Πολλοί ενήλικες ζουν τη ζωή μέσα από μια κατάσταση φόβου ή σοβαρότητας.

Αν και έχουν οικονομική άνεση, είναι περισσότερο παρατηρητές της ζωής παρά συμμετέχουν ενεργά σ’ αυτήν ή είναι συνεχώς σε επαγρύπνηση σα να υπάρχει κάτι εκεί έξω που απειλεί τη ζωή τους.

Άλλοι άνθρωποι κρατάνε τον εαυτό τους μακριά από την εξωτερική ζωή και αφοσιώνονται στην τεχνολογία, σε εικονικές πραγματικότητες στον υπολογιστή και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κλείνονται μέσα αντί να κυκλοφορούν στο φυσικό κόσμο όπου υπάρχει η -αντικειμενική και υποκειμενική- πραγματικότητα γι’ αυτούς και το σώμα τους.

Πολλοί απ’ αυτούς τους ανθρώπους έχουν ουσιαστικά έναν τρόπο ζωής «πάλης ή φυγής». Κάτι τους συνέβη στη διαδρομή της ζωής που τους έκανε ανασφαλείς, τους συγκλόνισε ή επιβλήθηκε στην δική τους πραγματικότητα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις τραυματίστηκαν ψυχικά με κάποιο τρόπο και βρήκαν καταφύγιο σε έναν από αυτούς τους τρόπους ύπαρξης, προκειμένου να επιβιώσουν. Ακόμη και πολλά χρόνια μετά την τραυματική τους εμπειρία, παραμένουν «κολλημένοι» σ’ αυτό τον τρόπο ζωής, που με κάποιο τρόπο έχουν θεωρήσει φυσιολογικό και αποδεκτό, ακόμη και αν αυτό τους στερεί τις χαρές της ζωής.

Στην κλινική πράξη, παρατηρούμε συχνά ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει την περιέργεια για νέα ερεθίσματα στην πραγματική ζωή. Μπορεί να προτιμούν -ψυχαναγκαστικά- ασφαλή περιβάλλοντα, ερεθίσματα και τρόπους ύπαρξης που δεν τους απειλούν, όμως δεν εξερευνούν νέα είδη εμπειριών στη ζωή.

Η απώλεια της περιέργειας έχει επιπτώσεις στην ικανότητά τους να εξερευνούν και να παίζουν. Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα που έχουν υποστεί τραύμα, συχνά χάνουν την ικανότητα να εξερευνούν, να παίζουν και να διασκεδάζουν με νέα ερεθίσματα ως ενήλικες, που αποτελεί θεμέλιο για την ψυχική υγεία.

Η περιέργεια φέρνει ενθουσιασμό και εξερεύνηση και σύμφωνα με τις νευροεπιστήμες, αυτό εμπλέκει τα συστήματα Κοινωνικής Εμπλοκής και Δράσης Παιχνιδιού του εγκεφάλου. Τα συστήματα αυτά είναι κρίσιμης σημασίας για τη συνεχή εξέλιξη/ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των ενηλίκων και τη συνεχιζόμενη προσαρμογή στην οποία υποβαλλόμαστε σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, καθώς επεξεργαζόμαστε, αλλάζουμε και ρέουμε μαζί με το μεταβαλλόμενο εξωτερικό κόσμο.

Όταν δεν είμαστε σε θέση να έρθουμε σε επαφή με αυτά τα μέρη του εαυτού μας, παραμένουμε με ένα προβληματικό σύστημα κοινωνικής εμπλοκής και επιρρεπείς στο να είμαστε άκαμπτοι και ενδεχομένως να παγώσουμε ή να αποσυρθούμε όταν αντιμετωπίσουμε αλλαγές της ζωής και εξέλιξη. Χάνουμε επίσης, την ευτυχία και τη χαρά που φέρνει το παιχνίδι, η περιέργεια, η εξερεύνηση και το ανοιχτό μυαλό για να ερευνήσουμε ό, ποιο νέο και καινοτόμο ερέθισμα συναντήσουμε.

Υπό μια έννοια, ταριχευόμαστε και πεθαίνουμε όταν συμβαίνει αυτό και το σώμα μας δείχνει τον άκαμπτο περιορισμό, τη χρόνια τάση συγκράτησης και την ένταση που συνοδεύει αυτή τη φοβισμένη ή νεκρωμένη στάση απέναντι στη ζωή.

