Σπάνια απεικόνιση της πόλης από το σημείο του Λευκού Πύργου το 1864.
Μια πανοραμική φωτογραφία της Θεσσαλονίκης, που χρονολογείται περίπου το 1860 και απεικονίζει τα παραθαλάσσια τείχη της πόλης αποτελεί ένα σπάνιο ντοκουμέντο, μοναδικής αξίας μιας και είναι το μοναδικό αρχείο μέχρι στιγμής που παρουσιάζει την πόλη περιστοιχισμένη από τα τείχη της, πριν γκρεμιστούν για να ανοίξει το μέτωπο της πόλης προς την θάλασσα.
Τα τείχη της Θεσσαλονίκης είχαν συνολικό μήκος 8 χιλιόμετρα και ύψος 10 με 12 μέτρα. Είχαν σχήμα τραπεζίου με βάση το θαλάσσιο τείχος και τους δύο κάθετους βραχίονες, ανατολικά και δυτικά, που κατέληγαν σε τριγωνική ακρόπολη.
Άρχισαν να χτίζονται από τον βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο μετά την ίδρυση της πόλης το 315 π.Χ., ενισχύθηκαν από τους Ρωμαίους και την οριστική μορφή πήραν τον 4ο μ.Χ. αιώνα από τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο.
Το θαλάσσιο τείχος και το τμήμα του ανατολικού τείχους, από την οδό Αγίου Δημητρίου ως τον Λευκό Πύργο, αλλά και το δυτικό τείχος, στην περιοχή της πλατείας Δημοκρατίας, κατεδαφίστηκαν σταδιακά από το 1873 ως το 1911 για την επέκταση της πόλης και τη διάνοιξη λεωφόρων.
Τα τείχη συμπληρώθηκαν και συντηρήθηκαν πολλές φορές κατά τους βυζαντινούς αιώνες και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Στη φωτογραφία σημειώνονται οι χρήσεις εκείνης της εποχής αλλά και που βρίσκονται οι σημερινές οδοί.
Η ίδια λήψη με 50 χρόνια διαφορά
Η φωτογραφία αναρτήθηκε από την ομάδα του Facebook <<Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης>>. Ένας από τους διαχειριστές της σελίδας, Ζαχαρίας Σεμερτζίδης διευκρίνησε ότι πρόκειται για την μοναδική μέχρι σήμερα φωτογραφική αποτύπωση της παραλίας της Θεσσαλονίκης πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους.
Υπάρχει η εκτίμηση ότι ελήφθη στα μέσα της δεκαετίας του 1860 και οπωσδήποτε πριν από το 1867. «Μια ιστορική λήψη, για την οποία όλοι εμείς στις Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης αισθανόμαστε δικαιολογημένα υπερήφανοι που έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε, να σχολιάσουμε και να την κάνουμε γνωστή στα μέλη μας και σε όλους όσους ενδιαφέρονται για το παρελθόν της πόλης μας».
Η φωτογραφία ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια έρευνας με λέξη κλειδί το «Szaloniki». Βρισκόταν σε άλμπουμ με αρχεία της Κωνσταντινούπολης, τα οποία είχαν παρουσιαστεί στο Παρίσι το 1867. Ένα αντίγραφο φέρεται να αποκτήθηκε από την αριστοκρατική οικογένεια Festetics, ώσπου τη δεκαετία του 1940 κατέληξε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας.
Η φωτογραφία εκτιμάται ότι τραβήχτηκε από τους αδερφούς Αμπντουλλάχ, διάσημους Αρμένιους φωτογράφους και περιηγητές της οθωμανικής περιόδου, από το ύψος του Λευκού Πύργου.
Με πληροφορίες από το προσωπικό ιστολόγιο του συγγραφέα – δημοσιογράφου Χρίστου Ζαφείρη «Θεσσαλονίκης Τοπιογραφία».
