“Μια φωτογραφία, μια ιστορία” και κάνουμε στάση στην Αχειροποίητο, στο 1922…
Λέει ο Γιώργος Ιωάννου στη συλλογή “Η Σαρκοφάγος”:
“Στη Σαλονίκη τους πιο πολλούς τους στρίμωξαν στην Αχειροποίητο ή εκεί γύρω.
Οι Τούρκοι είχαν μετατρέψει για αιώνες την τεράστια εκκλησία σε τζαμί κι έτσι την είχαν μαγαρίσει. Μπορούσαν λοιπόν να την μαγαρίσουν λιγάκι κι οι ανοικονόμητοι πρόσφυγες.
Αυτοί, αφού έστησαν την εικόνα τους στη θέση του ιερού, χώρισαν με σεντόνια και κουβέρτες χώρους σα δωμάτια και άρχισαν να ζουν.
Έρωτες, καυγάδες, ξυλοδαρμοί, γλέντια, χαρές και γεννητούρια, γίνονταν πίσω απ΄τα κρεμασμένα σεντόνια, που τότε μόνο σηκώνονταν όλα, όταν ήταν ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας το γεγονός.
Στα καρναβάλια καίγονταν το πελεκούδι.
Ως και οι μπαγιάτηδες σαλονικιοί προσπαθούσαν να λάβουν μέρος.
Ύστερα απ΄όλα αυτά, ήταν βέβαια περιττό να ξαναγιαστεί η εκκλησία, πράγμα όμως που έγινε μεγαλοπρεπώς, μόλις πέταξαν από μέσα τους πρόσφυγες. Η εικόνα, φυσικά απόμεινε αιχμάλωτη των ξένων παπάδων.”
Κτισμένη το 452 μ.Χ., η Παναγία Αχειροποίητος είναι αναμφισβήτητα ένας από τους αρχαιότερους Χριστιανικούς ναούς σε ολόκληρη την Ελλάδα. Βρίσκεται στην οδό Αγίας Σοφίας, απέναντι από την πλατεία Μακεδονομάχων. Είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο και η ονομασία της οφείλεται στην “αχειροποίητη” λατρευτική εικόνα της Θεοτόκου δεομένης που βρισκόταν στο ναό.
Από ανασκαφές που έγιναν στο εσωτερικού του μνημείου αποκαλύφθηκε ότι ο ναός ιδρύθηκε πάνω σε ένα μεγάλο δημόσιο λουτρό ενώ παλαιότεροι συγγραφείς και περιηγητές πίστευαν ότι στη θέση του βρισκόταν στην αρχαιότητα ναός της Θερμαίας Αφροδίτης.
Η μετατροπή της Παναγίας Αχειροποιήτου σε τζαμί κατά τον 15ο αιώνα σίγουρα δεν αποτελεί έκπληξη για τα ιστορικά δεδομένα της πόλης, ενώ εξαιτίας αυτής το εσωτερικό του κτιρίου δέχτηκε αρκετές ζημιές. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Αχειροποίητος στέγασε οικογένειες προσφύγων ως καταυλισμός. Τελικά, ο ναός αποδόθηκε εκ νέου στη χριστιανική λατρεία το 1930
Φωτογραφία – επιμέλεια: Δημήτρης Συμεωνίδης