Σχολή - Γενιά - Ρεύμα - Κίνημα: διαφορές

Σχολή – Γενιά – Ρεύμα – Κίνημα: διαφορές

Τα άτομα που ασχολούνται με την τέχνη, πολύ συχνά “σκοντάφτουν” στους εξής όρους: σχολή, γενιά, ρεύμα και κίνημα. Παρότι υπάρχει μεγάλη ομοιότητα μεταξύ αυτών των εννοιών, υπάρχουν και πολύ σημαντικές, αν και λεπτές, διαφορές που όμως πρέπει να γνωρίζει κανείς, προκειμένου να είναι ακριβής ως προς τη χρήση τους.

Παρακάτω δίνεται η ερμηνεία του κάθε όρου, που ισχύει για όλες τις μορφές τέχνης, αλλά τα παραδείγματα αφορούν τη λογοτεχνία.

Σχολή: ένα σύνολο από ανθρώπους των τεχνών/γραμμάτων που δημιουργεί και δρα οργανωμένα και συνειδητά ως ομάδα.
Παραδείγματα: Επτανησιακή Σχολή, Α’ Αθηναϊκή Σχολή, Νέα Αθηναϊκή Σχολή, κλπ.

Κίνημα: εδώ αυτή η οργανωμένη ομάδα ενδιαφέρεται όχι μόνο να διαμορφώσει τα καλλιτεχνικά πράγματα της εποχής της, αλλά και τα κοινωνικά και τα πολιτικά. Συνδέει, δηλαδή, την τέχνη με τη ζωή.
Παραδείγματα: Διαφωτισμός, Κλασικισμός, Ρομαντισμός, κλπ.

Ρεύμα: πλέον αναφερόμαστε, όχι σε μια οργανωμένη ομάδα, αλλά σε μια τάση που εμφανίστηκε κάποια στιγμή. Δεν υπάρχει κοινή, συνειδητή δράση.
Παραδείγματα: Υπαρξισμός, Ρεαλισμός, Νιτσεϊσμός, κλπ.

Όσον αφορά τη γενιά, ενώ δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στον ορισμό της έννοιας, ανακύπτουν προβλήματα όταν χρησιμοποιούμε τον όρο ως ταυτόσημο της σχολής. Στη γενιά, συγκεκριμένα, όσοι απαρτίζουν την ομάδα είναι σχεδόν συνομήλικοι, έχουν κοινά βιώματα που απορρέουν από την εποχή τους, διακατέχονται από το ίδιο όραμα και παρουσιάζουν κοινά στοιχεία στον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται στο έργο τους (π.χ γλώσσα, ύφος).

Το πιο σημαντικό κριτήριο στη γενιά, θα λέγαμε πως είναι το ληξιαρχικό! Γι αυτό και συνήθως σχηματίζονται ανά δεκαετία. Έχουν καθιερωθεί, λόγου χάριν, οι εξής τέσσερις ποιητικές γενιές από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι το 1980:

1) Η πρώτη μεταπολεμική ποιητική γενιά (από το τέλος του πολέμου μέχρι το 1960, σχεδόν 15 χρόνια)
2) Η δεύτερη μεταπολεμική ποιητική γενιά (δεκαετία του ’60)
3) Η τρίτη μεταπολεμική ποιητική γενιά ή γενιά της αμφισβήτησης (δεκαετία του ’70)
4) Η τέταρτη μεταπολεμική ποιητική γενιά ή γενιά του ιδιωτικού οράματος (δεκαετία ’80)

Επίσης, ο όρος χρησιμοποιείται για τη γενιά του: 1880, 1920, 1930, της κατοχής και του εμφυλίου. Όσοι αποτελούν μια γενιά έχουν παρόμοια ηλικία. Στη σχολή, όμως, αυτό μπορεί και να μην ισχύει!

Αν πάρουμε, για παράδειγμα, την Α’ Αθηναϊκή Σχολή, που προσδιορίζεται χρονικά από το 1830 μέχρι το 1880, έχει διάρκεια 50 χρόνων και οι ποιητές που τη συγκροτούν παρουσιάζουν εμφανείς και έντονες ηλικιακές διαφορές: Α. Σούτσος (1803), Ραγκαβής (1809), Παράσχος (1838), Δ. Παπαρρηγόπουλος (1843).

Πέρα από αυτό όμως και τα ίδια τα όρια της γενιάς παρουσιάζουν προβλήματα: Ο Ελύτης και ο Σεφέρης ανήκουν στη γενιά του ’30 αλλά παράγουν έργο μέχρι το τέλος της ζωής τους, μέχρι το 1996 και το 1971 αντίστοιχα. Δεν επηρεάζουν ή μπερδεύονται με άλλες γενιές; Συμπερασματικά: Η σχολή δύναται να δημιουργήσει ένα κίνημα, το ρεύμα είναι μια τάση και ο όρος γενιά δεν συμπίπτει πάντα με αυτόν της σχολής!

Σοφία Τατίδου – Φιλόλογος

Διαβάστε επίσης

Close