Το ιστορικό έχει ως εξής: Επέστρεφα βραδάκι από την παραλία και πηγαίνοντας να πάρω το αμάξι από το Λαογραφικό Μουσείο πρόσεξα για πρώτη φορά τα φωτισμένα παράθυρά του. Μου έκαναν εντύπωση. Μου άρεσαν. Πρόσεξα επίσης για πρώτη φορά και την οδό Φιλ. Νίκογλου. Δεν είχα ιδέα ποιος ήταν ο Φίλιππος Νίκογλου (τον άκουγα για πρώτη φορά).
Η φωτογραφία είναι από τα Φωτισμένα παράθυρα στην οδό Φίλιππου Νίκογλου. (Λαογραφικό Μουσείο)
100 μέτρα όλο κι όλο είναι ο δρόμος που φέρει το όνομα του Φίλιππου Νίκογλου και μπορεί ο δρόμος να είναι μικρός, η Ελλάδα όμως του χρωστά τεράστια ευγνωμοσύνη, γιατί με κίνδυνο της ζωής του ο Φίλιππος Νίκογλου έδωσε πληροφορίες στην Ελληνική κυβέρνηση και βοήθησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, πριν προλάβουν να την καταλάβουν οι Βούλγαροι.
Ο Νίκογλου ήταν γιατρός, Έλληνας στην συνείδηση, αλλά Βούλγαρος στην υπηκοότητα. Γόνος μεγάλης Ελληνικής οικογένειας, γεννήθηκε το 1871 στην Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας. Στα δεκατέσσερά του χρόνια (1885) η πατρίδα του η Ανατολική Ρωμυλία (Βόρεια Θράκη,) κατά παράβαση της συνθήκης του Βερολίνου, προσαρτήθηκε με πραξικόπημα που έκανε ο Βούλγαρος ηγεμόνας Αλέξανδρος και οι Έλληνες κάτοικοί της έγιναν Βούλγαροι υπήκοοι.
Ο Νίκογλου είχε φοιτήσει στην περίφημη Ζαρίφεια Σχολή της Φιλιππούπολης και σπούδασε ιατρική στην Γερμανία. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Σόφια, όπου άσκησε την ιατρική. Εργαζόταν ως χειρούργος γιατρός στη Σόφια μέχρι τη στιγμή που έγινε η επιστράτευση του Βουλγαρικού στρατού το 1912 και επιστρατεύτηκε ως στρατιωτικός γιατρός.
Βρισκόμαστε λοιπόν στα 1912. Οι σύμμαχοι νικούν κατά κράτος τους Τούρκους κι ο καθένας κρατά για λογαριασμό του τις περιοχές τις οποίες καταλαμβάνει. Όλοι ελευθερώνουν και όπως ήταν επόμενο, η Θεσσαλονίκη γίνεται το μήλο της Έριδας. Όλοι έχουν βλέψεις να καταλάβουν την δεύτερη σε σπουδαιότητα πόλη της Αυτοκρατορίας.
Ο Κωνσταντίνος έχει νικήσει στο Σαραντάπορο ενώ οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι προχωρούσαν από τον βορρά. Οι νικητές κάποια στιγμή θα βρισκόντουσαν κι εκεί που θα βρισκόντουσαν, θα σταματούσε ο πόλεμος. Το θέμα ήταν που θα βρίσκονταν και τι θα είχε ο καθένας στη κατοχή του. Η Ελληνοβουλγαρική Συνθήκη που είχε υπογραφεί τον Μάιο του 1912, δεν προέβλεπε διανομή εδαφών μεταξύ των συμμάχων, οπότε ίσχυε η αρχή του τετελεσμένου γεγονότος (όποιος προλάβει δηλαδή).
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήθελε να κατευθυνθούν τα Ελληνικά στρατεύματα προς την Θεσσαλονίκη, ενώ ο Κωνσταντίνος θεωρούσε καλύτερο να προχωρήσει βόρεια προς το Μοναστήρι (τη σημερινή πόλη Πίτολα στα Σκόπια). Κανείς από τους δύο δεν γνώριζε τα σχέδια των Βουλγάρων για την κατάληψη της Θεσσαλονίκης. (Η κατασκοπεία ήταν ακόμη στα σπάργανα )
Οι Βούλγαροι είχαν ολοκληρωμένο σχέδιο για την άμεση κατάληψη της Θεσσαλονίκης και μάλιστα για να παραπλανήσουν την Ελληνική κυβέρνηση, είχαν καλέσει τον στρατιωτικό ακόλουθο της Ελληνικής πρεσβείας στη Σόφια, τον Αθανάσιο Σουλιώτη να έρθει στην Άνω Τζουμαγιά για να συναντηθεί με τον Βούλγαρο στρατηγό Θεοδόρωφ. Οι Βούλγαροι δεν είχαν βέβαια σκοπό να πάνε στο ραντεβού, γιατί ήδη κατευθύνονταν προς την Θεσσαλονίκη. Ο Νίκογλου άκουγε τους Βούλγαρους επιτελείς να κάνουν σχέδια πως θα έφθαναν στην Θεσσαλονίκη και πόναγε η ψυχή του…
Σταθμίζοντας τα πάντα και με κίνδυνο της ζωής του, πήγε εκείνος στην Τζουμαγιά, συνάντησε τον Σουλιώτη και του μετέφερε όλες τις πληροφορίες. Ο Σουλιώτης ειδοποίησε την Ελληνική κυβέρνηση για τα σχέδια των Βουλγάρων και ο Ελευθέριος Βενιζέλος ζήτησε επιτακτικά από τον Κωνσταντίνο να κατευθυνθεί άμεσα προς την Θεσσαλονίκη.
Η Βουλγάρικη Μεραρχία κινούμενη ταχύτατα προσπάθησε να φτάσει πρώτη στην Θεσσαλονίκη .. δεν πρόλαβε όμως. Ο Ελληνικός στρατός μπήκε πρώτος και απελευθέρωσε την πόλη στις 26 Οκτωβρίου 1912, την ημέρα της γιορτής του πολιούχου της Αγ. Δημητρίου.
Μετά την αποστράτευσή του ο Φίλιππος Νίκογλου επέστρεψε στην Σόφια, όταν όμως έγινε γνωστή η δράση του, κατέφυγε στην Θεσσαλονίκη (20 Σεπτεμβρίου 1913).
Για τις εξαιρετικές του υπηρεσίες, το Ελληνικό κράτος τον παρασημοφόρησε το 1950 και η Θεσσαλονίκη τον τίμησε δίνοντας το όνομά του στη οδό που περνά μπροστά από το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης.
Πληροφορίες:
el.wikipedia.org
veteranos.gr
pasatempo.wordpress.com
Κείμενο – φωτογραφία: KL
