-Κα Παπαθανασοπούλου στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στο Θέατρο Αυλαία στις 22 και 23 Σεπτεμβρίου, θα παρουσιάσετε ένα ξεχωριστό project που φέρει τίτλο “ΜΑΡΘΑ ΓΚΡΑΧΑΜ & ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ”. Μιλήστε μας, παρακαλώ για την παράσταση.
-Η παράστασή μας αναδεικνύει πώς οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι και οι αρχαίες τραγωδίες μπορούν να αποδοθούν μέσα από την τέχνη του χορού.
Στην παράσταση εναλλάσσονται ομιλία και χορός και περιλαμβάνονται: μια χορευτική σύνθεση βασισμένη στο κινησιολόγιο της Μάρθα Γκράχαμ, αποσπάσματα από τα έργα της Γκράχαμ Clytemnestra και Night Journey, φωτογραφίες από τις χορογραφίες της, αποσπάσματα από αρχαία κείμενα και απεικονίσεις αρχαίων και μοντέρνων έργων τέχνης που αποτέλεσαν πηγές έμπνευσης για την σπουδαία χορογράφο.
Τα αποσπάσματα από το ρεπερτόριο της Γκράχαμ αναβιώνει η συνεργάτιδά μου και καταξιωμένη καθηγήτρια της τεχνικής Γκράχαμ, Πένυ Διαμαντοπούλου, η οποία χόρευε με την ομάδα της από το 1995-2000 και έχει το δικαίωμα να αναβιώνει τις χορογραφίες της σε συνεργασία με το Martha Graham Center of Contemporary Dance στη Νέα Υόρκη. Επαγγελματίες χορεύτριες, όλες απόφοιτες της ΚΣΟΤ και άρτια εκπαιδευμένες στην τεχνική Γκράχαμ ερμηνεύουν τα αποσπάσματα επί σκηνής.
-Στην παράσταση εναλλάσσεται ο χορός με την αφήγηση, έχοντας εστιάσει αυτήν τη φορά, στον μύθο του Οιδίποδα και της Ιοκάστης και στις θεότητες Ερινύες. Τι είναι αυτό που η Μάρθα Γκράχαμ, θέλησε να αποδώσει από την ελληνική μυθολογία, εκφράζοντάς το μέσα από τον χορό;
-Η Γκράχαμ θέλησε να αποδώσει την ανθρώπινη φύση, τις εξαιρετικές ικανότητες του ανθρώπου, αλλά και τις αδυναμίες του. Θαύμαζε ιδιαίτερα τις γυναικείες ηρωίδες της ελληνικής μυθολογίας και ήθελε να κατανοήσει καλύτερα τις εμπειρίες τους και τα εσωτερικά τους διλήμματα.
Την συνέπαιρναν οι σχέσεις τους με τους εραστές τους, τους συζύγους τους, τους γονείς τους και τα παιδιά τους και ενίοτε ταυτιζόταν με τις μυθικές αυτές ηρωίδες. Δημιούργησε τον ρόλο της Μήδειας όταν η ίδια ένιωθε ζήλια για τον σύντροφό της, και δημιούργησε τον ρόλο της Ιοκάστης όταν τη βασάνιζαν τύψεις και βρισκόταν σε ανασφάλεια.
-Ποιο ήταν εκείνο το στοιχείο στην όλη φιλοσοφία της τεχνικής Γκράχαμ που αποτέλεσε δέλεαρ για να αποτελέσει μέλος της παράστασης;
-Η Γκράχαμ απολάμβανε τις χαρές της ζωής και πίστευε στην αξία του ανθρώπου. Δημιούργησε την τεχνική της για να διεισδύσει στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, να εξωτερικεύσει τα ανθρώπινα συναισθήματα και να υμνήσει την ανθρώπινη εμπειρία.
Από την πρώτη στιγμή που άρχισα να χορεύω την τεχνική της, με προσέλκυσε η μεθοδικότητα και το σύστημα της, ένα σύστημα που καλεί τον χορευτή να έρθει σε μεγαλύτερη επαφή και σύνδεση με τον εαυτό του, να ανακαλύψει και να εκφράσει το συναίσθημά του συνειδητά μέσα από το σώμα.
Στην τεχνική της Γκράχαμ όλες οι κινήσεις σημαίνουν κάτι και οδηγούν σε κάποιο στόχο. Η τεχνική αυτή ήταν, λοιπόν, απολύτως κατάλληλη, για να αποδώσει μια ιστορία και να αφηγηθεί τους μύθους της αρχαίας Ελλάδας.
–Εικόνες από την παράσταση, αναδεικνύουν έντονα συναισθήματα, ακόμα και μέσα από το χαρτί. Πόσο εκφραστικός είναι ο χορός και ποια συναισθήματα εκπέμπει; Είναι σε θέση να παρασύρει τον θεατή στη δύνη των συναισθημάτων;
-Στην τεχνική της Γκράχαμ ο χορός είναι ιδιαίτερα εκφραστικός. Στα έργα της που είναι εμπνευσμένα από την αρχαία ελληνική μυθολογία η Γκράχαμ επικεντρώθηκε στο συναίσθημα της ζήλιας, του φόβου, της οργής, του πόνου και της επιθυμίας για εκδίκηση.
Όπως στην αρχαία ελληνική τραγωδία, οι ήρωες της Γκράχαμ βιώνουν έντονες καταστάσεις και μεταδίδουν τα συναισθήματά τους στον θεατή. Οι χορευτές εκτελούν τις χορογραφίες και τα βήματα με πάθος και αποφασιστικότητα και με την έντονη αυτή εκφραστικότητα παροτρύνουν τον θεατή να εισέλθει στον κόσμο της χορογράφου.
-Ποια η απήχηση του κοινού σε μια τόσο πρωτοποριακή παράσταση;
-Έχουμε παρουσιάσει την παράστασή μας στην Αθήνα, την Κέρκυρα, την Καλαμάτα, τη Σύρο και το Παρίσι, και η ανταπόκριση του κοινού είναι μέχρι στιγμής ιδιαίτερα μεγάλη. Οι θεατές μας εντυπωσιάζονται από το πόσο ενδιαφέρουσα μπορεί να γίνει μια ομιλία όταν αποδίδεται με πρωτοποριακό τρόπο, σε συνδυασμό με εικόνες, χορό, μουσική και θεατρικό φωτισμό.
Επιπλέον, η τεχνική και οι χορογραφίες της Γκράχαμ συγκλονίζουν τους θεατές και πολύ συχνά μας ρωτούν πού μπορούν να παρακολουθήσουν και τα υπόλοιπα έργα της. Τα έργα της όμως παρουσιάζονται σε αποκλειστικότητα από την ομάδα της η οποία εδρεύει στη Νέα Υόρκη.
Η ομάδα της ήρθε στην Αθήνα το 2022 και πριν από αυτό το 2014. Η παρουσίασή μας αποτελεί, επομένως, ιδιαίτερη ευκαιρία για να παρακολουθήσει ο θεατής αποσπάσματα από τα έργα της Γκράχαμ ζωντανά πάνω στη σκηνή.
-Πόσο επίκαιρη μπορεί να θεωρηθεί η παράσταση “ΜΑΡΘΑ ΓΚΡΑΧΑΜ & ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ”;
-Η παράστασή μας εστιάζει στο ρόλο της γυναίκας και παροτρύνει τον θεατή να αντιληφθεί τον κόσμο και τις μυθικές ιστορίες από την οπτική γωνία της γυναίκας. Αν σκεφτούμε τι απήχηση είχε η ταινία Barbie, η οποία παρουσιάζει με εύστοχο τρόπο τις έντονες διαφορές που υπάρχουν στον τρόπο που βιώνουν τον κόσμο οι άντρες και οι γυναίκες, θα έλεγα ότι η παράστασή μας είναι πολύ επίκαιρη.
Επιπλέον, επικεντρώνεται στο πώς ένας καλλιτέχνης μπορεί να αποδώσει τα αρχαία κείμενα, και κυρίως τις αρχαίες τραγωδίες, με σύγχρονο τρόπο, ώστε να τονιστεί η σημασία τους και η διαχρονικότητά τους. Αν σκεφτείτε πόσα γράφτηκαν αυτό το καλοκαίρι για τις ελευθερίες και τις επιλογές των καλλιτεχνών που σκηνοθέτησαν και διασκεύασαν αρχαίο δράμα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών -σκέφτομαι για παράδειγμα τη Μήδεια του Κάστορφ, τον Ιππόλυτο της Ευαγγελάτου, τους Σφήκες της Κιτσοπούλου, ανάμεσα σε πολλές άλλες- ναι, νομίζω, ότι η παράστασή μας είναι αρκετά επίκαιρη.
Εμείς δεν διασκευάζουμε το αρχαίο δράμα, αλλά παρουσιάζουμε πώς διασκεύασε η Μάρθα Γκράχαμ το αρχαίο δράμα και πραγματευόμαστε τα οφέλη που μπορεί να έχει μια καινοτόμα προσέγγιση και μια μοντέρνα διασκευή. Μπορεί ένας σύγχρονος καλλιτέχνης να αναδείξει κρυμμένες πτυχές του αρχαίου έργου, να τραβήξει την προσοχή μας σε συγκεκριμένες θεματικές, να αναγεννήσει το αρχαίο έργο και να το κάνει πιο επίκαιρο και πιο ελκυστικό; Και αν ναι, με ποιο τρόπο; Η παράστασή μας προσφέρει μια απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα.
-Κα Παπαθανασοπούλου, κλείνοντας τη συνέντευξή μας, θα σταθώ λίγο στο πρόσωπό σας. Διαθέτετε ένα μεστό βιογραφικό στο ενεργητικό σας, είστε καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών, ειδικεύεστε στην αρχαία ελληνική μυθολογία και διδάσκετε αρχαία ελληνική μυθολογία, θρησκεία και λογοτεχνία. Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
-Μου αρέσει πολύ η διδασκαλία, τόσο μέσα στην αίθουσα όσο και σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και μνημεία ιστορικής σημασίας και σκοπεύω να τη συνεχίσω επ’ αόριστον. Οι φοιτητές μου δίνουν καθημερινά ενέργεια και με κρατούν σε εγρήγορση, και συνέχεια σκέφτομαι πώς να εξελίσσω τη διδασκαλία μου, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των φοιτητών σήμερα.
Μου αρέσει, επίσης, η ακαδημαϊκή έρευνα, θέλω όμως να βρίσκω τρόπους να είναι η έρευνα αυτή ωφέλιμη τόσο για την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο για το ευρύ κοινό. Η παράσταση μας έχει εν μέρει αυτόν τον σκοπό, να προσφέρει τα οφέλη της ακαδημαϊκής έρευνας στο ευρύ κοινό. Στο μέλλον σκοπεύω να δημιουργήσω κι άλλες παραστάσεις με το ίδιο αντικείμενο, πώς προσέγγισε και απέδωσε η Γκράχαμ τους αρχαίους μύθους, με επίκεντρο όμως άλλους μύθους, όπως τη θυσία της Ιφιγένειας, τη δολοφονία της Κλυταιμνήστρας, την εκδίκηση της Μήδειας.
Τέλος, σκέφτομαι συνέχεια καινούργιες ιδέες για το πώς θα μπορούσα να κάνω την σπουδή της Αρχαίας Ελλάδας πιο ελκυστική και πιο προσιτή στο ευρύ κοινό με δημόσιες διαλέξεις, παραστάσεις-δρώμενα που συνδυάζουν ομιλία με παραστατικές τέχνες σε θέατρα και αρχαιολογικούς χώρους, εκπαιδευτικές επισκέψεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, οργανωμένες εκδρομές σε σύγχρονες παραστάσεις θεάτρου, χορού, όπερας και μουσικής που αναβιώνουν ή διασκευάζουν αρχαίο θέατρο ή άλλα κείμενα και ιστορίες του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
Η Νίνα Παπαθανασοπούλου είναι Καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών με ειδίκευση στο Αρχαίο Θέατρο και την Κλασική Μυθολογία, και η ερευνά της επικεντρώνεται στην πρόσληψη των αρχαίων ελληνικών μύθων από την Αμερικανίδα χορογράφο Μάρθα Γκράχαμ.
Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΒΑ, 2003) και στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια στη Νέα Υόρκη (PhD, 2013) και δίδαξε ως Επίκουρη Καθηγήτρια Κλασικών και Θεατρικών Σπουδών στο Κολλέγιο του Κονέκτικατ από το 2013-2019. Από το 2020 διδάσκει στο College Year in Athens, ένα πρόγραμμα για φοιτητές από πανεπιστήμια της Αμερικής που θέλουν να σπουδάσουν ένα εξάμηνο στην Ελλάδα. Παράλληλα με τη διδασκαλία, συμμετέχει και οργανώνει εκπαιδευτικές εκδρομές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Δημιούργησε και παρουσιάζει το πρότζεκτ «Μάρθα Γκράχαμ & Ελληνικοί Μύθοι» από το 2022, το οποίο έχει διαγράψει μια επιτυχημένη πορεία, καθώς έχει παρουσιαστεί στην Αθήνα, στην Κέρκυρα, στην Καλαμάτα, στην Σύρο και στο Παρίσι. Επόμενος σταθμός η Θεσσαλονίκη.
Γράφει η Κατερίνα Σιδέρη, [email protected]
”Γεννήθηκα και ζω στις Πλαταιές Βοιωτίας. Σπούδασα Πληροφορική & Φυσικές Επιστήμες και το γράψιμο παντός είδους είναι η μεγάλη μου αγάπη. Το διάβασμα και οι μοναχικοί περίπατοι στη φύση, γεμίζουν ευχάριστα τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο μου. Έμπνευσή μου αποτελεί κάθε τι που μπορεί να μας διδάξει και να μας προσφέρει το έναυσμα να δούμε τη ζωή από άλλη οπτική”.
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Κάπλα
