Ίσως θυμώνεις εύκολα, με το παραμικρό. Ίσως πάλι να έχεις έναν μόνιμο εκνευρισμό, σαν κάτι να σου φταίει και να μην ξέρεις τι ακριβώς. Μπορεί πάλι να ξεσπάς στους ανθρώπους γύρω σου με μικρή αφορμή γιατί ο θυμός σου μοιάζει με ένα ηφαίστειο που βράζει: είναι έτοιμος να εκραγεί ανά πάσα στιγμή. Και όλο αυτό σε κάνει να νιώθεις άσχημα. Αλλά δε ξέρεις για ποιο λόγο.
Από που προέρχεται ο ανεξήγητος θυμός; Και τι μπορεί να σημαίνει;
Μια σημαντική αιτία του θυμού είναι ότι δεν έχεις ξεκαθαρίσει τα συναισθήματά σου και αυτό το μπέρδεμα σε αφήνει σε μια κατάσταση μόνιμου εκνευρισμού.
Για παράδειγμα, όταν ήρθε η Μαρία στο γραφείο μου, γελαστή και καλοβαλμένη, δε φαινόταν να έχει κάποιο πρόβλημα. Όμως, ήταν διαρκώς κουρασμένη και εξαντλημένη, χωρίς να υπάρχει κανένας ιατρικός λόγος. Στην πορεία της ψυχοθεραπείας φάνηκε ότι η Μαρία ήταν καταπληκτική μαμά και είχε ενσυναίσθηση και κατανόηση για όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό της!
Όταν άρχισε να συνδέεται περισσότερο με τις σκέψεις και τα συναισθήματά της, συνειδητοποίησε ότι η κακή της διάθεση ήταν μεταμφιεσμένος θυμός προς τον σύζυγο, για τον οποίο πίστευε ότι δε τη βοηθούσε αρκετά με τα πρακτικά της ανατροφής των παιδιών τους αλλά ούτε και τη στήριζε.
Συνειδητοποίησε ότι ήταν θυμωμένη αλλά δεν ήθελε να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της στον άντρα της επειδή υπήρχε αγάπη μεταξύ τους και καλή σχέση και φοβόταν μήπως τα χαλάσει όλα. Κάτω από το θυμό της Μαρίας βρισκόταν μοναξιά και αίσθηση εγκατάλειψης.
Όταν η Μαρία συνειδητοποίησε τα συναισθήματά της και επένδυσε στην αυτοφροντίδα της, ο θυμός της μειώθηκε και σταδιακά εξαφανίστηκε. Επίσης, η Μαρία έμαθε να εκφράζει τις ανάγκες και τα συναισθήματά της αποτελεσματικά, χωρίς να προσβάλλει ούτε τον εαυτό της ούτε τον σύζυγό της.
Φυσικά μπορεί να υπάρχουν πολλές διαφορετικές αιτίες. Μία εξήγηση είναι ότι έχεις αδύναμα όρια. Αυτό σημαίνει ότι δεν οριοθετείς, δεν προστατεύεις τον εαυτό σου σε σχέση με τους άλλους. Θέλεις να πεις «όχι» και τελικά λες «ναι».
Σου ζητάει το παιδί σου να του κάνεις ένα τοστ, ενώ εσύ είσαι πτώμα και το έφηβο παιδί σου είναι μια χαρά ικανό να το φτιάξει μόνο του, αλλά παρόλα αυτά σηκώνεσαι να το κάνεις. Σε παίρνει η πεθερά σου τηλέφωνο και σου λέει τα δικά της κι εσύ δε μπορείς να της πεις ότι σε πέτυχε σε κακή στιγμή, θα μιλήσετε αργότερα. Και μέσα σου βράζεις.
Διαρκώς αισθάνεσαι ξεζουμισμένη και κουρασμένη, σαν να έχεις στερέψει και να μην έχεις πια ενέργεια. Ίσως νιώθεις ότι οι άλλοι σε εκμεταλλεύονται, αλλά δε συνειδητοποιείς ότι έχεις κι εσύ έναν ρόλο σε όλο αυτό.
Μία άλλη εξήγηση είναι ότι έχεις πολύ πίεση στην καθημερινότητά σου, στρεσάρεσαι διαρκώς και έχεις άγχος για το αν θα τα καταφέρεις, αν θα μπορέσεις να ανταποκριθείς στις αυξημένες ανάγκες που υπάρχουν στη ζωή σου. Οι άνθρωποι με άγχος εκνευρίζονται εύκολα και πνίγονται σε μια κουταλιά νερό γιατί συνέχεια προσπαθούν σκληρά να διαχειριστούν την εσωτερική τους συναισθηματική κατάσταση.
