Τι είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto;
H θυρεοειδίτιδα Hashimoto, επίσης γνωστή ως χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα ή χρόνια αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα ανήκει στα αυτοάνοσα νοσήματα.

Η νόσος Hashimoto αποτελεί μια φλεγμονώδη νόσο του θυρεοειδούς αδένα, η οποία συχνά χαρακτηρίζεται από την παρουσία βρογχοκήλης, ενίοτε διαφόρου βαθμού υποθυρεοειδισμό και τέλος με την παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων αντισωμάτων και σταδιακή καταστροφή του αδένα.

Ποια είναι η συχνότητα εμφάνισης της θυρεοειδίτιδας Hashimoto;
Είναι ένα από τα πιο κοινά νοσήματα του θυρεοειδή αδένα με τις γυναίκες να προσβάλλονται 3 έως 5 φορές συχνότερα από τους άνδρες. Υπολογίζεται ότι προσβάλλει στην ηλικία των 20 ετών το 10–15% των γυναικών και μετά την ηλικία των 55 ετών το 30–33%.

Ποια είναι τα συμπτώματα της θυρεοειδίτιδας Hashimoto;
Η κλινική εικόνα της θυρεοειδίτιδας Hashimoto ποικίλλει και περιλαμβάνει ήπια έως έντονα σημεία και συμπτώματα. Πολλοί ασθενείς είναι πιθανό να μην εμφανίσουν κανένα από τα συμπτώματα για αρκετά χρόνια, αλλά τελικά οι περισσότεροι θα αντιμετωπίσουν, σε κάποιο βαθμό, υποθυρεοειδισμό ο οποίος θα επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
-κόπωση
-νωθρότητα
-έλλειψη συγκέντρωσης, κακή μνήμη
-κατάθλιψη
-χλωμό, ξηρό δέρμα
-πρησμένο πρόσωπο
-βραχνή φωνή
-δυσκοιλιότητα
-μυϊκοί πόνοι
-αύξηση βάρους
-αυξημένη ευαισθησία στο κρύο
-αυξημένη ευαισθησία σε φάρμακα
-υψηλή χοληστερόλη
-βραδυκαρδία ή ταχυκαρδία
-διαταραχές περιόδου, υπερβολική αιμορραγία, υπογονιμότητα, αυξημένη συχνότητα αποβολών

Με ποιες ασθένειες σχετίζεται η θυρεοειδίτιδα Hashimoto;
Σε πολυάριθμες μελέτες έχει καταγραφεί η συσχέτιση της νόσου με ασθένειες όπως :
-Νόσος του Addison, γνωστή ως επινεφριδική ανεπάρκεια
-Κοιλιοκάκη ή αλλιώς Δυσανεξία στη γλουτένη
-Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
-Λεύκη, μια δερματική πάθηση που προκαλεί τον αποχρωματισμό του δέρματος.
-Σύνδρομο Sjögren, μια πάθηση η οποία προσβάλλει κυρίως τους δακρυϊκούς και τους σιελογόνους αδένες και προκαλεί ξηροστομία και/ή ξηροφθαλμία.
-Ρευματοειδής αρθρίτιδα
-Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ)
-Κακοήθη αναιμία (αδυναμία απορρόφησης της βιταμίνης B12)

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;
Η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα είναι μια πολυπαραγοντική νόσος και προκύπτει από την επίδραση γενετικών (80%) αλλά και περιβαλλοντολογικών παραγόντων (20%).

Γενετικοί Παράγοντες
Η συχνότητα της νόσου είναι αυξημένη σε συγγενείς ασθενών με χρόνια αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα. Έχει παρατηρηθεί ότι:

τα αδέρφια ασθενών με θυρεοειδίτιδα Hashimoto έχουν αναπτύξει αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα σε ποσοστό 33 % ενώ συγγενείς πρώτου βαθμού έχουν υψηλά αντιθυρεοειδικά αντισώματα σε ποσοστό της τάξης του 50%

Τέλος, η σημασία της γενετικής προδιάθεσης στην εμφάνιση αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας υποστηρίζεται από μελέτες διδύμων, οι οποίες κατέγραψαν μεγαλύτερο ποσοστό παρουσίας της νόσου σε μονοζυγωματικούς διδύμους σε σχέση με διζυγωματικούς.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες που πυροδοτούν την νόσο περιλαμβάνονται :
-η αυξημένη πρόσληψη ιωδίου
-το stress
-φάρμακα όπως η ιντερφερόνη , η αμιωδαρόνη και το λίθιο
-ιογενείς λοιμώξεις & μικροβιακοί οργανισμοί όπως η ηπατίτιδα C, ο ιός Epstein- Barr και μικρόβιο Yersinia Εnterocolitica

Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της θυρεοειδίτιδας Hashimoto γίνεται από ενδοκρινολόγο και περιλαμβάνει :
-λήψη ατομικού και οικογενειακού ιστορικού, αφού η νόσος είναι συχνά οικογενής
-κλινική εξέταση
-βιοχημικό εργαστηριακό έλεγχο όπου εξετάζονται η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH),οι ελεύθερες τιμές θυρεοειδικών ορμονών FT3 και FT4, τα αντισώματα έναντι της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης (anti-TPO) και τα αντισώματα έναντι της θυρεοσφαιρίνης(anti-TG). Τα αντισώματα βρίσκονται αυξημένα στο 90% των ατόμων με Hashimoto
-υπερηχογράφημα

Ποια η θεραπευτική αντιμετώπιση;
Η παρουσία και μόνο αυξημένων αντισωμάτων στο αίμα, με φυσιολογικές τιμές ορμονών, δεν χρειάζεται θεραπεία υποκατάστασης με ορμόνη θυρεοειδούς. Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται παρακολούθηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς σε τακτά διαστήματα, τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, καθώς ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να αναπτυχθεί με την πάροδο του χρόνου.

Αν έχετε υποθυρεοειδισμό λόγω της θυρεοειδίτιδας Hashimoto, θα πρέπει να πάρετε θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη.

Διατροφή και θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Η επαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Πιο συγκεκριμένα:

Ιώδιο και θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Ο οργανισμός περιέχει συνολικά 20 – 50 mg ιωδίου, από τα οποία 8 mg περίπου βρίσκονται στον θυροειδή αδένα. Το ιώδιο είναι απαραίτητο για την σύνθεση της θυροξίνης (Τ4) και της τριιωδοθυρονίνης (Τ3). Τόσο η ανεπαρκής όσο και η υπερβολική πρόσληψη ιωδίου μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στη λειτουργία του θυρεοειδούς.

Χαμηλές συγκεντρώσεις ιωδίου στο αίμα προκαλούν βρογχοκήλη ενώ υψηλές δόσεις ιωδίου είναι πιθανόν να προκαλέσουν υπερθυρεοειδισμό σε άτομα που πάσχουν από αυτοάνοση θυρεοειδική νόσο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη για τους ενήλικες τα 150μg ιωδίου, με μέγιστη πρόσληψη τα 600 μg ιωδίου ανά ημέρα.

Το ιώδιο βρίσκεται φυσικά στο έδαφος και στο θαλασσινό νερό, με αποτέλεσμα η περιεκτικότητα των τροφίμων σε ιώδιο να ποικίλει ανάλογα με την περιοχή. Κύριες πηγές ιωδίου είναι:

-το θαλασσινό αλάτι
-το ιωδιωμένο αλάτι
-τα ψάρια & τα θαλασσινά
-φυτικά τρόφιμα που έχουν καλλιεργηθεί σε παραθαλάσσιες περιοχές

Συστήνεται λοιπόν, να αποφεύγεται η υπερβολική λήψη ιωδίου σε άτομα που πάσχουν από θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ενώ η λήψη συμπληρωμάτων ιωδίου θα πρέπει να γίνεται πάντα με την σύμφωνη γνώμη του θεράποντα ιατρού.

Σελήνιο και θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Το σελήνιο αποτελεί συστατικό της γλουταθειονικής υπεροξειδάσης, που προστατεύει τον οργανισμό από τον σχηματισμό ελευθέρων ριζών, συμμετέχοντας έτσι στην αντιοξειδωτική άμυνα του οργανισμού. Η ανεπαρκής λήψη σεληνίου έχει ως αποτέλεσμα την μειωμένη δραστικότητα της γλουταθειονικής υπεροξειδάσης και άλλων σεληνοπρωτεϊνών που διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ρύθμιση της λειτουργίας του θυροειδή και στην ομοιοστασία των θυρεοειδικών ορμονών.

