Στους κύκλους των ψυχολόγων, η έννοια του σκιώδους αρχέτυπου είναι πολύ διαδεδομένη και χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη διαδικασία των εσωτερικών συγκρούσεων που λαμβάνουν χώρα στη ψυχή μας σε μια δεδομένη χρονική στιγμή.

«Πατέρας» της συγκεκριμένης φράσης είναι ο Καρλ Γιουνγκ, ο οποίος τονίζει πως το σκιώδες αρχέτυπο αποτελεί ουσιαστικά την σκοτεινή πλευρά του εαυτού μας. Το μέρος του εαυτού μας δηλαδή όπου συχνάζει ο εγωισμός, τα καταπιεσμένα ένστικτα και διάφορες αντιλήψεις ή αισθήσεις μας που το συνειδητό κομμάτι μας απορρίπτει.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του έναν εαυτό που δεν κάνει συχνά την εμφάνισή του αλλά υπάρχει και παραμονεύει να βγει σε συγκεκριμένες στιγμές. Για να γίνει ακόμα περισσότερο κατανοητός ο εν λόγω ισχυρισμός, αρκεί να θυμηθεί κανείς το έργο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, «Δρ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ». Παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο μυθιστόρημα γράφτηκε πριν αναπτυχθεί η συγκεκριμένη θεωρία, η αλληγορία του είναι ακριβώς αυτή: όλοι μας έχουμε μια σκοτεινή πλευρά που παραμονεύει να κάνει την εμφάνισή της.

Σύμφωνα με τον Γιουνγκ το κάνουμε πως δεν βλέπουμε την «σκιά» αυτή που κρύβεται μέσα μας (έτσι την ονομάζει δανειζόμενος μια αντίστοιχη φράση του Νίτσε) δεν είναι η κατάλληλη μέθοδος αντιμετώπισής της. Αντίστοιχα, δεν πρέπει ούτε να την πολεμάμε. Όσο το κάνουμε, θα μετατραπεί σε νεύρωση ή ψύχωση και θα πάρει ανεξέλεγκτα χαρακτηριστικά. Το ιδανικό είναι να κατανοούμε την ύπαρξή της, να την ελέγχουμε και να την τιθασεύουμε όταν κάνει την εμφάνισή της. Αλλά πάνω από όλα να μάθουμε να συνυπάρχουμε αρμονικά μαζί της.

«Δυστυχώς δεν υπάρχει αμφιβολία για το γεγονός πως ο άνθρωπος είναι, ως όλον, λιγότερο καλός από όσο φαντάζεται ή θέλει να είναι. Όλοι έχουν μια σκιά και όσο λιγότερο ενσωματώνεται στην συνειδητή ζωή του ατόμου, τόσο πιο μαύρη και πυκνή γίνεται. Αν μια κατωτερότητα έχει συνείδηση, κάποιος πάντα έχει την ευκαιρία να τη διορθώσει. Επίσης, είναι συνεχώς σε επαφή με άλλα ενδιαφέροντα έτσι ώστε να υποβάλλεται σταθερά σε τροποποιήσεις. Αλλά αν αυτό καταπιέζεται και απομονώνεται από την συνείδηση, δεν διορθώνεται ποτέ. Επιπλέον, μπορεί να ξεσπάσει σε μια στιγμή άγνοιας. Σε όλα τα γεγονότα, διαμορφώνει ένα ασυνείδητο απροσδόκητο εμπόδιο που μπλοκάρει τις πιο πρόσφατες προσπάθειες», τονίζει χαρακτηριστικά ο Καρλ Γιουνγκ.

Σύμφωνα με τον Γιουνγκ όσο περισσότερο φέρνουμε στην επιφάνεια τη «σκιά», όσο περισσότερο της δίνουμε το χώρο να αναπτυχθεί κατά την καθημερινότητά μας τόσο πιο πολύ θα πάψει να κρύβεται στα σκοτεινά κομμάτια της ψυχής μας, τόσο περισσότερο εύκολη θα γίνεται η διαχείρισή της και τελικά, όλο και πιο σπάνια θα μας κάνει τη ζωή δύσκολη.