Μπορούμε να παρατηρήσουμε τη χρόνια μυϊκή ένταση στο σώμα των ατόμων που δεν βλέπουν πλέον τη ζωή ως ασφαλή. Επίσης τα μάτια τους μπορεί να έχουν διεσταλμένες κόρες, να είναι μονίμως τρομαγμένα ή να δείχνουν έναν παγωμένο τρόμο ή τραύμα με ακίνητο και αδιάφορο βλέμμα.

Η νευροεπιστήμη έχει αποδείξει πως η παιχνιδιάρικη διάθεση και το παιχνίδι αυξάνουν την ανθεκτικότητα του ατόμου σε σοκ από το περιβάλλον και σε στρεσογόνους παράγοντες μέσα ή έξω από το άτομο. Το παιχνίδι επίσης προάγει τη μάθηση, τονώνει τη δημιουργικότητα και επιτρέπει την εξάσκηση των δεξιοτήτων συντονισμού εγκεφαλικών και κινητικών λειτουργιών.

Θεωρείται επίσης ότι οι δράσεις παιχνιδιού βοηθούν στην ενσωμάτωση των νέων δεδομένων/πληροφοριών μετά τη γραπτή εκμάθηση και τη δημιουργία νέων δεξιοτήτων.

Το παιχνίδι επίσης φαίνεται να βοηθά να ξεπεραστούν τάσεις και άκαμπτες αντιδράσεις που οδηγούνται από τραύματα του παρελθόντος. Για παράδειγμα, ένα άτομο με τάση ακινητοποίησης, μπορεί να αρχίσει να αναδιαμορφώνει τις αμυντικές αντιδράσεις που βασίζονται στην αντίληψή του, μέσα από δράσεις παιχνιδιού που επιτρέπουν την κοινωνική εμπλοκή, την εξερεύνηση και τη μείωση της σκέψης ότι η ζωή δεν είναι ασφαλής.

Καθώς το παιχνίδι μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο όταν υπάρχει αναστολή της απειλής, του κινδύνου και του φόβου, καθώς ξεκινάμε το παιχνίδι έμμεσα ενημερώνουμε τις περιοχές του εγκεφάλου που πυροδοτούν την ασφάλεια και το φόβο, ότι όλα είναι καλά και έτσι μετριάζουμε τη διέγερσή τους.

Το χιούμορ είναι επίσης μια πτυχή του παιχνιδιού. Το γέλιο, οι αυθόρμητες φωνές και λόγια, έχουν θετική επίδραση στη σωματονοητική μας κατάσταση όπως έχει το παιχνίδι και η εξερεύνηση. Το γέλιο ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνει τα επίπεδα σεροτονίνης και ντοπαμίνης και άρα τη θετική διάθεση.

Έτσι, το γέλιο θεωρείται ένα φυσικό φάρμακο και μάλιστα όταν μπορούμε να γελάμε μαζί με κάποιον άλλο δημιουργούμε τη βάση για έναν ισχυρό κοινωνικό και συναισθηματικό δεσμό μαζί του.Οι γονείς έχουν μια θαυμάσια ευκαιρία να ξαναγίνουν παιδιά και να χαρούν παίζοντας με τα παιδιά τους.

Το παιχνίδι των παιδιών έχει αυθορμητισμό και αθωότητα και μπορεί να προσφέρει μεγάλη ευχαρίστηση σε μας τους ενήλικες αν συμμετέχουμε σ’ αυτό, αφού μας δίνει τη δυνατότητα να συναντήσουμε το δικό μας «εσωτερικό παιδί» και να το αφήσουμε να εκφραστεί. Μας βοηθά να χαλαρώσουμε, να διασκεδάσουμε και επιπλέον να δεθούμε περισσότερο με τα παιδιά. Ακόμη και όσοι δεν είναι γονείς, μπορούν να επιδιώκουν την επαφή με παιδιά μέσα από το παιχνίδι ή ακόμη και να παίζουν σαν παιδιά με τους φίλους τους.

Είναι σκόπιμο για όλους μας να βάλουμε στην ενήλικη ζωή μας το παιχνίδι, την εξερεύνηση και τη διασκέδαση. Τα οφέλη είναι πολλά και μπορεί να έχουν μεγάλη θεραπευτική αξία με ποικίλους τρόπους σε όλο το φάσμα της σωματονοητικής μας κατάστασης.

Γράφει η Παναγιώτα Δ. Κυπραίου, MSc, ECP, MBPsS – Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια, Συντονίστρια Σχολών Γονέων, Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας