Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης

Ένας δρόμος, πολλές ιστορίες, ποικίλες αναμνήσεις πίσω από κτίσματα που επιβίωσαν κι ανάμεσα σε νεότερα, που πάνω από τις στέγες τους αιωρείται η μνήμη των κατεδαφισμένων.

Με μάτια κι αισθήσεις ανοικτά στην ιστορία, ξεκινά ένα μικρό οδοιπορικό στην οδό Σαρανταπόρου, από τη Βασιλέως Γεωργίου, με μια μεγάλη τομή στη Λεωφ. Στρατού και κατάληξη στην Περδίκα.

Η μνήμη τραβά το μανίκι και καθηλώνει για λίγο τα βήματα στην αρχή του δρόμου όπου στη γωνία, σαν ξεθωριασμένη φωτογραφία, ένα εμβληματικό αρχοντικό συνομιλεί μ’ ένα επίσης μεγαλόπρεπο οίκημα στη συμβολή Σαρανταπόρου και Λ. Στρατού. Ανάμνηση και τα δύο. Το δεύτερο μαρτυρά στο πρώτο το παζάρι της αντιπαροχής και την κατεδάφιση της πολιτιστικής κληρονομιάς, προς όφελος της αστυφιλίας και της πυκνοκατοίκισης.

Ανηφορίζοντας, τα βήματα προσπαθούν να μπουν μέσα σε παλιά παπούτσια κι αποτυπώματα, να ακούσουν ψιθύρους μέσα από αυλές με περίτεχνα κάγκελα κι αγαλματίδια, που έδωσαν τη θέση τους σε λευκές θερινές κινηματογραφικές οθόνες και καταστήματα με παλιοκαιρισμένα κεπέγκια.

Καταμεσής της διαδρομής -σαν καταμεσής της ιστορίας- δυο διατηρητέα, κρατημένα λες χέρι-χέρι, ορθώνουν ανάστημα και μεγαλείο και διαλαλούν την πλαστικότητα και την κομψότητα της αστικής κουλτούρας του μεσοπολέμου. Προκαλούν για κρυφοκοίταγμα μέσα από τα ορθογώνια παράθυρα και τα χυτοσιδερένια κιγκλιδώματα, για ιστορίες με ακαθόριστα τοποθετημένες εβραϊκές και μουσουλμανικές φωνές, καλά φυλαγμένες στους ορόφους τους.

Οι σύγχρονοι οικοδομικοί όγκοι κρατούν καλά φυλαγμένα, πίσω από την απρόσωπη όψη τους, “άυλα” ίχνη από οικονομικές συναλλαγές Βούλγαρων τραπεζιτών, χάρτες απόρρητων γερμανικών πολεμικών σχεδιασμών, περίτεχνους κόμπους νεαρών ναυτοπροσκόπων, μαρτυρίες εγγράφων της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, κρυφούς νεανικούς έρωτες του μεσοπολέμου και αυλές μυρωμένες με αγιόκλημα, γεράνια και γιασεμιά.

Η πορεία συνεχίζει, ιχνηλατώντας τους αριθμούς και συναρμολογώντας τις ζωντανές μαρτυρίες τωρινών μεσηλίκων κι αλλοτινών παιδιών, τις νοσταλγικές μυρωδιές από τις μπουγάδες στα καζάνια και το ψήσιμο στις φουφούδες, για να διασταυρωθεί με τη Λ. Στρατού και να τερματίσει στη γειτονιά του Αναγνωστάκη και στα παιδικά γέλια του Νηπιαγωγείου.

Κι όπως μνήμη, μαρτυρία κι ιστορία αναδεύονται, μουσουλμανικές, εβραϊκές, βουλγάρικες, γερμανικές, ιταλικές κι ελληνικές φωνές, συνθέτουν το ιστορικό πολύβουο μελίσσι του δρόμου. Ένα γλυκό ανοιξιάτικο αεράκι, φέρνει ξεχασμένη μυρωδιά καπνού και στα μάτια αποκαΐδια. Μέσα στο θολό βλέμμα προβάλει το ολόγραμμα της στην είσοδό του. Μαύρο το οικοδομικό έργο τέχνης από πρόσφατη φωτιά, στα μαύρα της κι αυτή, ως «Χήρα Μαύρη», πυροδοτούν κι οι δυο μαζί την ιστορία τους.

Η Νιχάλ Ναζιφέ (η “Μαύρη Χήρα”) λοιδορεί το τσιμεντόχτιστο παρόν κι αφήνει ερωτήματα για το μέλλον. Στην εμβληματική εξώπορτα του υπέροχου αρχιτεκτονήματος που δεσπόζει στη Λ. Στρατού με ένα ομόλογο οίκημα πίσω του, καθώς μας κουνά το μαύρο της μαντήλι, συμπυκνώνει μεμιάς τις εικόνες του δρόμου, προκαλώντας και προσκαλώντας για ταξίδια στις κυματοειδείς προσόψεις των κτιρίων της Σαρανταπόρου, πάρτυ στις ταράτσες, βεγγέρες στα μπαλκόνια και κουβεντολόι στις αυλές.

Κι όπως τρίζουν τα ξύλινα πατώματα των “περασμένων” σπιτιών και φωτίζονται τα κεντημένα ταβάνια με τα γύψινα διάκοσμα, ένα είναι σίγουρο.
Aυτή η “διαδρομή”, φιλοδοξεί να είναι μόνο η αρχή.

Κείμενο: Ειρήνη Λαρδούτσου – Κούρτη
Φωτογραφίες: Χρυσόστομος Κούρτης

1. Σαρανταπόρου 11, Θεσσαλονίκη

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis

2. Σαρανταπόρου 13, Θεσσαλονίκη

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis

3. Σαρανταπόρου 38, Θεσσαλονίκη

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis

4. Λεωφόρος Στρατού και Σαρανταπόρου, Θεσσαλονίκη

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis

5. Σαρανταπόρου & Κοντογούρη, Θεσσαλονίκη

Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis
Οδός Σαρανταπόρου: τα κρυμμένα κτήρια διαμάντια της Θεσσαλονίκης
©Tommy Courtis

Διαβάστε επίσης

Close