-Ακριβώς όταν αυτά τα «θέλω» που δεν μπορούμε να τα κατακτήσουμε αρχίζουν να κυριαρχούν στη ζωή μας, τότε στρεφόμαστε για βοήθεια στην οικογένειά μας, στους φίλους μας, στη θρησκεία- και μερικές φορές στην ψυχοθεραπεία.

-Πιστεύω ότι το πρωταρχικό υλικό της ψυχοθεραπείας είναι πάντα αυτού του είδους η υπαρξιακή οδύνη-και όχι όπως υποστηρίζεται συχνά απωθημένες ενστικτικές ορμές κάποιων ατελών θαμμένων υπολειμμάτων ενός τραγικού προσωπικού παρελθόντος.

-Ανακάλυψα ότι τέσσερα δεδομένα έχουν ιδιαίτερη συνάφεια με την ψυχοθεραπεία. Το αναπόφευκτο του θανάτου για όλους μας προσωπικά και γι΄αυτούς που αγαπάμε. Η ελευθερία να φτιάξουμε την ζωή μας όπως τη θέλουμε. Η έσχατη μοναχικότητά μας. Και, τέλος, η απουσία οποιασδήποτε προφανούς σημασίας ή νοήματος στη ζωή.

–Στον πυρήνα του καθενός μας υπάρχει μια πανταχού παρούσα σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και στην επίγνωση του αναπόφευκτου θανάτου.

-…παρέχουν μια αίσθηση ασφάλειας. Η μια είναι η πίστη στην προσωπική ιδιαιτερότητα. Η άλλη, η πίστη σ΄έναν υπέρτατο σωτήρα.

-Γίνεται γονέας του εαυτού του ή παραμένει παιδί.

–Ελευθερία σημαίνει ότι ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις επιλογές για τις πράξεις του και για την κατάσταση της ζωής του.

–Όσο ο άνθρωπος πιστεύει ότι τα προβλήματά του προέρχονται από κάποια δύναμη ή από κάποιον παράγοντα έξω απ΄αυτόν, δεν υπάρχει κινητήριος μοχλός για τη θεραπεία.

-…η μυστικοπαθής, περιπαικτική και πλάγια συμπεριφορά του ωθούσε τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας ν΄αντιδρούν απέναντί του όπως η γυναίκα του στο σπίτι.

-Μέσα από τη βούληση, την κυριότερη πηγή δράσης, εξασκούμε την ελευθερία μας. Πιστεύω ότι η βούληση έχει δυο φάσεις: ο άνθρωπος εκκινεί απ΄την επιθυμία κι έπειτα εκπληρώνει με την απόφαση.

–Χωρίς απόψεις, χωρίς ορμές, χωρίς κλίσεις, γίνονται παράσιτα των επιθυμιών των άλλων.
-Τα πράγματα ξεθωριάζουν. Οι επιλογές αποκλείουν.

-Πολλές φιλίες και γάμοι έχουν αποτύχει γιατί οι άνθρωποι, αντί να σχετίζονται με τον άλλο και να νοιάζονται γι΄αυτόν, τον χρησιμοποιούν σαν ασπίδα ενάντια στην απομόνωση.

–Το ερωτευμένο άτομο που έχει μπει σε μια μακάρια κατάσταση συγχώνευσης δεν αυτοπαρατηρείται, …Έτσι ο άνθρωπος αποφεύγει το άγχος αλλά χάνει τον εαυτό του.

-…η πανίσχυρη αποκλειστική προσκόλληση σ΄έναν άνθρωπο δεν είναι, όπως πολλές φορές πιστεύει ο κόσμος, απόδειξη γνήσιας αγάπης.

-Η αγάπη είναι ένας τρόπος ύπαρξης, ένα «δόσιμο» όχι ένα «χάσιμο».

-«Αν υπάρχει οδός προς το «καλύτερο», αυτή απαιτεί μια πλήρη θέα του Χειρότερου».

-…υπέφερε δεν με εξέπληξε, ο πόνος διατρέχει πάντα τον έρωτα.

–Οι λέξεις σου επιτρέπουν να διασταυρωθείς με τη ζωή του άλλου, αλλά ο τόνος της φωνής της Θέλμα δεν περιείχε πρόσκληση να την πλησιάσω.

