Δύο από τις πιο βασικές δεξιότητες που χρειάζεται να έχουν κατακτήσει τα παιδιά προκειμένου να έχουν ομαλή εξέλιξη είναι οι κοινωνικές δεξιότητες και η συναισθηματική ωριμότητα.

Με τον όρο κοινωνικές δεξιότητες εννοούμε δεξιότητες όπως το να μπορεί ένα παιδί να μοιράζεται τα πράγματα του με τους άλλους, να περιμένει τη σειρά του, να βοηθά και να συνεργάζεται, να θέλει να είναι μέλος μιας ομάδας.

Αυτές οι κοινωνικές δεξιότητες αποτελούν τα πιο σημαντικά εφόδια για την ευπροσαρμοστία του παιδιού από την παρέα ως στο σχολείο. Ωστόσο, αυτές τις τόσο σημαντικές δεξιότητες τα παιδιά τις διδάσκονται με τιμωρίες, φωνές και κηρύγματα με αποτέλεσμα να μην βοηθιούνται στην κατανόηση της σημαντικότητας των δεξιοτήτων αυτών από τα ίδια τα παιδιά.

Πώς μαθαίνουν τα παιδιά τις δεξιότητες αυτές; Η μάθηση των κοινωνικών δεξιοτήτων ξεκινά από το σπίτι όταν ο γονιός ενθαρρύνει αυτές τις συμπεριφορές αλλά λειτουργεί και ο ίδιος ως πρότυπο εκδηλώνοντας αυτές τις συπεριφορορές μπροστά στο παιδί του.

Οι ικανότητες όπως να περιμένω, να υπομένω, να ζητώ αυτό που θέλω ευγενικά είναι δεξιότητες που δείχνουν συνάμα και ικανότητα για αυτοέλεγχο και αυτοσυγκράτηση. Αυτές οι τόσο σημαντικές δεξιότητες αποκτιούνται αργά και σταδιακά.

Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να επιδεικνύουν φιλικές συμπεριφορές απέναντι σε άλλα παιδιά. Επικεντρώστε την προσοχή σας σε κάθε θετική κοινωνική συμπεριφορά.

Μια άλλη εξίσου σημαντική δεξιότητα είναι η συναισθηματική ωριμότητα του παιδιού. Συναισθηματικά ώριμος είναι ο άνθρωπος που μπορεί να αφήνει το συναίσθημα του την σωστή στιγμή με τον σωστό τρόπο.

Για να μπορέσει ένα παιδί να αντιδράσει με τον σωστό τρόπο θα πρέπει να εκπαιδευτεί στην αναγνώριση των συναισθημάτων του. Πώς εκπαιδεύεται στο να είναι συναισθηματικά ώριμο; Ο πιο απλός και αποτελεσματικός τρόπος είναι να ακούει κανείς το παιδί του με προσοχή ούτως ώστε να καταλάβει τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται το παιδί, κατόπιν να την αναγνωρίσετε με μια λέξη, να την επισημάνετε και να την ονοματίσετε.

Αν θεωρήσουμε ότι τα συναισθήματα μας και ο έλεγχος τους αντιστοιχούν στα χρώματα ενός φαναριού: κόκκινο για το όταν το παιδί δεν μπορεί να ελέγξει τη συμπεριφορά του, πορτοκαλί όταν είναι στα όρια του και πράσινο όταν τα καταφέρνει να διατηρήσει τον αυτοέλεγχο του.

Εντοπίστε τις στιγμές που αρχίζει το παιδί να αισθάνεται δυσφορία από μια δραστηριότητα αλλά συνεχίζει μετά δυσκολίας να διατηρήσει την υπομονή του. Αυτή η στιγμή είναι μια πορτοκαλί στιγμή και χρειάζεται να επισημάνετε στο παιδί σας ότι αναγνωριζετε τη δυσκολία του όμως χαίρεστε που συνεχίζει να προσπαθεί.

Όταν το παιδί φτάσει στο κόκκινο φανάρι τότε δεν ενδεικνυται η προσπάθεια εκπαίδευσης στον αυτοέλεγχο. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά δεν ξέρουν να σας πουν πως νιώθουν. Η σωστή αντιμετώπιση είναι να προσεγγίσεις το παιδί λέγοντας του < Σε βλέπω πολύ στεναχωρημένο> περιμένοντας το ίδιο το παιδι να σας ανοικτεί.

Η επικοινωνία μας με τα παιδιά μας πολλές φορές είναι δύσκολη γιατί το μικρό παιδί έχει έμφυτη την τάση να δηλώνει αυθόρμητα τις ανάγκες του με αρνητικό τρόπο. Ένα μωρό θα κλάψει για να δηλώσει ότι πεινάει, ένα τρίχρονο παιδί θα πέσει στο πάτωμα και θα κλαίει. Τα παδιά χρειάζεται να μάθουν να ζητούν αυτό που θέλουν με θετικό τρόπο. Οι ενήλικες αποτελούμε τα πρότυπα τους.

Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσα από μια εγωιστική οπτική ελέγχοντας τα όρια της αυτοδυναμίας τους και της ανεξαρτησίας τους. Κάποιες φορές παρακούν απλά και μόνο για να μας δοκιμάσουν. Το πιο σημαντικό πράγμα που οι γονείς μπορούν να μάθουν στα παιδιά τους είναι πώς να τα βγάζουν πέρα χωρίς αυτούς.

Γράφει η Δρ. Αριστονίκη Θεοδοσίου-Τρυφωνίδου
Ψυχολόγος Σχολικής-Εξελικτικής κατεύθυνσης

Thessaloniki Arts and Culture