Η επαρκής πρόσληψη σεληνίου, ακόμη και σε συμπλήρωμα σε κάποιες περιπτώσεις, φαίνεται πως βελτιώνει τον αριθμό αντισωμάτων που προσβάλλουν το θυρεοειδή. Πολλά επίσης είναι τα πλεονεκτήματα της θεραπείας με σελήνιο σε αυτοάνοσες θυρεοειδικές παθήσεις όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

Μελέτη έδειξε ότι σε ασθενείς με αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Hashimoto η χορήγηση 200 mg σεληνίου την ημέρα για 3 μήνες μείωσε τα επίπεδά των αντιμικροσωμιακών αντισωμάτων (αντι-TPO) στο 63.6% της αρχικής τους τιμής. Είναι σημαντικό να διασφαλίσετε την επαρκή πρόσληψη σεληνίου από την διατροφή σας καταναλώνοντας τρόφιμα όπως:
-καρύδια Βραζιλίας
-ζωικά προϊόντα, όπως εντόσθια, κρέας, πουλερικά
-ψάρια και θαλασσινά
-λαχανικά και δημητριακά που έχουν καλλιεργηθεί σε εδάφη πλούσια σε σελήνιο

Βιταμίνη D και θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη από Έλληνες ερευνητές, η έλλειψη βιταμίνης D ενδέχεται να σχετίζεται με την παθογένεια της θυρεοειδίτιδας Hashimoto και η συμπληρωματική χορήγηση της βιταμίνης D3 θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για την αυτοάνοση αυτή νόσο. Η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D προκάλεσε σημαντική μείωση της τάξεως του 20,3% στα επίπεδα της anti-TPO.

Η έκθεση του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία έχει ως αποτέλεσμα τη σύνθεση της βιταμίνης D3, ενώ φυσικές τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D είναι:
-ο κρόκος των αυγών
-το συκώτι
-τα λιπαρά ψάρια όπως ο τόνος και ο σολομός

Είναι σημαντικό να διασφαλίσετε ότι έχετε επαρκή επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό σας αφού βοηθούν στην καλύτερη εξέλιξη της νόσου δεδομένου ότι περιορίζουν τα επίπεδα των αντισωμάτων της θυρεοσφαιρίνης και της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης.

Τι επιπλέον πρέπει να πρέπει να προσέχει στην διατροφή του ο ασθενής με θυρεοειδίτιδα Hashimoto ;
Η έλλειψη και άλλων ιχνοστοιχείων και βιταμινών όπως το σίδηρο και η βιταμίνη Β12, απαντώνται συχνά σε ασθενείς με θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Ο σίδηρος είναι ένα σημαντικό ιχνοστοιχείο για τη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών και η έλλειψη του μειώνει τη δραστικότητα του ενζύμου θυρεοειδική υπεροξειδάσης (TPO).

Επιπροσθέτως, έχει βρεθεί ότι το 30 % των ασθενών με αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα έχουν έλλειψη Β12 γι’ αυτό θα πρέπει να ακολουθούν μια διατροφή πλούσια σε αυγά, μοσχάρι, συκώτι και λιπαρά ψάρια.

Τα συμπληρώματα σιδήρου, επίσης μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφηση της θυροξίνης για αυτό και συστήνετε η λήψη τους να απέχει τουλάχιστον 2 ώρες από τη λήψη της .

Ποιος ο ρόλος της γλουτένης στην θυρεοειδίτιδα Hashimoto;
Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της θυρεοειδίτιδας Hashimoto και της δυσανεξίας στη γλουτένη. Πολλοί ασθενείς που πάσχουν από θυρεοειδίτιδα Hashimoto έχουν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη, με ποσοστό επιπολασμού από 2 έως 7%.

Συστήνεται λοιπόν, τα άτομα που πάσχουν από τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto να ακολουθούν μια δίαιτα χωρίς ή περιορισμένης γλουτένης, χωρίς βεβαία να είναι απαραίτητο να την αποκλείσουν εντελώς από την διατροφή τους. Η γλουτένη βρίσκεται σε μεγάλο ποσοστό στο σιτάρι, το κριθάρι, την σίκαλη και τη βρώμη. Κάθε περιστατικό όμως είναι μοναδικό και ο κάθε ασθενής πρέπει πάντα να συμβουλεύεται τον θεράποντα ιατρό του.

Συμπερασματικά
H υιοθέτηση μιας σωστής και ισορροπημένης διατροφής μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη στην θυρεοειδίτιδα Hashimoto όπως τη μείωση της κόπωσης και των μυϊκών πόνων, την μείωση του στρες και την βελτίωση της διάθεσης αλλά και τον έλεγχο του σωματικού βάρους. Το διαιτολόγιο θα πρέπει να είναι χαμηλό σε λιπαρά, πλούσιο σε φρέσκα βιολογικά φρούτα και λαχανικά, άπαχο κρέας και ψάρια. Αποφύγετε τα ραφιναρισμένα και επεξεργασμένα τρόφιμα, το λευκό αλεύρι αλλά και τη ζάχαρη, αφού έχουν σε πολλές έρευνες έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη αυτοάνοσων νοσημάτων.

Της Εύας Μακρή, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.