσθημά μας, μπορεί να μας στρεσάρει. Οι διακοπές, από την άλλη, μας στερούν αυτή την «προστασία», κάτι που μπορεί να αποδειχτεί κάπως ανησυχητικό.
Ορισμένοι, μάλιστα, απορρίπτουν την έννοια «διακοπές» με τη σημασία του «κενού», της «απραξίας». Είναι αυτό που αποκαλούμε κάποιες φορές «η μικρή νεύρωση της Κυριακής και η μεγάλη νεύρωση των καλοκαιρινών διακοπών».
Και αυτό, γιατί όλα τα μέσα ενδείκνυνται – κάποιες φορές, μάλιστα, ερήμην μας – για να καλύψουμε αυτό το «κενό»: υπάρχουν εκείνοι που φεύγουν με τις βαλίτσες τους φορτωμένες με ντοσιέ από το γραφείο, εκείνοι που δεν καταφέρνουν με τίποτα να κλείσουν smartphones και tablets, αλλά και εκείνοι –και αυτό είναι ακόμα πιο περίπλοκο- που μετατρέπουν δραστηριότητες φαινομενικά μη επαγγελματικές (αθλήματα, χόμπι, τουριστικές επισκέψεις) σε επαγγελματικές. Αυτό σημαίνει δηλ. ότι προετοιμάζουν μια «ατζέντα διακοπών» τόσο φορτωμένη όσο και εκείνη ενός υπουργού!
Η συμβουλή του Michel Lejoyeux: « Το ενδιαφέρον των διακοπών έγκειται στο να βιώσουμε το κενό, τον περιορισμό και την αλλαγή των δραστηριοτήτων, πνευματικών ή σωματικών. « Ένα μέρος που δε με κάνει να πλήττω κάπως, δε μου προσφέρει τίποτα», έλεγε ο Albert Camus*. Στις διακοπές πρέπει να μπορούμε να ανεχόμαστε και λίγη πλήξη. Φοβάστε μήπως χάνετε τον χρόνο σας; Μα ο πραγματικός κίνδυνος στις διακοπές είναι ακριβώς το να κάνουμε υπερβολικά πολλά πράγματα.
Ας μην ξεχνάμε ότι όλη την υπόλοιπη χρονιά είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε επαγγελματικές επιδιώξεις. Τουλάχιστον μη μετατρέπουμε και τις διακοπές σε επιδίωξη! Αν σας δίνει ευχαρίστηση το να κάνετε βόλτες στους δρόμους γύρω από το σπίτι σας, χωρίς ιδιαίτερο προγραμματισμό, κάντε το! Οι ιδανικές διακοπές είναι πάνω απ΄ όλα μία αλλαγή νοοτροπίας σε σχέση με εκείνη που έχετε στη δουλειά. Εκεί εντοπίζεται η πραγματική αλλαγή.»
Κίνδυνος #2: Το να ελπίζετε πως θα ξεχάσετε εντελώς τη δουλειά
Οι διακοπές είναι επίσης και η στιγμή που τόσο περιμένουμε για να αφήσουμε πίσω μας τα προβλήματα της δουλειάς και το στρες που αυτά προκαλούν. Και ελπίζουμε ότι αυτό θα γίνει σε χρόνο dt, κατά προτίμηση με το που θα κλείσουμε την πόρτα του γραφείου πίσω μας… Όμως, κακώς πιστεύουμε κάτι τέτοιο.
Βλέπετε, δεν αρκεί μόνο να αλλάξουμε πλαίσιο, να περάσουμε την είσοδο ενός σιδηροδρομικού σταθμού ή ενός αεροδρομίου, για να μπούμε αυτόματα στο πνεύμα των διακοπών. «Είμαστε όλοι τόσο πιεσμένοι όλη την υπόλοιπη χρονιά από τον ρυθμό της ζωής μας και της δουλειάς μας, που χρειαζόμαστε ένα διάστημα αποσυμπίεσης, μας λέει ο Michel Lejoyeux. Άρα, μην αγχωθείτε αν τις πρώτες μέρες των διακοπών ζείτε σε ένα είδος «no man’s land» μεταξύ δουλειάς και διακοπών.»
Στη διάρκεια αυτής της κάπως αποσταθεροποιητικής μεταβατικής περιόδου, δεν είμαστε ακόμη ο παραθεριστής που ονειρευόμαστε να γίνουμε, δηλ. χαλαρός, γεμάτος κέφι και 100% διαθέσιμος για τους αγαπημένους μας ανθρώπους. «Και αυτό είναι απόλυτα φυσικό!, συνεχίζει ο ψυχίατρος. Αρχικά μπορεί και να είμαστε ο τύπος του παραθεριστή που μένει λίγο αμήχανος μπροστά στο γεγονός ότι δεν είναι υποχρεωμένος να σηκωθεί νωρίς το πρωί».
Η συμβουλή του Michel Lejoyeux: «Το να σκεφτόμαστε τη δουλειά στις διακοπές μας έχει γίνει μια νέα πηγή άγχους. Μερικοί ασθενείς μιλάνε γι’ αυτό, μιας και αισθάνονται ενοχές για το ότι δεν μπορούν να «αποκοπούν». Κι όμως, κάτι τέτοιο είναι φυσιολογικό! Και ίσως τελικά μόνο στο τέλος των διακοπών να αρχίζετε να μην τη σκέφτεστε πια.
Ο κίνδυνος, όταν φανταζόμαστε πώς θα είναι οι διακοπές μας, είναι η ψευδαίσθηση της αλλαγής ή αυτό που εγώ ονομάζω «η ψευδαίσθηση της μεγάλης βραδιάς και της μεγάλης επόμενης μέρας». Δε γινόμαστε την παραμονή των διακοπών μας ο τέλειος παραθεριστής. Δεν αλλάζουμε ταυτότητα από τη μια ώρα στην άλλη!
Θα έπρεπε, αντίθετα, να βλέπουμε τις διακοπές σαν μια ευκαιρία για σταδιακή αλλαγή. Θα μπορούσαν, π.χ., να είναι μια ευκαιρία να πάρουμε ένα μάθημα βραδύτητας ή να μάθουμε πώς να ξαναεπικεντρωθούμε στην ερωτική, προσωπική μας ζωή… Πρόκειται για μικρές εμπειρίες που θα αποφέρουν καρπούς αργότερα, όταν θα κατευθυνόμαστε πάλι προς το γραφείο μας…»
Κίνδυνος #3: Το να εξιδανικεύετε τις διακοπές σας
Στις επόμενες διακοπές μας; Ο ήλιος θα λάμπει όλες τις μέρες και τα παιδιά θα είναι συνέχεια ήσυχα… Το νερό στη θάλασσα θα είναι απολαυστικό και τα γεύματα πεντανόστιμα… Όλοι έχουμε την τάση να εξιδανικεύουμε τις διακοπές μας! Αλλά ακριβώς επειδή τις πλάθουμε τέλειες στο μυαλό μας, έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να «προσγειωθούμε ανώμαλα» με το που θα προκύψει το παραμικρό πρόβλημα –κάτι που συμβαίνει συχνά. […]
Τι κίνδυνος υπάρχει; Να μην επωφελούμαστε από την παρούσα στιγμή, αλλά να καταναλώνουμε τον χρόνο μας μόνο στα απρόοπτα, όπως π.χ. οι οικογενειακές εντάσεις, η βροχή που μας έπιασε απροετοίμαστους κτλ. Και τελικά οι διακοπές που τόσο ονειρευτήκαμε μας αφήνουν μια κάπως πικρή γεύση που θα μας κάνει να περιμένουμε, με ακόμα μεγαλύτερη ανυπομονησία, το επόμενο καλοκαίρι.
Η συμβουλή του Michel Lejoyeux: «Ας αφήσουμε την τελειομανία μας στο σπίτι! Έτσι όπως ετοιμάζουμε τη βαλίτσα μας, θα πρέπει να προετοιμάζουμε και το πνεύμα μας. Πώς θα γίνει αυτό; Προσπαθώντας να μην κουβαλάμε μαζί μας την απολυτότητά μας, αυτή τη νοοτροπία που θα μας κάνει, με την πρώτη μικροδυσκολία, να πούμε ότι οι διακοπές μας καταστράφηκαν! Ας επωφεληθούμε από τον χρόνο των διακοπών μας για να διώξουμε τις τελειομανείς και απόλυτες σκέψεις μας.
Συγκεκριμένα, αντί να τις αντιμετωπίζουμε σαν ένα είδος «νιρβανικού» ιδεώδους, θα ήταν προτιμότερο να επιδιώκουμε να αποκτούμε, όσο αυτές διαρκούν, μικρές εμπειρίες. Προσπαθώντας κυρίως να βιώνουμε αυτό που μας προσφέρεται κάθε στιγμή, δίνοντας προτεραιότητα σε πράγματα που δεν κάνουμε όλη την υπόλοιπη χρονιά: ένα τσάι που θα απολαύσουμε, μια συζήτηση που θα κάνουμε με μεγαλύτερη άνεση…
Ή ακόμα και ένας μεσημεριανός ύπνος ή μια απλή, καθημερινή στιγμή που θα μοιραστούμε με τα κοντινά μας πρόσωπα. Αυτές οι μικρές ευχάριστες στιγμές, ενωμένες όλες μαζί, είναι που θα κάνουν πετυχημένες τις διακοπές μας.»
Κίνδυνος #4: Το να υποβάλλετε τον εαυτό σας σε υπερβολική πίεση
Και αν έχουμε την τάση να «μπαίνουμε στην πρίζα» πριν καλά-καλά φύγουμε για διακοπές; Ήδη, από τη στιγμή που ξεκινάμε να τις οργανώνουμε, καλούμαστε -πολλές φορές χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε- να ακολουθήσουμε την πεπατημένη, που θα μας δώσει την εντύπωση ότι έτσι θα έχουμε πραγματικά τις τέλειες διακοπές.
Αυτό που πρέπει στο εξής να κάνετε είναι να χαλαρώσετε εντελώς, να νιώσετε «έξω απ’ τα νερά σας», να επισκεφτείτε περιοχές που δεν προτείνονται ως « MUST»… Αγχωθήκατε, έτσι;
Δεν αφήνουμε καθόλου χώρο στον αυτοσχεδιασμό ή στο αναπάντεχο. Φοβόμαστε μήπως και προσπεράσουμε μια ομορφότερη παραλία ή χάσουμε ένα πιο ενδιαφέρον αξιοθέατο. Κάθε λεπτό των διακοπών μας μοιάζει τότε με ένα τέτοιο διακύβευμα που οι επαγγελματικές μας υποχρεώσεις ωχριούν μπροστά του!
Η συμβουλή του Michel Lejoyeux: «Ας είμαστε προσεκτικοί, προκειμένου να μην αναπτύξουμε ένα είδος «ασθένειας των διακοπών». […] Λες και υπάρχει ένας συγκεκριμένος τρόπος να περνάμε τις διακοπές μας ως ο τέλειος παραθεριστής!
Αντίθετα, ας επιτρέψουμε στον εαυτό μας να υπερβεί την προκατασκευασμένη ιδέα που έχει για το πώς πρέπει να είναι. Κι αυτό, γιατί θα μας είναι πιο εύκολο και ευχάριστο να επωφεληθούμε από τις διακοπές μας, αν τις αποσυνδέσουμε από οποιαδήποτε έννοια πρόκλησης και υποχρέωσης.
Με μια λέξη: ας αποβάλλουμε την ένταση και ας κάνουμε «αντι-μαθήματα διακοπών»! Αφού ούτως ή άλλως δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να περάσουμε καλά στις διακοπές!
Κάθε τρόπος, όμως, μπορεί να καταλήξει και σε μια μικρή αποτυχία. Μπορεί να νιώσουμε απογοητευμένοι κάποια στιγμή που τα πράγματα δε λειτουργούν έτσι ακριβώς όπως είχαμε προβλέψει. Το μόνο διακύβευμα είναι, κατά τη γνώμη μου, να αποφύγουμε πάση θυσία το τελειομανές κοινωνικό πρότυπο μας να μας επιβληθεί τη στιγμή ακριβώς που υποτίθεται ότι το είχαμε παραμερίσει.»
Η συνέντευξη δόθηκε στην Elyane Vignau (Αρχισυντάκτρια της ιστοσελίδας)
*Albert Camus (1913-1960): Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας (δραματουργός, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, νουβελίστας) και δημοσιογράφος. Το 1957 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. (fr.wikipedia.org) [Σ.τ.Μ.]
Πηγή: www.psychologies.com
Μετάφραση – Επιμέλεια: Κυριακή Κάσση (Εκπαιδευτικός – Μεταφράστρια)
