Οι 12 Άθλοι του Ηρακλή με την ιδιαίτερη φωτογραφική ματιά της Ευφροσύνης Βασίλαρου.

Η ιστορία:

Ως Άθλοι του Ηρακλή έχουν καταγραφεί στην ελληνική μυθολογία δώδεκα κατορθώματα που έκανε ο μυθικός ήρωας Ηρακλής προκειμένου να εξαγνισθεί για το φόνο της γυναίκας του και των παιδιών του, που είχε διαπράξει όταν τον τρέλανε η Ήρα. Για τον σκοπό αυτό, ο Ηρακλής πήγε στο Μαντείο των Δελφών και πήρε χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά της Τίρυνθας, και να πραγματοποιήσει τους άθλους που του πρόσταζε εκείνος

1. Λιοντάρι Νεμέας

Στην ελληνική μυθολογία, ο Λέων της Νεμέας ήταν ένα λιοντάρι που ζούσε στην περιοχή της Νεμέας και σκόρπιζε το φόβο. Ήταν απόγονος του Τυφώνος και της Έχιδνας ή του Όρθρου και της Χίμαιρας. Υπάρχει ακόμα η άποψη ότι έπεσε από τη Σελήνη και ήταν απόγονος του Δία και της Σελήνης. Το θηρίο αυτό σκοτώθηκε τελικά από τον Ηρακλή.

2. Λερναία Ύδρα

Η Λερναία Ύδρα είναι μυθικό όν με εννέα κεφάλια, το οποίο σκότωσε ο Ηρακλής στον δεύτερο από τους δώδεκα άθλους του. Η Λερναία Ύδρα ήταν αθάνατηΖούσε στην περιοχή Λέρνη – βαλτότοπος που βρίσκεται νότια του Άργους – απ’όπου πήρε και το όνομά της. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Ηρακλής έκοβε ένα κεφάλι, έβγαιναν δύο. Μόνο καίγοντάς το με φωτιά κατάφερε να σταματήσει τον πολλαπλασιασμό και αυτό το κατάφερε με την βοήθεια του ανιψιού του Ιολάου. Το τελευταίο κεφάλι, που ήταν και το κεντρικό κι αθάνατο, το έκοψε και το έθαψε στη γη για να μην ξαναζωντανέψει. Από το αίμα της ο Ηρακλής έκανε τα βέλη του δηλητηριώδη. Από το δηλητήριο αυτό δεν γλύτωσε ούτε ο ίδιος, ούτε και ο Κένταυρος Χείρωνας.

3. Η Κερυνίτιδα Έλαφος

H Κερυνίτιδα Έλαφος είναι μυθικό πλάσμα που συναντάται σε διάφορους θρύλους της αρχαίας Ελλάδας, με γνωστότερο αυτόν της παγίδευσής της από τον Ηρακλή. Σχετίζεται με την Άρτεμη, η οποία ήταν η προστάτιδα θεά του. Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Άρτεμις ήταν ακόμη μικρή, είδε στο θεσσαλικό κάμπο πέντε ελαφίνες να βόσκουν. Θαμπωμένη από την ομορφιά τους, έπιασε τις τέσσερις και τις έζεψε στο άρμα της. Η πέμπτη, όμως, που είχε χρυσά κέρατα και έτρεχε πολύ γρήγορα, κατάφερε να ξεφύγει. Κατευθύνθηκε προς το νότο και μετά από μέρες, αφού πέρασε στην Πελοπόννησο, βεβαιώθηκε ότι ξέφυγε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Κερύνειο Όρος, στα σύνορα μεταξύ Αρκαδίας και Αχαΐας. Τότε η Άρτεμις, θαυμάζοντας τον ελεύθερο και ατίθασο χαρακτήρα της, έθεσε το ζώο υπό την προστασία της.

4. Ο Ερυμάνθιος Κάπρος

Ο Ερυμάνθιος Κάπρος ήταν μυθολογικό ον, που σκότωσε ο Ηρακλής στον τέταρτο άθλο του. Ο μύθος θεωρείται ότι είναι μια αλληγορία για την προσπάθεια του πολιτισμού να περιορίσει της καταστροφές των χειμάρρων ποταμών με υδραυλικά έργα. Στον Ερύμανθο είχε χαρίσει η Θεά Άρτεμις έναν τεράστιο αγριόχοιρο. Από εκεί εξορμούσε σε ολόκληρη την περιοχή της Ψωφίδος και του Λασιώνα στην Πελοπόννησο, όπου τρομοκρατούσε και κατέστρεφε τα σπαρτά των χωρικών, ενώ με τους χαυλιόδοντές του ξέσκιζε όποιο ζώο έβρισκε μπροστά του.