-…να βρω έναν τρόπο να ζήσω με κάποια ψήγματα χαράς. Αν όχι, ελπίζω να με βοηθήσετε να πεθάνω προκαλώντας όσο γίνεται λιγότερο πόνο στην οικογένειά μου.

-Είναι ο μόνος άνθρωπος που έμαθε ποτέ τα πάντα για μένα. Γι΄αυτό ήταν τόσο σημαντικό για μένα το γεγονός ότι μπορούσε ακόμα να μ΄αγαπά, παρ’ όλα όσα ήξερε.

–Όσα συμβαίνουν στο μυαλό ενός άλλου ανθρώπου, κάποιου που δεν τον βλέπεις ποτέ, που ίσως δεν ξέρει καν ότι υπάρχεις, που είναι απορροφημένος στον αγώνα της δικής του ζωής, δεν αλλάζει το ποια είσαι.

-…τρομακτικό, να έχεις επίγνωση, ότι εσύ και μόνον εσύ κατασκευάζεις το πλάνο της ζωής σου.
-Μόνο όταν η θεραπεία προκαλεί βαθιά συναισθήματα γίνεται μια πανίσχυρη δύναμη αλλαγής.

–Η τελική ανταμοιβή των νεκρών είναι ότι δεν ξαναπεθαίνουν. –Νίτσε

-…ήθελε να συγχωνευτεί και ν’ αφανιστεί μέσα στον έρωτα ήταν για να αποφύγει τον τρόμο του αφανισμού μέσα απ΄το θάνατο.

-…νεαρή μητέρα τριών παιδιών. Έχει ολόκληρη τη ζωή, μπροστά της, και η βελτίωση της ψυχικής της κατάστασης θα ωφελήσει και τα παιδιά της και τα παιδιά των παιδιών της.

-«μια ζωή που δεν την εξετάζεις, δεν αξίζει να την ζείς»

-…οι αυτοκτονίες είναι στην πραγματικότητα διπλές ανθρωποκτονίες
-Και σβήνοντας την ψευδαίσθηση, έπρεπε να είμαι προετοιμασμένος να συναντήσω την απόγνωση που κρυβόταν πίσω της.

-Όλοι οι ασθενείς με βαριά εμμονή έχουν ένα πυρήνα θυμού.

-Τώρα ήταν καιρός αντιμετωπίσουμε την αίσθηση του κενού και της ματαιότητας που κρυβόταν από κάτω και τροφοδοτούσε την εμμονή

-…μια μακροχρόνια κατάθλιψη είναι σχεδόν το ίδιο σκληρή για την οικογένεια όπως και για τον ασθενή.

-…ο θυμός της ήταν τόσο ανοιχτός τόσο εξωστρεφής, ώστε ήταν μάλλον απίθανο να τον στρέψει προς τον εαυτό της.

-…είναι πάντα βοηθητικό να έχει κανείς κάποιον με τον οποίο να μπορεί να κουβεντιάζει οδυνηρά συναισθήματα και σκέψεις.

-…η παρουσία του θανάτου ήταν ενεργή, έκανε μια ανακατανομή προτεραιοτήτων στη ζωή του και γινόταν πιο συναισθηματικός, πιο συμπονετικός πιο σοφός.

–Αν κάποιος δεν νοιώθει καθόλου υπεύθυνος για τη μοίρα του, τότε πώς να την αλλάξει.

–Είναι σαν ν’ αρνείσαι να χαρείς που βλέπεις τον ήλιο ν΄ ανατέλλει, γιατί δεν θέλεις να τον δεις να δύει.
–Αρνούμαστε το δάνειο της ζωής, για ν΄ αποφύγουμε το χρέος του θανάτου.

-Φοβόμουνα πως ο κόσμος θα σκεφτόταν ότι δεν ήμουνα αρκετά λυπημένη.

-…ο φόβος του θανάτου είναι πάντα μεγαλύτερος στους ανθρώπους που πιστεύουν ότι δεν έχουν ζήσει πλήρως τη ζωή τους.
-Όλοι είμαστε καταδικασμένοι να έχουμε κάποιο άγχος για το θάνατο. Είναι το κόστος της πρόσβασης στην αυτογνωσία.

