Στον αριθμό 20 της οδού Βασιλίσσης Όλγας, λίγο πιο δίπλα από την Οικία Μιχαηλίδη όπου στεγάζεται πλέον το εστιατόριο-μπαρ Casablanca, βρίσκεις το εξαιρετικό παλιό αρχοντικό, Βίλα Τζεμπόργα ή αλλιώς, Έπαυλη Σαλέμ.
Το υπέροχο αυτό κτίριο, χτίστηκε το 1878, από τον διακεκριμένο αρχιτέκτονα, Ξενοφώντα Παιονίδη και προοριζόταν για τον εβραϊκής καταγωγής μεγαλέμπορο, Τζεμποργά. Εννέα χρόνια αργότερα, το 1887, αγοράζεται από την Άννα Όλμαν, ενώ το 1894 καταλήγει στην ιδιοκτησία της σεφαραδίτικης οικογένειας Σάλεμ. Ο Εμμανουήλ Σαλέμ, ο οποίος το αγόρασε, υπήρξε εξέχον μέλος της Εβραϊκής Κοινότητας της πόλης και πολύ γνωστός δικηγόρος της εποχής. Για 30 χρόνια το σπίτι μένει στα χέρια της οικογένειας, ώσπου το 1915, με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, χρησιμοποιείται ως Προξενείο της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και στη συνέχεια γίνεται το Ιταλικό Προξενείο της πόλης, για πολλά χρόνια, με την ονομασία Βίλα Όλγα. Εκείνη την εποχή, η βίλα ήταν παραθαλάσσια με ελάχιστη απόσταση από το Θερμαϊκό. Το διάστημα που δημιουργήθηκε μεταξύ της θάλασσας και του αρχοντικού, έγινε λόγω των επιχωματώσεων για τη δημιουργία της παραλιακής, τη δεκαετία του ’50. Μετά τον σεισμό του 1978 εγκαταλείπεται, αφού το προξενείο μεταφέρεται στο χώρο που έχει δημιουργηθεί από την κατεδάφιση της Βίλλας Ιντας επί της οδού Φλέμινγκ (πρώην Οδός Μιζραχή) και χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του συγκροτήματος των ιταλικών Monopoli di Stato και του Ιταλικού Ινστιτούτου.
Το 1998, η Βίλα Σαλέμ, χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της γνωστής και πολυβραβευμένης ταινίας του Θεόδωρου Αγγελόπουλου, “Μια αιωνιότητα και μια μέρα”. Ενώ το 2013-2014, έγινε γνωστή παγκοσμίως, λόγω της αφίσας που δημιούργησαν οι fans της τηλεοπτικής σειράς, American Horror Story. Δυστυχώς, όμως, το όνομα της οικίας δεν πήρε την αναγνωρισιμότητα που της άρμοζε, αφού δεν αναγραφόταν πουθενά πληροφορίες αυτής.
Το 2016, ο αντιδήμαρχος αστικού περιβάλλοντος, κ. Κουράκης, είχε ζητήσει από την Ιταλική Κυβέρνηση, την δωρεάν προσφορά της βίλας στο Δήμο Θεσσαλονίκης, με την ιδέα να ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα ανάπλασης κτιρίου και η ανταπόκριση ήταν θετική. Οι διαδικασίες, όμως, δεν προχώρησαν.
Τον Νοέμβριο του ’18, είχε συζητηθεί η αγορά της έπαυλης από το Ίδρυμα Ωνάση, με τη μεταβίβαση να είναι σχεδόν σίγουρη. Τα τελευταία νέα για την Οικία Σαλέμ, έγιναν γνωστά το Μάιο του ’19, όταν η Ιταλική Κυβέρνηση έβγαλε σε δημοπρασία το κτίριο, με το ελάχιστο τίμημα να τίθεται στο 1,5 εκατ. ευρώ. Οι προσφορές που κατατέθηκαν και στάλθηκαν στην Ιταλική Κυβέρνηση ήταν τρεις και αγοραστές είναι τελικα επιφανείς επιχειρηματίες της Θεσσαλονίκης. Το κτίσμα αγοράστηκε, τελικά, έναντι του τιμήματος της τάξεως των 2,2 εκ. ευρώ, από τη holding εταιρεία APEX του γνωστού επιχειρηματία της Θεσσαλονίκης από τον κλάδο των κατασκευών και των ξενοδοχείων, Λεωνίδα Ζησιάδη. Άγνωστα παραμένουν μέχρι στιγμής τα σχέδια για τον τρόπο αξιοποίησης του διατηρητέου από την APEX. Πληροφορίες θέλουν τη βίλα να μετατρέπεται σε μπουτίκ ξενοδοχείο ή σε χώρο τέχνης, χωρίς να επιβεβαιώνεται από την εταιρεία.
Επιμέλεια – Κείμενο – Φωτογραφίες: Δάφνη Τσάρτσαρου