Αυτό το αγρίμι ενοχλούσε ακόμη και τους Κενταύρους, οι οποίοι δεν μπορούσαν να το αντιμετωπίσουν όταν κατέβαινε για τροφή (βελάνι) στο δάσος της Φολόης και για νερό στο φαράγγι. Ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να πιάσει τον κάπρο και να τον φέρει ζωντανό στο Άργος, βέβαιος ότι ο Ηρακλής δεν θα μπορούσε να το πιάσει. Ο ήρωας όμως, προτού βγει για κυνήγι, πέρασε από τον φίλο του Κένταυρο Φόλο για να πάρει πληροφορίες για το άγριο ζώο.

Έπρεπε να έχει επιδεξιότητα, ώστε να μην το σκοτώσει, γιατί ο άθλος του δεν θα εκτελείτο, αλλά ούτε και να το πλησιάσει από μπροστά γιατί θα τον ξέσκιζε με τα άγρια δόντια του. Έπρεπε λοιπόν να το προσεγγίσει κρυφά από τα πλάγια και να το δέσει. Έτσι ο Ηρακλής, παρά τις προσδοκίες του Ευρυσθέα, πέτυχε με το τέχνασμά του να οδηγήσει το ζώο στο Φαράγγι της Φολόης που είχε φράξει με δίχτυ. Πήρε στους ώμους το ζωντανό γουρούνι και το μετέφερε στις Μυκήνες. Όταν αντίκρισε ο Ευρυσθέας τον Ηρακλή φορτωμένο με το κάπρο κρύφτηκε σε ένα μεγάλο πιθάρι. Ο Ηρακλής σαν ανάθημα έστειλε τα δόντια του κάπρου στο Ναό του Απόλλωνος της Κύμης.

5. Οι στάβλοι του Αυγεία

Η Κόπρος του Αυγεία ήταν η κοπριά που είχε συγκεντρωθεί στους τεράστιους στάβλους του βασιλιά της Ήλιδος Αυγεία με τα 3.000 βόδια, οι οποίοι δεν είχαν καθαρισθεί επί πολλά (αναφέρεται και 30) χρόνια. Το καθάρισμα αυτών των στάβλων από όλη την κοπριά μέσα σε μία μόνο ημέρα ήταν ο πέμπτος άθλος του Ηρακλή. Ο Ηρακλής παρουσιάσθηκε στον Αυγεία και, αποκρύπτοντας τη διαταγή του Ευρυσθέα για τον άθλο, προσφέρθηκε να καθαρίσει τους στάβλους σε μία ημέρα με αντάλλαγμα το ένα δέκατο του κοπαδιού.

Ο Αυγείας κορόιδεψε τον ήρωα για την προσφορά του, όμως δέχθηκε τη συμφωνία και έθεσε τον πρωτότοκο γιο του, τον Φυλέα, ως μάρτυρα. Ο Ηρακλής καθάρισε την κοπριά σκάβοντας δύο χαντάκια στα θεμέλια των στάβλων και στρέφοντας μέσα από αυτά τα νερά του Πηνειού και του Αλφειού προς τους στάβλους. Τα νερά των δύο αυτών ποταμών (κατ’ άλλους μόνο του Πηνειού) παρέσυραν όλη την κοπριά. Αφού τελείωσε το έργο του μέσα στην προκαθορισμένη προθεσμία, ο Ηρακλής ζήτησε από τον βασιλιά την αμοιβή του, όμως εκείνος αρνήθηκε να του τη δώσει, επειδή στο μεταξύ είχε πληροφορηθεί ότι ο ήρωας στην πραγματικότητα εκτελούσε τις διαταγές του Ευρυσθέα.

Στη δίκη που ακολούθησε για να λυθεί η διαφορά, ο Φυλέας κατέθεσε υπέρ του Ηρακλή αναφέροντας την υπόσχεση του πατέρα του. Πριν ανακοινωθεί η απόφαση, ο Φυλέας και ο Ηρακλής εκδιώχθηκαν από την Ήλιδα με βασιλική διαταγή του Αυγεία. Ο πρώτος πήγε στο νησί Δουλίχιο και ο ήρωας στην πόλη Ώλενο. Αρκετά χρόνια αργότερα ο Ηρακλής επέστρεψε στην Ήλιδα, κατέκτησε την πόλη και θανάτωσε τον Αυγεία.

6. Οι Στυμφαλίδες Όρνιθες

Οι Στυμφαλίδες όρνιθες, δηλαδή τα «πουλιά της Στυμφαλίας», ήταν ανθρωποφάγα πουλιά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά, των οποίων η εξόντωση ήταν ο έκτος άθλος του Ηρακλή. Οι Στυμφαλίδες όρνιθες διώχθηκαν από τους λύκους διά μιας χαράδρας κοντά στον Ορχομενό της Αρκαδίας και είχαν καταφύγει στη λίμνη Στυμφαλία της ορεινής Κορινθίας, συνιστώντας απειλή για τους ανθρώπους, τα κοπάδια και τις σοδειές.

Ο Ηρακλής δεν γνώριζε πώς να τις κάνει να βγουν από την πυκνή βλάστηση της λίμνης, αλλά η θεά Αθηνά του έδωσε κρόταλα από χαλκό σφυρηλατημένα στο εργαστήρι του Ηφαίστου, τα οποία κροτάλισε ο ήρωας από ένα ύψωμα δίπλα στη λίμνη. Με τον τρόπο αυτό τα πουλιά ξεσηκώθηκαν τρομαγμένα και ο Ηρακλής τα εξολόθρευσε με τα βέλη του.

7. Ο ταύρος της Κρήτης

Σύμφωνα με μια εκδοχή, ο ταύρος ήρθε στον κόσμο μετά από αίτημα του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Συγκεκριμένα, ο Μίνωας υποσχέθηκε στον Ποσειδώνα ότι θα του θυσίαζε οτιδήποτε έβγαινε από τη θάλασσα. Τότε, αναδύθηκε μέσα από τη θάλασσα ο ταύρος, όμως ο Μίνωας, εκστασιασμένος από την ομορφιά του ζώου, θυσίασε άλλο ζώο στη θέση του ελπίζοντας ότι θα ξεγελούσε το θεό. Ο Ποσειδώνας εκνευρίστηκε και έκανε τον ταύρο μανιακό, ο οποίος άρχισε να προξενεί τεράστιες καταστροφές στο νησί.

Σύμφωνα με διαφορετική εκδοχή, ο Ποσειδώνας έκανε την Πασιφάη, σύζυγο του Μίνωα, να ερωτευτεί τον ταύρο. Από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Μινώταυρος. Υπάρχει επίσης η εκδοχή σύμφωνα με την οποία ο ταύρος αυτός είχε χρησιμοποιηθεί για την αρπαγή της Ευρώπης.

8. Τα άλογα του Διομήδη

Τα άλογα του Διομήδη ήταν τέσσερα όντα της ελληνικής μυθολογίας. Είναι κυρίως γνωστά μέσα από τις διηγήσεις για τον Ηρακλή, καθώς η σύλληψη τους αποτέλεσε τον όγδοο άθλο του. Ιδιοκτήτης των αλόγων ήταν ο Διομήδης, γιος του Άρη και βασιλιάς της Θράκης. Ήταν ανθρωποφάγα και διέθεταν χάλκινους σιαγόνες. Ήταν συνεχώς δεμένα με σιδερένιες αλυσίδες. Ο Διομήδης τους έριχνε για τροφή κάθε άτυχο ξένο που ναυαγούσε στην ακτή του βασιλείου του.

Κάποιες πηγές διασώζουν και τα ονόματα των όντων αυτών: Πόδαγρος, Λάμπων, Ξάνθος και Δήμος. Υπάρχει επίσης μύθος, σύμφωνα με τον οποίο από τα άλογα αυτά προέρχονταν τα άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

9. Η Ζώνη της Ιππολύτης

Η Ιππολύτη, ή με βάση άλλη εκδοχή Μελανίππη, ήταν βασίλισσα των Αμαζόνων. Η ζώνη της είχε δοθεί ως δώρο από τον Άρη. Για τις Αμαζόνες η ζώνη αυτή αποτελούσε έμβλημα εξουσίας. Η Αδμήτη, κόρη του Ευρυσθέα, επιθυμούσε να αποκτήσει τη ζώνη αυτή, γι’ αυτό και ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να του τη φέρει. Ο Ηρακλής συνοδεύτηκε στην αποστολή του αυτή από αρκετούς συντρόφους του, όπως τον Θησέα, τον Πηλέα και τον Τελαμώνα.

Στο ταξίδι τους έως τον Εύξεινο Πόντο αντιμετώπισαν όπως ήταν αναμενόμενο κάποιες περιπέτειες. Στην Πάρο οι άγριες διαθέσεις των κατοίκων του νησιού τους εξώθησαν να σκοτώσουν δύο συντρόφους του Ηρακλή. Ο ήρωας τότε εξοργισμένος σκότωσε τα τέσσερα παιδιά του Μίνωα που κατοικούσαν στο νησί και πολιόρκησε τους κατοίκους του νησιού μέσα στα τείχη της πόλης.