Έτσι, όταν εμφανίζεται ένα ακόμα πρόβλημα, μία δυσκολία ή έστω ένα αναπάντεχο θέμα προς επίλυση, νιώθεις ότι έφτασες στα όρια σου, δεν έχεις άλλες αντοχές και ξεσπάς με θυμό.
Κάτι που πρέπει να γνωρίζεις αν θυμώνεις εύκολα ή αν έχεις διαρκή εκνευρισμό είναι ότι μπορεί να έχεις κατάθλιψη. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης όπως το κλάμα και το ότι το άτομο δε μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι. Ο θυμός και ο εκνευρισμός όμως αποτελούν κλασικά, αν και παραγνωρισμένα, συμπτώματα της κατάθλιψης που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωσή της.
Μία άλλη σημαντική πηγή θυμού είναι η κακή σχέση με σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή σου. Αν δεν έχεις καλό γάμο, αν έχεις προβλήματα με τον/τη σύντροφό σου, αν δεν τα πας καλά με τα πεθερικά ή τους γονείς σου, αν έχεις προβλήματα με τα παιδιά σου, τους φίλους ή τους συναδέλφους σου, η οποιαδήποτε κακή σχέση σε επιβαρύνει και σου προξενεί θυμό.
Για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνεσαι ότι το άλλο άτομο σε μία σχέση (συντροφική, ερωτική, φιλική, κλπ.) σε μειώνει, σε θεωρεί δεδομένη, δε σε υπολογίζει, ή δε νοιάζεται για σένα. Ίσως περίμενες περισσότερη βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού από τον σύζυγο, περισσότερη κατανόηση από τη μητέρα σου ή την πεθερά σου, ή περίμενες ότι η κολλητή σου θα έβγαινε μαζί σου αλλά τελικά ακύρωσε την τελευταία στιγμή: όλα αυτά είναι μικρότερα ή μεγαλύτερα προβλήματα στις σχέσεις σου που σε επηρεάζουν.
Η ένταση που δημιουργεί η κακή σχέση την οποία δε μπορείς να διαχειριστείς σου προκαλεί θυμό και ξεσπάς στο συγκεκριμένο άτομο ή γενικά στο περιβάλλον σου.
Ο θυμός μπορεί να προέρχεται επίσης από την επιθυμία σου να ελέγχεις τα πράγματα γύρω σου, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό. Κολλάς στην κίνηση και θα αργήσεις, οπότε κορνάρεις σαν μανιακή και βρίζεις τον μπροστινό σου που δεν μετακινήθηκε δυο μέτρα πιο μπροστά. Ίσως πάλι κολλάς στο τι έκαναν ή δεν έκαναν άλλοι γύρω σου και αυτό σε νευριάζει.
Ίσως ο σύζυγος, τα παιδιά, οι φίλοι, οι συνάδελφοι σου στο γραφείο δεν έκαναν αυτό που εσύ ήθελες να κάνουν ή θεωρούσες σωστό και γι’ αυτό θύμωσες.
Κάτω από τον θυμό κρύβονται άλλα συναισθήματα, μια αίσθηση του ατόμου ότι είναι ευάλωτο και ότι «κινδυνεύει» ψυχολογικά. Τα κρυμμένα συναισθήματα μπορεί να είναι μοναξιά, φόβος, λύπη, οτιδήποτε «πονάει» και μεταμφιέζεται σε θυμό για να πάψει να υποφέρει το άτομο και να προστατέψει τον εαυτό του.
Πώς να διαχειριστείς το θυμό σου
1. Μάθε να αναγνωρίζεις τα αρχικά σημάδια του θυμού
2. Μάθε να εκφράζεις τα συναισθήματά σου χωρίς να κατηγορείς τον συνομιλητή σου
3. Να έχεις από πριν ένα σχέδιο τι θα κάνει αν θυμώσεις- για να μην ξεσπάσεις
4. Πάρε μερικές βαθιές ανάσες για να βρεις το κέντρο σου
5. Παρατήρησε τις αρνητικές σκέψεις που κάνεις και πυροδοτούν το θυμό σου
6. Προσπάθησε να τους δώσεις μία εναλλακτική, πιο ρεαλιστική απάντηση
7. Κάνε ένα διάλειμμα και απομακρύνσου από την κατάσταση που σου δημιουργεί εκνευρισμό και θυμό
∆ρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D., ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια
