Αν το παιδί σου ζορίζεται στο σχολείο και δείχνε να μην έχει κίνητρο να κάνει μια προσπάθεια, χρειάζεται να το βοηθήσεις. Το πρώτο που θα πρέπει να κάνεις φυσικά είναι να διαπιστώσεις αν υπάρχει κάποιο σοβαρό εμπόδιο, όπως μία μαθησιακή δυσκολία, διάσπαση προσοχής, κοινωνικά θέματα στις φιλίες του ή κάποιο συναισθηματικό πρόβλημα (πχ., υπερβολικό άγχος) που εμποδίζει το παιδί από το να προσέξει, να κάνει προσπάθεια, να μάθει και να τα πάει καλά.
Είτε το παιδί έχει κάποιο πρόβλημα που μπορεί να διαγνωστεί και να εφαρμοστεί κάποια μέθοδος αντιμετώπισής του είτε το ζήτημα δεν είναι διαγνώσιμο, υπάρχουν πολλά που μπορείς να κάνεις για να ενθαρρύνεις το παιδί σου να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια στο σχολείο και να αποκτήσει πιο θετική στάση.
Να έχεις ενεργό ρόλο στη σχολική ζωή
Σίγουρα είναι σημαντικό για ένα παιδί να βλέπει ότι ο γονιός του νοιάζεται και ενδιαφέρεται έμπρακτα για τη σχολική ζωή. Ξεκίνησε από τα απλά: να γνωρίζεις τα ονόματα από όλους τους δασκάλους του παιδιού και να μην απαξιώνεις κάποιον επειδή κάνει πχ., ένα δευτερεύον μάθημα. Να πας να τους δεις όλους τουλάχιστον μία φορά και να ακούσεις τι έχουν να σου πουν για το παιδί σου. Να πηγαίνεις σε όλες τις σχολικές συναντήσεις. Αν υπάρχει κάποια ευκαιρία να βοηθήσεις εθελοντικά στο σχολείο του παιδιού σου μην αφήσεις να πάει χαμένη (και ναι, ξέρω πόσο δύσκολο είναι το πρόγραμμά σου! )
Να ρωτάς με πραγματικό ενδιαφέρον το παιδί σου καθημερινά τι έκανε στο σχολείο, τι καινούργιο έμαθε, με ποια φίλη έπαιξε, ένα αστείο που έμαθε, κοκ. Να ξέρεις τα ονόματα των φίλων του παιδιού σου και να φροντίσεις να έχει το παιδί σου την ευκαιρία να παίζει μαζί τους και εκτός σχολείου. Αν το σπίτι σου είναι μικρό ή δε θέλεις να μπεις στη φασαρία, δώσε ραντεβού με την άλλη μαμά στην παιδική χαρά, όπου θα παίξουν μαζί τα παιδιά σας.
Να ενισχύεις θετικά τη σωστή συμπεριφορά
Το να ανταμείψεις τη θετική συμπεριφορά του παιδιού σου όχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά είναι κάτι ιδιαίτερα θετικό, που θα το βοηθήσει να εμπεδώσει τη θετική αυτή συμπεριφορά. Να ξεκαθαρίσω εδώ ότι δεν αναφέρομαι σε ανταμοιβές τύπου «κάνε τα μαθήματά σου και θα σου δώσω πέντε ευρώ» ή «αν φέρεις άριστα στο τεστ θα σου πάρω ποδήλατο». Αυτά εμπίπτουν περισσότερο στην κατηγορία της δωροδοκίας και λιγότερο στης ανταμοιβής.
Αναφέρομαι συγκεκριμένα σε ανταμοιβές που είναι φυσικές, που θα συνέβαιναν έτσι κι αλλιώς, απλώς εσύ τις δίνεις συγκεκριμένα ΜΕΤΑ από κάποια καλή συμπεριφορά του παιδιού που σχετίζεται με το σχολείο. Έτσι, αν το παιδί θέλει παγωτό και επιμένει να το φάει πρώτα και μετά να κάνει τα μαθήματά του, εσύ πρέπει να επιμείνεις ότι θα γίνει το αντίστροφο.
Δηλαδή ότι το παιδί πρώτα θα καθίσει να διαβάσει για ένα χρονικό διάστημα και μετά θα κάνει διάλειμμα και θα φάει παγωτό. Και φυσικά τα παιδιά τρελαίνονται για φιλιά, αγκαλιές, «μπράβο» και επαίνους και τέτοιου είδους ανταμοιβές. Όταν το παιδί κάνει τα μαθήματά του και μετά πάρει μια τέτοια ανταμοιβή, αρχίζει να νιώθει όμορφα. Ο εγκέφαλος καταγράφει το θετικό συναίσθημα και το γεγονός ότι δημιουργήθηκε μετά την προσπάθεια για τα μαθήματα, οπότε έτσι μαθαίνει τον κανόνα «κάνω μαθήματα = νιώθω καλά». Φυσικά χρειάζεται χρόνος για να κάνει τη σύνδεση, δε θα γίνει κάτι τέτοιο με την πρώτη, αλλά σταδιακά το παιδί θα ενδοβάλλει το θετικό συναίσθημα και τη σωστή συμπεριφορά, οπότε θα κάνει προσπάθεια στο σχολείο επειδή έτσι νιώθει καλά.
Το να ανταμείψεις τη θετική συμπεριφορά του παιδιού σου όχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά είναι κάτι ιδιαίτερα θετικό, που θα το βοηθήσει να εμπεδώσει τη θετική αυτή συμπεριφορά.
Σημαντικό κλειδί εδώ είναι να μη ζητήσεις από το παιδί να κάνει μονοκόμματα κάτι μεγάλο ή δύσκολο. Σπάσε αυτό που έχει να κάνει σε μικρότερα κομμάτια που μπορεί να τα διαχειριστεί και ενίσχυσε το με ανταμοιβή όταν τελειώσει το πρώτο κομμάτι. Δε χρειάζεται να δίνεις ανταμοιβή κάθε φορά που κάνει κάτι, να διατηρήσεις το στοιχείο της έκπληξης.
Να ανταμείβεις καταρχήν την προσπάθεια και όχι απαραίτητα το αποτέλεσμα
Το μήνυμα εδώ είναι «βλέπω ότι προσπαθείς και το εκτιμώ». Να θυμάσαι ότι η προσπάθεια και η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Να δείχνεις στο παιδί σου ότι σέβεσαι τον κόπο του και τη σκληρή δουλειά του. Έτσι του διδάσκεις ότι πρέπει να προσπαθεί, να δίνει τον καλύτερο εαυτό του και να μη φοβάται τη μελέτη και τα μαθήματα.
Να του καλλιεργήσεις νοοτροπία της εξέλιξης
Αυτό σημαίνει ότι θα διδάξεις στο παιδί σου ότι η προσπάθεια, η δουλειά και η εξάσκηση μετράνε. Κανείς δε γεννήθηκε να τα ξέρει όλα, κανείς δε γεννήθηκε τέλειος. Δίδαξε στο παιδί ότι δεν τα βάζουμε κάτω στην πρώτη δυσκολία. Βρίσκουμε τι δεν ξέρουμε ή τι κάνουμε λάθος, το διορθώνουμε και εξασκούμαστε μέχρι να το μάθουμε.
Έτσι, δεν έχει νόημα να πεις στο παιδί «μπράβο είσαι πολύ έξυπνος», γιατί έτσι είναι πολύ πιθανό ότι στα δύσκολα δε θα προσπαθήσει καν, από φόβο μήπως κάνει λάθος και χάσει τον τίτλο του «πολύ έξυπνος». Αντίθετα, το παιδί που έχει μάθει από νωρίς στη δουλειά και την εξάσκηση, δε θα τα παρατήσει στα δύσκολα, παρά θα κάνει αυτό που ξέρει: θα δουλέψει, θα προσπαθήσει και θα εξασκηθεί μέχρι να τα καταφέρει.
Ενθάρρυνε το παιδί σου να βλέπει μπροστά και να αντιλαμβάνεται τη σημασία του στόχου του
Αυτό ισχύει κυρίως στην εφηβεία, όταν το παιδί θέλει να κάνει κάτι ευχάριστο ή εύκολο εκείνη τη στιγμή και ξεχνάει ή θέλει να αποφύγει κάτι μεγαλύτερο ή δυσκολότερο. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να θέλει να διαβάσει μόνο τα sos θέματα, γιατί ο καθηγητής είπε ότι αυτά είναι τα σημαντικά. Αν όμως του θυμίσεις ότι στόχος του είναι να δώσει εξετάσεις σε μία δύσκολη σχολή και πρέπει να έχει γερές βάσεις, θα το βοηθήσεις να δει τον μεγάλο στόχο και να δουλέψει γι’ αυτόν.
Να έχεις το δικό σου σύστημα υποστήριξης
Η εύκολη λύση είναι να πεις ότι αφήνεις το παιδί στα χέρια του δάσκαλου ή του φροντιστή και δεν ανακατεύεσαι. Αλλά δεν είναι καλή λύση! Και επειδή το στρες του σχολείου μπορεί να μεταφερθεί από το παιδί σε εσένα, είναι σημαντικό να έχεις το δικό σου σύστημα υποστήριξης. Να μιλάς με φίλους χωρίς να ντρέπεσαι για το παιδί σου, αλλά για να πάρεις ιδέες και στήριξη. Να βγαίνεις με φίλους και να ΜΗ μιλάτε καθόλου για τα παιδιά σας, παρά μόνο για άλλα θέματα. Να έχεις ενδιαφέροντα και δραστηριότητες που σου δίνουν χαρά, ώστε να μην πέφτεις με τα μούτρα στο παιδί σου και να προσπαθείς να το διαμορφώσεις όπως θέλεις εσύ.
Να ζεις τη δική σου ζωή και να μη ζεις μέσα από τη ζωή του παιδιού σου.
Να θυμάσαι ότι το να είσαι γονιός είναι δύσκολο, αλλά και πολύ ωραίο μαζί! Στα ζόρια να θυμάσαι τις ωραίες στιγμές, να επενδύεις σε αυτές και να θυμάσαι ότι θα έρθουν πάλι!
Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ψυχολόγος-Συγγραφέας