-…τρόπους με τους οποίους απέφευγε τη ζωή: την απροθυμία της να κάνει σχέσεις με άλλους(γιατί φοβόταν το χωρισμό), την υπερκατανάλωση φαγητού και την παχυσαρκία της που την απέκλειαν από μεγάλο κομμάτι της ζωής, την αποφυγή του άμεσου παρόντος τρέχοντος να χαθεί το συντομότερο στο παρελθόν ή στο μέλλον.

-…μια εκ των προτέρων καθορισμένη ημερομηνία λήξης συχνά αυξάνει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

-Το να την αφήσεις να φύγει δεν σημαίνει ότι την εγκαταλείπεις ή ότι δεν την αγαπάς, αλλά το αντίθετο, θα ‘ναι σημάδι πως την αγαπάς αληθινά, την αγαπάς αρκετά για να την αφήσεις να φύγει σε μιαν άλλη ζωή.

–…για να μάθεις να ζεις με τους πεθαμένους, πρέπει πρώτα να μάθεις να ζεις με τους ζωντανούς.
-…η γονεϊκή απώλεια είναι «απώλεια αντικειμένου» (όπου «αντικείμενο» εννοούμε ένα πρόσωπο που έχει παίξει οργανικό ρόλο στη συγκρότηση του εσωτερικού μας κόσμου). Ενώ η απώλεια παιδιού είναι «απώλεια σκοπού». (απώλεια της κεντρικής αρχής που διέπει τη ζωή μας, η οποία της παρέχει όχι μόνο γιατί αλλά και πώς).

-Η αίσθηση ότι «θα ‘πρεπε να ΄χες κάνει κάτι παραπάνω» αντανακλά νομίζω, μια υφέρπουσα επιθυμία να ελέγξεις αυτό που δεν ελέγχεται.

-Αντιπαθούσε εκείνους που δεν την έκαναν να νιώθει άνετα. Είτε την έκαναν παρέα είτε την απέκλειαν, το ίδιο έκανε: έβρισκε σ΄όλους κάτι ν΄αντιπαθήσει… Ακόμα περισσότερο αντιπαθούσε εκείνους που της είχαν προσφέρει ψεύτικες ελπίδες.

–Είχα περάσει ώρες και ώρες στην παιδική μου ηλικία μισώντας σιωπηλά την κακογλωσιά της μητέρας μου.

-Αυτό όμως που κυρίως με απωθούσε στην Έλβα ήταν ο θυμός της.

-…έχουμε και μια παράλογη αίσθηση ιδιαιτερότητας. Είναι ένας απ΄τους κυριότερους τρόπους ν΄αρνούμαστε το θάνατο…

-Πιστεύω ότι, παρόλο που η ψευδαίσθηση συχνά αναπτερώνει και ανακουφίζει, στο τέλος πάντα αδυνατίζει και περιορίζει την ψυχή.

–Ποτέ μην αφαιρείς από κάποιον κάτι αν δεν έχεις τίποτα καλύτερο να του προσφέρεις.
-Ευχήθηκα όταν θα φτάσω κι εγώ τα εξήντα εννιά, να είμαι αρκετά ζωντανός και δραστήριος, για ν΄ανησυχώ που «δεν μου σηκώνεται».

-…η ανικανότητα ήταν ίσως αναμενόμενη σε μια σχέση με τόσο θυμό και αμοιβαία καχυποψία.

-Το να σ΄αγαπάνε αληθινά, να σε θυμούνται το να ‘σαι ενσωματωμένος με κάποιον για πάντα, σημαίνει ότι είσαι αθάνατος και προφυλαγμένος απ΄τη μοναξιά που βρίσκεται στην καρδιά της ύπαρξης.

-Είχε μια απαγορευτική παρουσία, και οι περισσότεροι άνθρωποι πτοούνταν και απομακρύνονταν από την ομορφιά και την ανωτερότητά της.

-Κι η ανθρώπινη ομιλία είναι σαν στραβωμένος τέντζερης, που πάνω του χτυπάμε πρωτόγονους ρυθμούς κατάλληλους μόνο για να χορεύουν αρκούδες ενώ λαχταράμε να παίξουμε μια μουσική να λιώσει τα΄αστέρια.

-Οι άνθρωποι που νιώθουν άδειοι δεν θεραπεύονται ποτέ, αν ενωθούν μ΄έναν άλλο ατελή άνθρωπο.
–Η αδυναμία να γνωρίσουμε τον άλλον δεν έγκειται μόνο στα προβλήματα που πριέγραψα –στις βαθιές δομές της εικόνας και της γλώσσας, στη με ή χωρίς πρόθεση απόφαση του ανέμου ν΄αποκρύψει δεδομένα, στα τυφλά σημεία του παρατηρητή- αλλά και στον μεγάλο πλούτο και τη συνθετότητα κάθε πλάσματος.

–Οι λεπτομέρειες είναι υπέροχο πράγμα. Σου δίνουν ένα σωρό πληροφορίες, είναι καταπραϋντικές και διαπερνούν το άγχος της απομόνωσης: μόλις μάθεις τις λεπτομέρειες, ο ασθενής νιώθει πως μπήκες στη ζωή του.

-Σίγουρα η υπομονή μου εκείνη την ημέρα ήταν σημάδι πως είχα φτάσει σε κάποιο βαθμό ωριμότητας.

–Ο υπερδραστήριος θεραπευτής συχνά βάζει τον ασθενή στο ρόλο του παιδιού… επιβάλλει τον εαυτό του στον άλλον

-…οι άνθρωποι που υποφέρουν δεν σκέφτονται απαραιτήτως λογικά

-Ένα καλό της κατάθλιψης-το μοναδικό της καλό- είναι ότι πάντα έχει ένα τέλος.

-Δεν κρατούσε την αυτοεκτίμησή της σταθερή. Αντίθετα κυμαινόταν τρελά σύμφωνα με τα εξωτερικά γεγονότα…Ήταν σαν να προσπαθούσε να κρατήσει το σπίτι της ζεστο, έχοντας έναν θερμοστάτη τοποθετημένο πλάι στο παράθυρο.

–Θεραπευτής και θεραπευόμενος συνωμοτούν και προσποιούνται ότι η σχέση τους είναι μονογαμική.

-…μια ζωή δεν πάει ποτέ στραβά εξαιτίας ενός λανθασμένου μονοπατιού, πάει στραβά γιατί η κεντρική κατεύθυνση είναι λάθος.

–Αν αφηνόμουν στα συναισθήματα κάθε φορά που πληγωνόμουνα, δεν θα ΄φτανα ποτέ πουθενά.

-Τόσο πολλά εξαρτώνταν από τη σεξουαλική πράξη που την είχε τρομερά επιβαρύνει και, τελικά, την είχε βουλιάξει.

-Το αντίθετο, το σεξ ήταν απλώς ένα αναποτελεσματικό μέσο, με το οποίο προσπαθούσε να εκτονώσει επιθέσεις του άγχους που ξεπηδούσε από πιο θεμελιώδεις πηγές.

–Βλέπω το παρελθόν μόνο φιλτραρισμένο απ΄τα μάτια του παρόντος – όχι όπως το ήξερα και το έζησα τότε, αλλά όπως το βιώνω τώρα.

–Αν είχα όμως έναν γιο θα μπορούσα μέσα απ΄αυτόν να εκτοξευτώ στο χρόνο πέρα απ΄τη γραμμή του θανάτου.
-Έμαθε πως μέσα βαθιά του υπάρχει ένας πλούσιος εύφορος κόσμος που, αν τον κοιτάξει κατάματα, προκαλεί τρομερό φόβο αλλά και προσφέρει λύτρωση μέσα απ΄τη φώτιση.

-…όσο μικρότερη είναι η αίσθηση του ανθρώπου πως έχει εκπληρώσει τους στόχους του στη ζωή τόσο μεγαλύτερο είναι το άγχος θανάτου.
-Ο έρωτας θα ‘πρεπε να είναι μια πράξη αγάπης και χαράς όχι προστασίας απ΄τον κίνδυνο.

–Αντίθετα, είναι ένας τρόπος να προστατεύομαι απ΄το φόβο, ίδιος απ΄το φόβο των γηρατειών και του θανάτου. Κι όταν είμαι ανίκανος, δεν είναι γιατί αποτυγχάνω σεξουαλικά ως άντρας αλλά γιατί ζητάω απ΄το σεξ να κάνει πράγματα που δεν μπορεί να κάνει.

-…δεν είναι σπάνιο η ψυχοθεραπεία να βάλει σε δοκιμασία το γάμο.

Αξιοσημείωτα από το βιβλίο «Ο Δήμιος του Έρωτα» του Irvin Yalom

Επιλογή από το εξαιρετικό SearchingTheMeaningOfLife