Χέρμπερτ Μαρκούζε: 10 αποσπάσματα του Γερμανού φιλοσόφου από το βιβλίο του «Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος»

Χέρμπερτ Μαρκούζε: 10 αποσπάσματα του Γερμανού φιλοσόφου από το βιβλίο του «Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος»

Ο Χέρμπερτ Μαρκούζε υπήρξε Γερμανός θεωρητικός μαρξιστής, φιλόσοφος και κοινωνιολόγος. Γεννήθηκε στις 19 Ιουλίου 1898 στο Βερολίνο, με εβραϊκή καταγωγή και σπούδασε στα πανεπιστήμια του Χούμπορτ και του Φράιμπουρκ. Έκανε τρεις γάμους και πέθανε στις 29 Ιουλίου του 1979, σε ηλικία 81 ετών. Τα δύο σπουδαιότερα βιβλία του ήταν το «Έρως και Πολιτισμός» και «Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος». Στα βιβλία αυτά ασκούσε κριτική για τον καπιταλισμό, για τις μορφές ψυχαγωγίας και για τις νέες τεχνολογίες.

Χέρμπερτ Μαρκούζε: 10 αποσπάσματα του Γερμανού φιλοσόφου από το βιβλίο του «Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος»

Διάβασε 10 αποσπάσματα του Γερμανού φιλοσόφου από το βιβλίο του «Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος» …

-Για κάθε απελευθέρωση χρειάζεται πρώτα η συνειδητοποίηση της δουλείας κι αυτή η -συνειδητοποίηση εμποδίζεται από κυριαρχούσες ανάγκες και ικανοποιήσεις, που τα άτομα, στο μεγαλύτερο μέρος τους, έχουν κάνει δικές τους.

-Τα πράγματα στροβιλίζονται, δεν καταπιέζουν πια, αλλά στροβιλίζουν το ανθρώπινο εργαλείο —ολόκληρο, σώμα, πνεύμα και ψυχή μαζί. Η μηχανική διαδικασία μέσα στον τεχνολογικό κόσμο καταστρέφει ότι μυστικό και κρυφό έχει η ελευθερία.

-Οι ικανότητες (στον πνευματικό και υλικό τομέα) της σύγχρονης κοινωνίας είναι μεγαλύτερες από ποτέ, πράγμα που σημαίνει πως η κυριαρχία της κοινωνίας πάνω στο άτομο είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

-Ολοκληρωτισμός δεν είναι μόνο ο τρομοκρατικός πολιτικός ομοιομορφισμός, αλλά και ο μη τρομοκρατικός οικονομικο-τεχνικός ομοιομορφισμός που λειτουργεί με την χειραγώγηση των αναγκών στο όνομα ενός γενικού ψευτοσυμφέροντος.

-Κι όμως, στο σύνολό της, η κοινωνία αυτή είναι παράλογη. Η παραγωγικότητά της καταστρέφει την ελεύθερη ανάπτυξη των ανθρώπινων αναγκών και ιδιοτήτων, η ειρήνη της διατηρείται με τη σταθερή απειλή πολέμου κι αν αναπτύσσεται, τούτο γίνεται με την κατάπνιξη όλων των δυνατοτήτων να πάρει ειρηνική μορφή η ατομική, εθνική και διεθνική πάλη για την ύπαρξη.

-Ο κοινωνικός έλεγχος γέννησε την ακατάπαυστη ανάγκη να παράγεται και να καταναλώνεται το περιττό, την ανάγκη της αποκτηνωτικής δουλειάς που δεν είναι πραγματικά αναγκαία, την ανάγκη μορφών ξεκούρασης που υποβοηθούν και οξύνουν αυτή την αποκτήνωση, την ανάγκη να διατηρούνται απατηλές ελευθερίες, όπως οι ελευθερίες του ανταγωνισμού ανάμεσα σε τιμές απ’ τα πριν καθορισμένες, η ελευθερία ενός αυτολογοκρινόμενου τύπου, η ελευθερία τέλος να διαλέγεις ανάμεσα στις μάρκες και στα γκάτζετς.

-Η κριτική θεωρία δεν δέχεται τό δοσμένο σύνολο γεγονότων σαν ένα πλαίσιο οριστικά διαμορφωμένο.

-Μπρος σε γεγονότα φαινομενικά αντιφατικά η κριτική ανάλυση συνεχίζει να θεωρεί τήν ανάγκη τής κοινωνικής αλλαγής περισσότερο φλέγουσα και πιεστική από ποτέ.

-Ένα τυχαίο γεγονός μπορεί ν’ αλλάξει τήν κατάσταση, αλλά αν δεν συγκλονισθεί η ίδια η συμπεριφορά τού ανθρώπου με τή συνειδητοποίηση από μέρους του τού τί έγινε και τί εμποδίστηκε να γίνει, ακόμα και μια καταστροφή δεν πρόκειται να φέρει ποιοτική αλλαγή.

-Η άνεση, η αποτελεσματικότητα, η λογική, και η έλλειψη ελευθερίας μέσα σ’ ένα δημοκρατικό πλαίσιο, νά τι χαρακτηρίζει τόν προχωρημένο βιομηχανικό πολιτισμό και συνηγορεί για τήν τεχνική πρόοδο.

Επιμέλεια – Κείμενο: Δάφνη Τσάρτσαρου

Διαβάστε επίσης

Close