Είναι γνωστό στην ψυχολογία των ανθρωπίνων σχέσεων ότι στις ερωτικές σχέσεις, βγαίνουν τα πλέον παιδικά μας στοιχεία. Και μετά, κάποιοι, μεγαλώνουμε.

Η κλινική μας πρακτική δείχνει συχνά ότι οι σχέσεις μας επηρεάζονται από τις παιδικές μας εμπειρίες. Εκτός από τις συνειδητές επιλογές συντρόφου που κάνουν οι άνθρωποι, φαίνεται να λειτουργούν και υποσυνείδητα κίνητρα.

Βλέπουμε πολλές φορές ότι κάθε σύντροφος προσπαθεί να ανακαλύψει ξανά, μέσω του άλλου, τις χαμένες πλευρές από τις πρώτες σχέσεις που έκανε ως παιδί. Για να το δούμε σε ένα παράδειγμα, ας σκεφτούμε κάποιον άνθρωπο, που έχει μάθει στην παιδική του ηλικία ότι πρέπει να είναι δυναμικός και να τα καταφέρνει χωρίς να διαμαρτύρεται, καθώς αυτό εκλαμβάνεται ως σημάδι αδυναμίας.

Μεγαλώνοντας, σε συνδυασμό με κάποιους άλλους παράγοντες, είναι πολύ πιθανό να σχετιστεί με ένα σύντροφο ο οποίος δεν είναι εξίσου δυναμικός και ίσως, εξωτερικεύει πιο εύκολα τη δυσκολία του. Έτσι, ο πρώτος σύντροφος στο παράδειγμά μας, αρχίζει να δυσανασχετεί και να θυμώνει καθώς έχει μάθει υποσυνείδητα να ‘πολεμά’ όσα εκλαμβάνει ως αδυναμία.

Αρχίζει λοιπόν να συμπεριφέρεται στο σύντροφό του σα να είναι αδύναμος, συχνά ανήμπορος ή και βάρος. Γίνεται ο ίδιος ακόμη πιο δυναμικός, αναλαμβάνοντας ενδεχομένως υποχρεώσεις που δεν του αναλογούν, με συνέπεια ο σύντροφός του συχνά να αποσύρεται, καταλήγοντας όντως να φέρεται αδύναμα και με εσωστρέφεια.

Φυσικά, οι άνθρωποι δεν το κάνουν συνειδητά όλο αυτό – δεν είναι παρά ένας υποσυνείδητος τρόπος για να επαναποκτήσουν επαφή με μέρη του εαυτού τους τα οποία έχουν αρνηθεί ή καταπιέσει. Αυτός ο μηχανισμός άμυνας ονομάζεται προβολική ταύτιση.

Έτσι, οδηγούμαστε κάποιες φορές στην αποτυχία συμπληρωματικότητας στους ρόλους των συντρόφων. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

Αν επιστρέψουμε στο παραπάνω παράδειγμα, θα δούμε ότι όσο πιο δυναμικός και εσωστρεφής γίνεται ο ένας σύντροφος, τόσο περισσότερο ο δεύτερος νιώθει την υποσυνείδητη ανάγκη να μείνει πίσω και να εκφράσει τη δυσκολία του. Είναι σαν ο πρώτος να προσπαθεί να είναι αρκετά δυναμικός και για τους δυο, ενώ ο δεύτερος αναλαμβάνει να διατηρήσει την ισορροπία στη σχέση, εκφράζοντας τη δυσκολία και των δυο.

Στην πορεία θα ανακαλύψουν ότι αυτό δεν είναι λειτουργικό για κανέναν τους: ο πρώτος θα θυμώσει επειδή θα σκέφτεται ότι πρέπει να είναι μονίμως στις επάλξεις κι ο δεύτερος επειδή θα αισθανθεί πίεση με τη δυσανάλογη δυσκολία που ανέλαβε να κουβαλά. Είναι λοιπόν χρήσιμο να βιώνει ο καθένας τα πράγματα με όλο το εύρος των συναισθημάτων που μπορεί να έχει σχετικά και όχι μένοντας σε ένα από αυτά.

Ο Framo είχε πει πως οι άνθρωποι επιλέγουμε τους συντρόφους που χρειαζόμαστε και όχι αυτούς που επιθυμούμε, προσπαθώντας να αναβιώσουμε το παιδικό όνειρο της αγάπης δίχως όρους, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν ομοιότητες με το ‘κακή’ πλευρά μας, ώστε να επιτρέπεται να προβάλλονται παλιά μίση.

Είναι άλλωστε γνωστό πώς στις ερωτικές σχέσεις, βγαίνουν τα πλέον παιδικά μας στοιχεία.

Και μετά, κάποιοι, μεγαλώνουμε.

Γράφει η Κωνσταντίνα Γεραντώνη, Κοινωνική Λειτουργός και Ειδικευόμενη Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια