Η Βίλα Μορντώχ βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Βασ. Όλγας και 25ης Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη.
Πρόκειται για οίκημα-δείγμα της αρχιτεκτονικής που χαρακτήριζε τους «πύργους» της οδού Βασιλίσσης Όλγας (τα περισσότερα από τα κτίσματα της συνοικίας των Εξοχών είχαν παρόμοια αρχιτεκτονική). Χτίστηκε το 1905 (η χρονολογία επιβεβαιώνεται και από την υπογραφή σε αραβική γραφή, του Τούρκου καλλιτέχνη των τοιχογραφιών της βίλας, Νουρεντίν). Σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη.
Αρχικά ήταν κατοικία του Τούρκου μεράρχου Σεϊφουλάχ Πασά. Το 1923 πουλήθηκε στους αδερφούς Σαλώμ και στη συνέχεια πέρασε στην ιδιοκτησία του Σαμουήλ Μορντώχ – στον οποίο οφείλει το όνομά της. Κατοικήθηκε από την οικογένεια Μορντώχ μέχρι το 1940.
Το 1952 το κτήριο (μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο) πουλήθηκε στο ΙΚΑ και χρησιμοποιήθηκε ως πολυϊατρείο μέχρι το 1972. Στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε για κάποιο χρονικό διάστημα. Αργότερα, από τον Δεκέμβριο του 1986 μέχρι πρόσφατα, λειτούργησε ως Δημοτική Πινακοθήκη της Θεσσαλονίκης (ιδρύθηκε το 1966 και πρόσφατα μεταφέρθηκε στην Κάζα Μπιάνκα). Από τις αρχές του 2013 στεγάζει τις υπηρεσίες του Ε’ διαμερίσματος Θεσσαλονίκης και του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης.
Είναι διώροφο, κεραμοσκεπές κτίσμα με ημιυπόγειο και σοφίτα. Έχει αρχιτεκτονικά στοιχεία νεοκλασικά, αναγεννησιακά, μπαρόκ και αρτ-νουβώ (όπως και η Κάζα Μπιάνκα, ακολουθούν δηλαδή, το αρχιτεκτονικό ρεύμα του εκλεκτικισμού), τα οποία διαφοροποιούνται στις όψεις, συμβάλλοντας στον μορφολογικό πλουραλισμό του κτιρίου.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι ο κρεμμυδόσχημος τρούλος στη νοτιοδυτική γωνία της.Μεγάλο αισθητικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ακόμη η ζωγραφική διακόσμηση του αρχοντικού -μάλιστα σε ορισμένα δωμάτια σώζεται μεγάλο μέρος της- όπως και η ξυλόγλυπτη, ενδεικτικά της καλαισθησίας του καλλιτέχνη και των πρώτων ιδιοκτητών, αλλά και της οικονομικής ευρωστίας τους.
Κείμενο :Λία Μαλλίδου
Φωτογραφίες :Δημήτρης Συμεωνίδης (Μάρτιος 2014)
Thessaloniki Arts and Culture http://www.thessalonikiartsandculture.gr/