Εκείνοι, μη αντέχοντας την πολιορκία, αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν με τον Ηρακλή και να αντικαταστήσουν τους δύο νεκρούς συντρόφους του με τον Σθένελο και τον Αλκαίο, εγγονούς του Μίνωα. Στη Μυσία, ο βασιλιάς της Λύκος βρισκόταν σε πόλεμο με μια γειτονική φυλή. Ο Ηρακλής τον βοήθησε να νικήσει τους εχθρούς του και εκείνος για να τον τιμήσει ονόμασε τη χώρα που κατέκτησε Ηράκλεια.

10. Τα Βόδια του Γηρυόνη

Τα βόδια του Γηρυόνη ήταν στην ελληνική μυθολογία όντα που άνηκαν στον Γηρυόνη, τον τερατόμορφο γιο του Ποσειδώνα. Βρίσκονταν μαζί του στη νήσο Ερύθεια. Είναι γνωστά κυρίως μέσω του δέκατου άθλου του Ηρακλή, αντικείμενο του οποίου απετέλεσε η απαγωγή τους. Ο Γηρυόνης είχε αναθέσει τη φύλαξη των ζώων τους σε δύο φύλακες, τον Ευρυτίωνα και τον Όρθρο. Ο Ευρυτίωνας ήταν γιος του Άρη και της Ερυθείας.

Ο Όρθρος ήταν ένας τερατόμορφος σκύλος, γιος του Τυφώνα και της Έχιδνας. Είχε δύο κεφάλια και επιπλέον εφτά κεφάλια φιδιού. Μόλις ο ήρωας έφτασε στην Ερύθεια, και αφού πέρασε τη νύχτα του στο βουνό Άβας, ήρθε αντιμέτωπος με τους δύο φύλακες των ζώων. Τόσο ο Όρθρος, όσο και ο Ευρυτίωνας βρήκαν τραγικό θάνατο από το ρόπαλο του Ηρακλή. Στη συνέχεια ο Μενοίτιος, φύλακας των βοδιών του Άδη, ειδοποίησε το Γηρυόνη για τα συμβάντα και έτσι εκείνος έσπευσε να αντιμετωπίσει τον εισβολέα. Ο Ηρακλής κατόρθωσε να εξολοθρεύσει το Γηρυόνη, αφού τον τόξευσε με τα βέλη του.

11. Τα Μήλα των Εσπερίδων

Τα μήλα των Εσπερίδων ήταν σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, οι χρυσοί καρποί των δέντρων που βρίσκονταν στον κήπο των Εσπερίδων. Είναι κυρίως γνωστά μέσω του μύθου του Ηρακλή, καθώς η απόκτησή τους αποτέλεσε το αντικείμενο του ενδέκατου άθλου του.

Σύμφωνα με τον Φερεκύδη, οι μηλιές που παρήγαγαν τους καρπούς αυτούς είχαν δοθεί από τη Γη στον Δία και την Ήρα σαν γαμήλιο δώρο. Η Ήρα φύτεψε τα δέντρα στον κήπο των θεών, ο οποίος βρισκόταν στη χώρα του Άτλαντα. Ο Άτλαντας βρισκόταν έξω από τον κήπο και σήκωνε στους ώμους του τον ουρανό, τιμωρία που του είχε επιβληθεί από το Δία. Οι κόρες του Άτλαντα έκλεβαν όμως τα μήλα, γι´ αυτό και η Ήρα ανέθεσε τη φύλαξή τους στις νύμφες Εσπερίδες και στο Λάδωνα, δράκοντα με εκατό κεφάλια και γιο του Τυφώνα και της Έχιδνας.

12. Ο Κέρβερος

Στην Ελληνική μυθολογία, ο Κέρβερος αντιπροσωπεύει τον φύλακα του Άδη και έχει συνήθως την μορφή ενός σκύλου συνηθέστερα με τρία κεφάλια και με ουρά που απόληγε σε κεφαλή δράκου. Στη Θεογονία αναφέρεται «Κέρβερος ωμηστής Αΐδεω κύων χαλκεόφωνος πεντηκοντακέφαλος», (= Κέρβερος άγριος σκύλος του Άδη, με ηχηρή φωνή και 50 κεφάλια), ενώ ο Όμηρος γνωρίζει μεν το σκύλο αυτό αλλά όχι το όνομά του. Σύμφωνα με τον Αισχύλο, γεννήθηκε από την ένωση δυο τεράτων, του Γίγαντα Τυφώνα και της Έχιδνας και ήταν αδελφός του Όρθου (παραπλήσιου μυθικού άγριου σκύλου) καθώς και της Λερναίας Ύδρας. Η παρουσία του εξασφαλίζει την παραμονή των νεκρών στον Κάτω Κόσμο αλλά και την αδυναμία των ζωντανών να εισέλθουν σε αυτόν.

Φωτογραφίες: Effrosini Vasilarou

Η φωτογράφιση έγινε στο διαδραστικό θεματικό πάρκο: Ηρακλής: οι 12 Άθλοι